Doppler tętnic szyjnych: wskazania i przebieg badania

Doppler tętnic szyjnych to inaczej USG dopplerowskie tętnic szyjnych i kręgowych to badanie diagnostyczne, służące ocenie stopnia zwężenia tych naczyń. Jakie są wskazania i kiedy lekarz zleca dopplerowskie badanie tętnic szyjnych i kręgowych? Jak przebiega to badanie ultrasonograficzne?

Spis treści

1. Doppler tętnic szyjnych - dlaczego tak ważny?
2. Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - jakie objawy?
3. Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - wskazania
4. Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - przygotowanie
5. Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - przebieg badania
6. Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - jak często robić?

Doppler tętnic szyjnych, czyli USG dopplerowskie tętnic szyjnych i kręgowych to badanie diagnostyczne, którego celem jest ocena stopnia zwężenia tętnic szyjnych, co jest czynnikiem zwiększonego ryzyka udaru mózgu. Dzięki badaniu możliwe jest wczesne wykrycie zagrożenia i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Doppler tętnic szyjnych - dlaczego tak ważny?

Tętnice szyjne są najważniejszymi naczyniami doprowadzającymi krew do mózgu. Ich pracę można wyczuć przykładając palce do boku szyi. Dla sprawnego działania mózgu równie ważne są tętnice kręgowe, ukryte w kręgosłupie. Zwężenie światła tych tętnic prowadzi do bardzo niebezpiecznego w skutkach niedokrwienia mózgu.

Bez przesady można powiedzieć, że sprawne i drożne tętnice szyjne to gwarancja naszego zdrowia. Ważne jest nie tylko to, aby przez wszystkie cztery tętnice sprawnie przepływała krew, ale i to, aby wraz z krwią nie przedostał się do naczyń mózgu materiał zatorowy, czyli oderwane od wewnętrznej ściany tętnicy blaszki miażdżycowe.

Gdyby doszło do tego, że fragment blaszki miażdżycowej dotrze do mózgu wystąpią bardzo poważne zaburzenia neurologiczne. Najgorszy scenariusz takiego zdarzenia kończy się śmiercią pacjenta.

Tętnice szyjne są bardziej wrażliwe na zmiany miażdżycowe niż tętnice kręgowe. Miażdżyca tętnic szyjnych występuje u ok. 30% osób po 65. roku życia. Zmiany te mają różny stopień nasilenia, co decyduje o drożności i sposobie ich leczenia.

W Polsce każdego roku przeprowadza się 10 tys. operacji udrażniania tętnic szyjnych, aby uchronić pacjentów przed udarem, a nawet utratą życia. Trzeba pamiętać, że udary mózgu są trzecią przyczyną zgonów w kraju, z czego 80% to udary niedokrwienne, czyli spowodowane zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu.

Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - jakie objawy?

Miażdżyca tętnic szyjnych nie boli, co bywa przyczyną lekceważenia pojawiających się objawów. U bardzo wielu osób pierwszym objawem miażdżycy tętnic szyjnych jest udar. Jest też grupa pacjentów, którzy odczuwają:

• zawroty głowy
• bóle głowy
• szumy w uszach
• dziwne mrowienie w kończynach
• zaburzenia czucia
• zaburzenia równowagi

Jeśli takie objawy występują u osób z chorobami serca, wysokim poziomem cholesterolu czy palących papierosy lepiej ich nie lekceważyć. Trzeba powiedzieć o tym lekarzowi, aby mógł skierować pacjenta na badania i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - wskazania

Badanie powinno być zlecane wszystkim osobom chorującym na chorobę wieńcową i które ukończyły 65. rok życia. Dodatkowym wskazaniem do zlecenia badania jest:

• przebyty udar mózgu lub atak niedokrwienny
• rodzinne występowanie udarów i zawałów serca
• występowanie objawów neurologicznych typowych dla niedokrwienia ośrodkowego układu nerwowego
• potwierdzone choroby takie jak miażdżyca, nadciśnienie, cukrzyca oraz wysoki poziom cholesterolu oraz powtarzające się bóle i zawroty głowy
• stwierdzenie szmerów nad tętnicami szyjnymi
• doznanie urazu szyi
• badanie wykonuje się także u osób, które miały usuwane blaszki miażdżycowe lub gdy z ich powodu był założony stent

Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - przygotowanie

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Trzeba tylko pamiętać, aby ubrać się w odzież odsłaniająca szyję, czyli nie zakładać ubrań z wysokim kołnierzem lub golfem, które utrudnią wykonanie badania. Kobiety powinny zdjąć z szyi wszystkie ozdoby.

Każdy pacjent zgłaszający się na badanie powinien mieć ze sobą dotychczasową dokumentację medyczną. Jeśli taka nie istnieje, należy powiedzieć o tym lekarzowi.

Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - przebieg badania

Podczas badania pacjent leży na plecach. USG tętnic szyjnych i kręgowych z zastosowaniem metody Dopplera jest badaniem prostym, nieinwazyjnym, bezbolesnym i trwa zaledwie 5-10 minut.

Lekarz wykonujący USG doppler tętnic szyjnych i kręgowych często prosi pacjenta o odchylenie głowy do tyłu, co daje łatwiejszy dostęp do tętnic szyjnych i kręgowych.

USG doppler tętnic szyjnych i kręgowych jest przeprowadzane przy użyciu małej głowicy, którą lekarz pokrywa żelem. Lekarz wykonuje USG doppler po obu stronach szyi, tam, gdzie przebiegają tętnice.

USG wykonywane przez doświadczonego lekarza pozwala z dużą dokładnością określić stopień zwężenia naczynia, a także ocenić na jak długim odcinku i w jakim miejscu położone są blaszki miażdżycowe oraz jaka jest ich struktura.

W przypadku wątpliwości w kwalifikacji do ewentualnego leczenia zabiegowego zleca się angiotomografię komputerową tętnic łuku aorty lub gdy istnieją przeciwwskazania do jej wykonania, angiorezonans magnetyczny.

Podczas badania lekarz może na bieżąco komentować widziany obraz. Może opowiadać pacjentowi, co widzi, jakie z tego wynikają zagrożenia i jakie rozwiązanie problemu może zaproponować.

Doppler tętnic szyjnych i kręgowych - jak często robić?

Badanie tętnic szyjnych i kręgowych można przeprowadzać tak często, jak to jest konieczne. Badanie jest całkowicie bezbolesne i bezpieczne dla pacjenta, który nie odczuwa w jego czasie, ani po jego zakończeniu żadnych nieprzyjemnych dolegliwości.

Tętnice szyjne są mocno powiązane z tętnicami wieńcowymi. Można powiedzieć, że podobnie reagują na niekorzystne zmiany zachodzące w organizmie, na niewłaściwą, czyli zbyt tłustą i ubogą w warzywa dietę, brak ruchu czy palenie papierosów.

Miażdżyca tętnic szyjnych bardzo często rozwija się u osób cierpiących z powodu choroby wieńcowej. Dlatego w tej grupie niezwykle ważna jest systematyczna kontrola ciśnienia tętniczego. Unormowanie ciśnienia pozwala ustabilizować krążenie wieńcowe i mózgowe.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Anna Jarosz