Biopsja szpiku – wskazania. Wyniki biopsji szpiku kostnego

Biopsja szpiku kostnego to podstawowe badanie, które wykonuje się w celu zdiagnozowania chorób układu krwiotwórczego. Istnieją dwa rodzaje biopsji szpiku kostnego - biopsja aspiracyjna cienkoigłowa i trepanobiopsja przezskórna. Na czym polegają te dwie metody biopsji szpiku kostnego? Jakie są wskazania do ich wykonania? Jak interpretować wyniki badań?

Spis treści

1. Biopsja szpiku kostnego - wskazania
2. Biopsja szpiku kostnego - na czym polega?
3. Biopsja szpiku kostnego - powikłania
4. Biopsja szpiku kostnego - wyniki badania

Biopsja szpiku kostnego to inwazyjne badanie, które polega na pobraniu próbki miazgi krwiotwórczej (szpiku) z jamy szpikowej kości za pomocą specjalnej igły ze strzykawką (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa) lub małego fragmentu kości zawierającej szpik (trepanobiopsja przezskórna).

Biopsja szpiku kostnego - wskazania

Biopsję aspiracyjną cienkoigłową szpiku kostnego wykonuje się u pacjentów z podejrzeniem:

• białaczki - ostre szpikowe i ostre limfoblastyczne
• gammapatie monoklonalne (m.in. szpiczak plazmocytowy, Makroglobulinemia Waldenstroma)
• chłoniaki ziarnicze i nieziarnicze złośliwe
• nowotwory mieloproliferacyjne
• niedokrwistości (z niedoboru żelaza, z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego, tarczowatokrwinkowa, hemolityczna o etiologii wewnątrz- i zewnątrzkrwninkowej)
• zaburzenia ilościowe krwinek białych (neutrofilia, eozynofilia, bazofilia, limfocytoza i limfopenia, monocytoza, neutropenia)
• zespoły mielodysplastyczne
• małopłytkowość
• nadpłytkowość
• toksyczne uszkodzenie szpiku
• podejrzenie obecności przerzutu w strefie szpiku kostnego
• choroby związane z odkładaniem się immunoglobulin monoklonalnych (np. skrobiawica)

Biopsję szpiku można wykonać wtedy, kiedy badaniem krwi obwodowej i układu krzepnięcia lub innymi badaniami nie można jednoznacznie potwierdzić diagnozy. Ponadto biopsję aspiracyjną wykonuje się u pacjentów leczonych na ww. choroby celu oceny jej przebiegu.

Trepanobiopsję przezskórną wykonuje się wtedy, gdy nie można pobrać materiału za pomocą biopsji aspiracyjnej.

Biopsja szpiku kostnego - na czym polega?

Etapy biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej szpiku kostnego:

1. Pacjent kładzie się na wznak lub na brzuchu (w zależności do miejsca, z którego będzie pobierany szpik)2. Odkaża się skórę i wstrzykuje znieczulenie miejscowe. U dzieci biopsja szpiku jest wykonywana w znieczuleniu ogólnym3. Po kilku minutach lekarz wprowadza do jamy szpikowej specjalną igłę biopsyjną (u dorosłych szpik zwykle pobiera się z grzebienia talerza kości biodrowej lub mostku, a u dzieci kości piszczelowej i trzonów kręgów lędźwiowych). Igła ma ogranicznik, dzięki któremu nie zostaje w prowadzona do jamy szpikowej zbyt głęboko. Następnie lekarz do wprowadzonej igły dołącza strzykawkę. Potem, poprzez cofnięcie tłoka strzykawki, które wytwarza w niej podciśnienie, pobiera miazgę szpikową. Ten moment jest bolesny, ale trwa tylko chwilę4. Po zakończeniu pobierania szpiku w miejscu nakłucia igłą wprowadza się opatrunek uciskowy. Jeśli istnieje konieczność, zakłada się szew chirurgiczny w miejscu wprowadzenia igły5. Igłę odłącza się od strzykawki z zawartością miazgi szpikowej. Potem wykonuje się tzw. rozmazy, tzn. miazgę szpikową rozprowadza się na szkiełkach mikroskopowych, a następnie barwi się specjalnymi barwnikami i ogląda pod mikroskopem

Trepanobiopsja przezskórna przebiega podobnie do biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, jednak igłę wprowadza się głębiej, bo na ok 3-4 cm. Poza tym trepanobiopsję wykonuje się jedynie z kości biodrowej. Po wprowadzeniu igły wykonuje się kilka ruchów wahadłowych na boki, by odciąć fragment kości ze szpikiem. Następnie powoli wyciąga się igłę, a potem wypycha się z niej pobrany fragment kości na jałowy gazik.

Biopsja szpiku kostnego - powikłania

Po badaniu mogą się pojawić krwawienie lub krwiak w miejscu nakłucia igłą.

Biopsja szpiku kostnego - wyniki badania

Po oddaniu szpiku do badania laboratoryjnego wykonuje się mielogram szpiku, czyli ocenę udziału procentowego poszczególnych komórek szpiku. Ponadto szuka się komórek nietypowych szpiku i pochodzących z poza szpiku komórek nowotworowych.

Na przykład, obniżenie liczby erytrocytów, bez wzrostu liczby retikulocytów, może sugerować niedokrwistość aplastyczną. Z kolei w przypadku ostrej białaczki limfoblastycznej materiał pobrany w czasie biopsji wykazuje obecność ponad 25 proc. limfoblastów (z tych komórek wywodzi się białaczka), które wypierają prawidłowe elementy szpiku kostnego.

Monika Majewska