Badanie krwi - jak się do niego przygotować

Morfologia, OB, cholesterol, cukier to najczęściej wykonywane badania krwi. Co jeszcze może pokazać analiza krwi? Jak przygotować się do badań, by uniknąć zafałszowania wyników? Nie wystarczy zgłosić się na badanie na czczo.

Spis treści

1. Badanie krwi lepiej robić na czczo
2. Dlaczego badanie krwi robi się rano?
3. Czy przed badaniem krwi zażyć leki?
4. Jak wygląda badanie krwi?
5. Co ma wpływ na wyniki badania krwi?
6. Z wynikami badania krwi do lekarza
7. Kiedy warto zrobić badanie krwi?

Czy do badania krwi trzeba się jakoś przygotować? Okazuje się, że tak.

- Co kilka lat robię w pracy badania okresowe – mówi 33-letnia Joanna, pracująca jako grafik komputerowy. – Ostatnie wyszły źle, choć dobrze przygotowałam się do badań. W dniu pobrania krwi nie jadłam śniadania, nawet nic nie wypiłam, a mimo to moje wyniki, zwłaszcza poziom cholesterolu i trójglicerydów, lekarz uznał za niepokojąco wysokie.

Wcześniejsze były dobre, skąd więc to nagłe pogorszenie? Czy to początki miażdżycy? Za miesiąc zrobiłam powtórnie badanie krwi – wyniki były w normie. Kolejne powtórzenie badań potwierdziło, ze wszystko jest w porządku.

Dlaczego tak się stało? Z jakiego powodu pierwsze analizy wykazywały znaczne podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi? Zanim odpowiemy na to pytanie, zobaczmy, co może zafałszować wyniki badań krwi.

Badanie krwi lepiej robić na czczo

To, co jesz, ma wpływ na obraz twojej krwi i może zakłócić wyniki. Szczególnie obfitość i jakość ostatnich przed pobraniem próbki posiłków.

Dlatego najlepiej badania krwi wykonywać na czczo. Ale to nie zawsze wystarczy. W przypadku analizy poziomu glukozy, cholesterolu, trójglicerydów czy leukocytów poprzedniego dnia należy powstrzymać się od jedzenia tłustych i słodkich potraw, także picia alkoholu.

Od ostatniego posiłku nie może upłynąć mniej niż 8 godzin. Przed wyjściem do laboratorium można jednak wypić szklankę przegotowanej wody.

Dlaczego badanie krwi robi się rano?

Zmiany fizjologiczne, jakie zachodzą w organizmie, są podporządkowane rytmom dobowym. Ocena wpływu pór dnia na fizjologię zajmuje się chronofarmakologia.

Wynika z niej m.in., że stężenie jonów sodu, potasu i magnezu - pierwiastków ważnych dla funkcjonowania organizmu – jest niższe w nocy, a najwyższe rano.

Fosforanów (ważnych dla elastyczności komórek) jest najwięcej w nocy, a rano przyjmują one wartości bardzo niskie. Kreatynina, której zawartość we krwi świadczy o kondycji nerek, podnosi się wieczorem.

Natomiast poziom glukozy, istotny dla osób zagrożonych lub już chorych na cukrzyce, zwiększa się w nocy, a opada w ciągu dnia. Dlatego w każdym z tych przypadków krew do badania najlepiej oddać rano.

Podobnie poziom żelaza: powinien być oceniany na podstawie próbki pobranej rano, bo po południu stężenie tego pierwiastka we krwi jest najwyższe.

Także ocena hemoglobiny, bez której utrudnione jest wchłanianie wapnia i żelaza, będzie najbardziej obiektywna w godzinach, gdy ma ona wysokie stężenie. Ale np. w przypadku oznaczeń hormonów tarczycy oraz płciowych czas pobrania krwi nie ma wpływu na wyniki badań.

Przeczytaj także: Morfologia krwi - z rozmazem czy bez? Normy i wyniki morfologii

Czy przed badaniem krwi zażyć leki?

Jeżeli stale przyjmujesz leki, np. na nadciśnienie tętnicze, należy je zażyć tak jak zwykle. Lekarz, który nas prowadzi, będzie umiał ocenić ich wpływ na wyniki. Jeśli przed badaniem nie wolno zażyć leku, lekarz o tym uprzedzi.

Tak najczęściej postępuje się przy oznaczaniu poziomu hormonów tarczycowych. Gdy przyjmujesz bez uzgodnienia z lekarzem np. zestawy witamin i minerałów, 3-4 dni przed pobieraniem krwi trzeba je odstawić. Inaczej w badaniach uwidoczni się tzw. pik, czyli chwilowe wysokie stężenie pierwiastków, które maskuje prawdziwy ich poziom.

Szczególnie ostrożne powinny być osoby stale przyjmujące preparaty zawierające żelazo. Jeżeli rano połkniesz tabletkę, a po godzinie lub dwóch oddasz krew – poziom żelaza będzie chwilowo na dobrym poziomie.

Dopiero po 3-4 godzinach może spaść poniżej normy. Dlatego lekarz nie rozpozna anemii. Przed badaniem odstaw również preparaty ziołowe, ponieważ podobnie jak leki syntetyczne, wpływają na aktywność enzymów, gospodarkę hormonalną, a także stężenie pierwiastków we krwi.

Przeczytaj także: Co może fałszować wyniki badań?

Jak wygląda badanie krwi?

Krew do badania najczęściej pobiera się z żyły w zgięciu łokciowym, ale można też z żyły na grzbiecie dłoni lub stopie. Używa się do tego celu igieł o różnej grubości, które są połączone ze specjalnymi pojemnikami na krew.

Przed wkłuciem igły zakłada się stazę, czyli opaskę uciskową i dezynfekuje miejsce, z którego będzie pobierana krew. Pojemniki z krwią trafiają do laboratorium, gdzie specjalista bada krew, oceniając jej skład i budowę krwinek pod mikroskopem. Krew może być również przebadana automatycznie w specjalnym analizatorze. Jest to wówczas komputerowa ocena składu próbki krwi.

Co ma wpływ na wyniki badania krwi?

Jeśli wyniki maja być jak najbliższe prawdy, trzeba wiedzieć, co jeszcze wpływa na stężenie różnych substancji we krwi.

• Amoniak - wysoki poziom może być efektem znacznej dawki alkoholu wypitej wieczorem albo stosowania leków przeciwbólowych.
• Bilirubina - podnosi się po alkoholu, barbituranach, dużych dawkach witaminy C.
• Czas krzepnięcia krwi - wydłuża się po zażyciu salicylanów (jak np. polopiryna, aspiryna).
• Glukoza (cukier) we krwi obniża się pod wpływem dużych dawek witaminy C, alkoholu, salicylanów, sterydów, kofeiny, papierosów, leków moczopędnych i psychotropowych.
• Hormony tarczycy – na ich wyższe stężenie wpływają preparaty zawierające jod, kortykosteroidy, ale także popularna aspiryna czy polopiryna.
• Jod – podwyższenie poziomu bywa skutkiem przyjmowania doustnych środków antykoncepcyjnych, hormonów tarczycowych, testosteronu, kwasu acetylosalicylowego.
• Kwas moczowy będzie miał niższe niż w rzeczywistości stężenie po alkoholu i lekach na przeziębienie.
• Lipidy i cholesterol – ich poziom znacznie się podniesie po tłustym wieczornym posiłku, a obniży po alkoholu i antybiotykach.
• Magnez – jego stężenie maleje po nadużyciu alkoholu, kawy, doustnych środkach antykoncepcyjnych. Rośnie natomiast po dużych dawkach wapnia i witaminy D3.
• Potas – poziom spada po lekach moczopędnych.
• Prolaktyna – jej stężenie zwiększa się po alkoholu i przy regularnym stosowaniu doustnych środków antykoncepcyjnych.
• Próby wątrobowe (aminotransferazy AlAT, AspAT) – wyniki mogą podwyższać leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, sulfonamidy, antybiotyki, sterydy anaboliczne, a także duże dawki witaminy C.

Z wynikami badania krwi do lekarza

Po przebadaniu krwi dostajesz z laboratorium wydruk zawierający symbole badań. Obok zamieszczone są normy, zazwyczaj w przedziale od – do. Jeśli wynik mieści się w tych widełkach, to znaczy, że wszystko jest dobrze.

Za normę przyjęto średnią wyników analiz u 95 proc. ludzi zupełnie zdrowych. Wyniki odbiegające od ustalonej normy może więc mieć osoba całkiem zdrowa, bo taka jest – jak to się mówi – jej uroda.

Często dotyczy to wyższego cholesterolu (do 220) i trójglicerydów, ale nim upewnisz się, że tak jest, badania trzeba powtórzyć wiele razy, zachowując przy tym reżim dietetyczny.

Normy podawane przez laboratoria mogą od siebie odbiegać. To rezultat stosowania innych metod oznaczania składowych krwi. Dlatego nie wolno samemu oceniać wyników. Właściwie może zinterpretować je tylko lekarz.

Przeczytaj także: CRP - kiedy wykonuje się badanie CRP? Jakie są normy CRP?

Kiedy warto zrobić badanie krwi?

• Przyjmujesz środki przeciwbólowe. Ich główne składniki – paracetamol lub ibuprofen – przy dłuższym i częstym stosowaniu mogą obciążać wątrobę (badanie AspAT, AlAT).
• Łamie cię w kościach. Może to świadczyć o stanie zapalnym lub chorobie reumatycznej (badanie ogólne krwi, OB).
• Wypadają ci włosy, jesteś stale zmęczona. Może się okazać, że masz niedobór żelaza lub niski poziom hemoglobiny i za mało krwinek czerwonych (badanie ogólne krwi, poziom żelaza).
• Masz nadwagę. Sprawdź, czy nie jesteś zagrożona chorobą wieńcową lub nie cierpisz na niedoczynność tarczycy (badanie krwi z oznaczeniem poziomu cholesterolu całkowitego, LDL, HDL, trójglicerydów oraz hormonów – TSH, T3 i T4).
• Chudniesz szybko. Utrata masy ciała może świadczyć o nadczynności tarczycy lub chorobie nowotworowej (badania hormonów TSH, T3 i T4 oraz morfologia).
• Masz pragnienie. Jeśli stale chce ci się pić, możesz mieć cukrzycę (badanie poziomu cukru we krwi oraz OB) lub nadczynność tarczycy (TSH).
• Stale masz siniaki. Tworzą się, gdy krzepliwość krwi jest niska, ale mogą też sygnalizować cukrzycę (badanie czasu krzepliwości krwi oraz poziomu cukru).
• Lubisz mocny alkohol. Alkohol, zwłaszcza w nadmiarze, uszkadza wątrobę (oznaczenie we krwi poziomu enzymu gamma GTP)

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: lek. med. Grzegorz Borstern