Badanie dopplerowskie (USG Dopplera) - badanie wydolności żył i tętnic

W naszym ciele bezustannie krąży krew. Dociera do każdej komórki i zaopatruje ją w składniki odżywcze oraz tlen. Czasem jednak napotyka na drodze przeszkody. W wykryciu niedrożności żył i tętnic pomocne jest USG Doppera (badanie dopplerowskie).

W transportowaniu krwi najcięższą pracę wykonują serce i naczynia krwionośne, które, niczym sieć dróg i autostrad, oplatają całe nasze ciało. Tętnice odprowadzają, a żyły doprowadzają krew do życiodajnej pompy. Natomiast rozmieszczona między nimi siateczka drobnych naczyń włosowatych przenosi krew do wszystkich tkanek.

Co bada USG Dopplera?

W sprawnie funkcjonującym organizmie układ krwionośny działa bez zarzutu. Gorzej jednak, gdy w naczyniach pojawią się jakieś przeszkody, np. zwężenia w postaci blaszki miażdżycowej czy zakrzepy, które w każdej chwili mogą się oderwać i zablokować tętnicę (może to prowadzić np. do udaru mózgu, zawału serca czy zatorowości płucnej). By nie doszło do takich dramatów, bardzo ważne jest jak najwcześniejsze wykrywanie nawet drobnych schorzeń tętnic i żył. Jest to możliwe dzięki badaniu ultrasonograficznemu wykorzystującemu tzw. efekt Dopplera. W USG Dopplera wysłana przez specjalną głowicę fala dźwiękowa (a właściwie ultradźwiękowa, bo jej częstotliwość przekracza 2,5 MHz) zaczyna przemierzać nasze ciało. Odbija się od ośrodka będącego w ruchu (np. od płynącej krwi) i powraca do głowicy. Głowica połączona jest przewodem z aparatem ultrasonograficznym, który rejestruje zmiany częstotliwości fali ultradźwiękowej odbitej od płynącej krwi i przedstawia to na monitorze.

Czytaj też: Badania prenatalne: na czym polegają i kiedy je wykonać?

USG Dopplera - diagnoza

Lekarz wykonujący badanie dopplerowskie widzi, gdzie krew płynie wolniej, a gdzie szybciej, gdzie może się cofać, bo np. nie domykają się zastawki żylne. Przystawka dopplerowska do aparatu USG umożliwia zmierzenie przepływu krwi przez naczynia, co daje pojęcie o przekroju i wydolności badanych tętnic i żył. Można dzięki temu wykryć zwężenia tętnic wywołane miażdżycą, zakrzepicę i inne schorzenia naczyń krwionośnych w obrębie brzucha, szyi, rąk i nóg. Nie jest natomiast możliwe zbadanie naczyń znajdujących się np. wewnątrz czaszki, tkanka kostna stanowi bowiem barierę dla ultradźwięków. W takich przypadkach lepiej sprawdza się np. rezonans magnetyczny.

Badanie wykorzystuje się też do oceny ukrwienia niektórych narządów oraz wykrywania guzów nowotworowych, bo większość z nich jest silnie ukrwiona.

Jak wygląda USG Dopplera?

Do dopplera nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Tylko na badanie wątroby i tętnic nerkowych należy przyjść na czczo. Nie ma ograniczeń wiekowych (robi się je nawet małym dzieciom) i można je powtarzać wielokrotnie. Jest też nieinwazyjne i bezbolesne - nie wymaga więc żadnego znieczulenia. Pewnym dyskomfortem może być nakładanie przed badaniem chłodnego żelu na skórę. W gabinecie zdejmujemy ubranie na tyle, by odsłonić badaną część ciała. Układamy się wygodnie na łóżku. Lekarz nakłada nam na skórę nad badanym narządem specjalny żel, który ułatwia przenikanie fali ultradźwiękowej i przesuwanie głowicy. Następnie przykłada głowicę aparatu USG i wodzi nią, obserwując obraz na ekranie monitora. W nowoczesnych ultrasonografach obraz może być kolorowy. Choć badanie dopplerowskie podobne jest do zwykłego USG, dodatkowo towarzyszy mu efekt dźwiękowy - przetworzony komputerowo szum krwi przepływającej przez naczynia. Dla lekarza zakłócenia w tym szumie są dodatkową informacją.Wynik dostajemy od razu. Lekarz opisuje w nim wszelkie zmiany, ich umiejscowienie i wygląd. W zależności od typu urządzenia do opisu może być dołączony wykres lub barwny rysunek.

Dopplerem bada się:

• Tętnice szyjne. Aparat rejestruje prędkość przepływu krwi w tętnicach i pozwala ustalić miejsca, w których doszło do zmian miażdżycowych.
• Tętnice podobojczykowe. Od ich drożności zależy ukrwienie naszych rąk. Gdy tętnice są zwężone, dłonie mogą nam np. drętwieć.
• Serce. Badanie dopplerowskie łączy się często z tzw. echem serca. Jest wtedy nieocenione w wykrywaniu wad zastawkowych.
• Narządy jamy brzusznej (wątrobę, śledzionę, trzustkę i nerki). Badanie pomaga wykryć m.in. ich uszkodzenia, niedokrwienie, zmiany zapalne.
• Narządy płciowe. Pozwala wykryć niektóre przyczyny zaburzeń wzwodu. Ujawnia żylaki powrózka nasiennego, które mogą być powodem niepłodności.
• Nogi. W tętnicach szuka się zwężeń i miejsc niedrożnych, które mogą być przyczyną złego ukrwienia stóp. Badając żyły, zwraca się uwagę m.in. na stan zastawek (ich niedomykanie to przyczyna żylaków).
• Guzy. Ocenia się przepływ krwi w węzłach chłonnych, różnicuje guzy wątroby pod kątem ich zezłośliwienia. Wśród wielu guzków tarczycy można wykryć te, które wymagają biopsji.

miesięcznik "Zdrowie"