Badania hormonów płciowych u kobiet - normy. Kiedy wykonać badania hormonalne?

Badania hormonów płciowych u kobiet to badanie krwi, dzięki któremu można sprawdzić, czy poziom poszczególnych hormonów płciowych jest prawidłowy. Tego typu badania hormonalne u kobiet wykonuje się m.in. w diagnostyce niepłodności, gdyż pozwalają odpowiedzieć na pytanie, czy to zaburzenia hormonalne są przyczyną trudności z zajściem w ciążę. Jakie są normy dla hormonów płciowych u kobiet i kiedy wykonać tego typu badania?

Spis treści

1. Badania hormonalne kobiet - jak działają hormony?
2. Hormony u kobiet - normy. Folikulotropina (FSH)
3. Badania hormonalne - normy dla kobiet. Lutropina (LH)
4. Badania hormonalne - normy. Estrogeny
5. Badania hormonalne - normy. Prolaktyna
6. Badania hormonalne - normy. Progesteron
7. Badania hormonalne - normy. Androgeny

Badania hormonów płciowych u kobiet pozwalają odpowiedź na pytanie, czy stężenia tych hormonów w poszczególnych okresach cyklu miesiączkowego są prawidłowe. W związku z tym wykonuje się je w diagnostyce zaburzeń hormonalnych, m.in. przy nieprawidłowym miesiączkowaniu, przy określaniu przyczyn niepłodności, a także w okresie przed menopauzą.

Badania hormonalne kobiet - jak działają hormony?

Cykl dzieli się na dwie fazy: folikularną i lutealną, pomiędzy którymi (mniej więcej w połowie cyklu) występuje owulacja - uwolnienie komórki jajowej z pęcherzyka Graffa. Początek fazy folikularnej to pierwszy dzień cyklu, czyli pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego. Wówczas przysadka mózgowa zwiększa produkcję hormonu folikulotropowego (FSH), który pobudza wzrost i dojrzewanie pęcherzyków Graffa oraz stymuluje wydzielanie przez jajniki estrogenów (najważniejszy z nich to estradiol). Gdy poziom tych ostatnich jest bardzo wysoki, dochodzi do owulacji, czyli uwolnienia komórki jajowej z pęcherzyka Graffa. Wraz ze wzrostem stężenia estrogenów w niewielkim stopniu rośnie również poziom prolaktyny. W tej fazie następuje także wzrost poziomu innego hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową - hormonu luteotropowego (lutropiny), który również jest niezbędny do zapoczątkowania jajeczkowania.

W fazie lutealnej zwiększa się stężenie wytwarzanego w jajnikach progesteronu, który przygotowuje macicę do zagnieżdżenia się komórki jajowej, a następnie odpowiada za utrzymanie ciąży. Stężenie folikulotropiny i lutropiny spada, natomiast estrogeny utrzymują się na dość wysokim poziomie, a poziom prolaktyny obniża się. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, pod koniec cyklu ilość hormonów płciowych znacząco się obniża. Następnie pojawia się miesiączka i cały cykl się powtarza.

Hormony u kobiet - normy. Folikulotropina (FSH)

• faza folikularna: 2,8-11,3 mlU/ml
• owulacja 5,8-21,0 mlU/ml
• faza lutealna: 1,2-9,0 mlU/ml
• menopauza: 21,7-153 mlU/ml

Obniżenie stężenia może świadczyć o niedoczynności przysadki lub podwzgórza, a wzrost o pierwotnej niewydolności jajników lub zahamowaniu stymulacji owulacji.

Badania hormonalne - normy dla kobiet. Lutropina (LH)

• faza folikularna: 1,1-11,6 mlU/ml
• owulacja: 17-77 mlU/ml
• faza lutealna: 0-14,7 mlU/ml
• menopauza: 11,3-39,8 mlU/ml

Obniżenie stężenia sugeruje niedoczynność przysadki mózgowej, podwzgórza. Z kolei wzrost niewydolność jajników.

Badania hormonalne - normy. Estrogeny

• faza folikularna – 0-587 pmol/l
• owulacja – 124-1468 pmol/l
• faza lutealna – 101-110 pmol/l
• menopauza – 0-110 pmol/l.

Podwyższony poziom może świadczyć o nowotworze jajników lub nadnerczy, o istnieniu guzów, które wydzielają estrogeny, a także o współistniejących chorobach wątroby i nadczynności tarczycy. Poziom tego hormonu wzrasta także u kobiet, które przyjmują tabletki antykoncepcyjne zawierające estrogeny. U dziewczynek świadczy o przedwczesnym dojrzewaniu.

Obniżony poziom estrogenów obserwowany jest w przebiegu zespołu Turnera, hipogonadyzmu (niedoczynność gonad), zespołu policystycznych jajników, niedoczynności przysadki. Poziom tego hormonu obniża się także u anorektyczek, w wyniku niedożywienia.

Badania hormonalne - normy. Prolaktyna

• 1,9- 25 ng/ml

powyżej 25 ng/ml - przyczyną mogą być nieregularne okresy i cykle bezowulacyjne;powyżej 50 ng/ml - może dojść do zupełnego zatrzymania miesiączki;powyżej 100 ng/ml -prawdopodobnie guz przysadki mózgowej;

Wartości poniżej normy mogą świadczyć o niedoczynności przysadki.

Badania hormonalne - normy. Progesteron

• faza folikularna < 0,6 – 3,6 nmol/l
• owulacja 1,5 – 5,5 nmol/l
• faza lutealna 3,0-68,0 nmol/l
• menopauza < 0,6 – 3,2 nmol/l

Badania hormonalne - normy. Androgeny

Inne badania hormonalne to oznaczanie androgenów, czyli

• testosteronu - 0,69-2,77 nmol/l. Wartości poniżej normy mogą świadczyć o osteoporozie, cukrzycy, spadku libido, zespole metabolicznym;
• androstendionu - 2,7-5,8 nmol/l;
• dehydroepiandrostendionu - 2,7-5,8 nmol/l;

Stężenia tych hormonów zmieniają się nieznacznie w przebiegu cyklu miesiączkowego i można je oznaczać niezależnie od fazy cyklu.

Należy zaznaczyć, że normy mogą się różnić w zależności od laboratorium, w którym wykonywane było badanie. Dlatego wyniki badań należy interpretować w oparciu o podane obok wyników normy. Powyżej zostały przedstawione jedynie orientacyjne wartości oznaczenia hormonów.

Monika Majewska