Badanie fT4 - normy. Wysokie i niskie fT4

Wolna tyroksyna, czyli fT4, to jeden z hormonów tarczycy. Badanie poziomu fT4 we krwi jest istotnym parametrem służącym do oceny czynności tarczycy. Jak przygotować się do badania fT4? Co oznacza za niski lub za wysoki poziom fT4?

Badanie tyroksyny - to badanie, którego celem jest oznaczenie poziomu tyroksyny we krwi, a co za tym idzie - ocena czynności tarczycy. Większość tyroksyny krążącej we krwi jest związana ze specyficznymi białkami, a tylko ok. 1 proc. krąży w postaci wolnego hormonu, który wywiera wpływ na funkcjonowanie organizmu. W związku z tym podczas badania określa się głównie poziom tzw. wolnej tyroksyny - fT4.

Spis treści

1. Co to jest T4 i fT4?
2. Badanie fT4 – wskazania
3. Badanie fT4 – na czym polega badanie i jak się przygotować?
4. Badanie fT4 – normy laboratoryjne
5. Badanie fT4 – co oznacza za wysoki lub za niski poziom?

Co to jest T4 i fT4?

Tyroksyna (T4) jest hormonem produkowanym przez komórki pęcherzykowe tarczycy razem z trójjodotyroninę (T3). T4 powstaje z aminokwasu tyrozyny i jodu przy udziale wyspecjalizowanych enzymów.

We krwi hormon ten występuje przede wszystkim w postaci związanej z białkami osocza np. globuliną. Pozostały hormon występują w postaci wolnej tyroksyny, w skrócie fT4 (od angielskiego słowa „free”). Najczęściej w praktyce klinicznej stosuje się właśnie oznaczenie fT4 w celu uniknięcia błędów wynikających ze zmian w stężeniu białek osocza, na które wpływa np. ciąża, niektóre leki.

W tkankach obwodowych fT4 zostaje przekształcona do T3. Receptory dla hormonów tarczycy znajdują się praktycznie w każdej tkance organizmu, stąd efekt biologiczny hormonów tarczycy jest wielokierunkowy i ma wpływ na kilka narządów jednocześnie.

Poziom fT4 jest ściśle kontrolowany przez hormon tyreotropinę (TSH), który jest wydzielany przez przysadkę.

Kiedy poziom fT4 spada, to poziom TSH rośnie, aby zasymulować jego produkcję przez tarczycę. Natomiast kiedy poziom fT4 rośnie poziom TSH spada, a tarczyca zahamowuje produkcję hormonu tarczycy.

Badanie fT4 – wskazania

Wskazaniem do badania fT4 jest podejrzenie niedoczynności tarczycy lub nadczynności tarczycy. Hormon fT4 jest często badany razem z fT3 i TSH. Badanie fT4 jest również pomocne w monitorowaniu skuteczności terapii zaburzeń czynności tarczycy.

Badanie fT4 – na czym polega badanie i jak się przygotować?

Do wykonania badania fT4 potrzebna jest krew żylna pobrana ze zgięcia łokciowego. Krew zostaje pobrana na tzw. skrzep, czyli z aktywatorem przyspieszającym proces krzepnięcia krwi. Badanie powinno być wykonane na czczo, najlepiej pomiędzy godziną 6:30 a 9:00.

Badanie fT4 – normy laboratoryjne

Normy laboratoryjne dla fT4 będą zależały m. in. od metody stosowanej w laboratorium. Dla oznaczeń metodą ECLIA zakres normy dla osoby dorosłej to 9-22 pmol/l. Dlatego wynik badania zawsze należy porównywać do normy umieszczonych na wyniku.

Zakres normy dla fT4 jest również zależny od wieku i trymestru ciąży:

• noworodek 22-49 pmol/l
• dziecko 5 lat 9-20 pmol/l
• dziecko 14 lat 8-17 pmol/l
• ciężarna w pierwszym trymestrze 9-26 pmol/l
• ciężarna w drugim i trzecim trymestrze 6,5-21 pmol/l

Badanie fT4 – co oznacza za wysoki lub za niski poziom?

Wysoki poziom fT4 może wskazywać na pierwotną lub wtórną nadczynność tarczycy. Niski poziom fT4 może wskazywać na pierwotną lub wtórną niedoczynność tarczycy.

Rozpoznanie zaburzeń czynności tarczycy powinno opiera się dodatkowo o badanie poziomu TSH i badaniu fT3. Jeśli prawidłowy poziom fT4 współwystępuje z niskim lub wysokim poziomem TSH może to wskazywać na subkliniczną (utajoną) niedoczynność lub nadczynność tarczycy.

Czytaj też:

• Badanie fT3 - normy. Co oznacza za niskie lub za wysokie fT3?
• Profil tarczycowy rozszerzony – badania oceniające pracę tarczycy
• Badania tarczycy: dotrzeć do prawdy o tarczycy

dr n. med. Karolina Karabin