Srom - budowa, funkcje, choroby

Srom to żeńskie narządy płciowe zewnętrzne. W skład sromu wchodzą m.in. wargi sromowe większe i mniejsze, przedsionek pochwy i łechtaczka. Dowiedz się, jakie dolegliwości występują w obrębie sromu i jak można im zapobiec.

Srom to inaczej żeńskie narządy płciowe zewnętrzne. Do sromu należy wzgórek łonowy, przedsionek pochwy wraz z łechtaczką, napletek łechtaczki, wędzidełko łechtaczki, wędzidełko warg sromowych, spoidło przednie i tylne warg sromowych, wargi sromowe większe oraz wargi sromowe mniejsze. 

Spis treści

1. Budowa sromu
2. Funkcje sromu
3. Unaczynienie i unerwienie sromu
4. Choroby sromu

Budowa sromu

Srom składa się z wyżej wymienionych elementów. Przedsionek pochwy jest płytkim zagłębieniem otoczonym po bokach przez wargi mniejsze, od przodu przez wędzidełko łechtaczki, z tyłu natomiast wędzidełkiem warg sromowych. Ulega ono zwykle rozdarciu podczas pierwszego porodu. W przedsionku pochwy mają ujścia również cewka moczowa i przewody gruczołów przedsionkowych.

Gruczoły przedsionkowe dzielimy na mniejsze i większe. Na dnie przedsionka uchodzą gruczoły przedsionkowe mniejsze produkujące wydzielinę śluzową. Gruczoł przedsionkowy większy znajduje się bocznie od przedsionka pochwy w jego tylnym odcinku. Przylega od zewnątrz do błony krocza, w przedniej części przykrywa go opuszka przedsionka i mięsień opuszkowo-gąbczasty. W czasie podniecenia płciowego wydziela obfitą wydzielinę. Jest odpowiednikiem gruczołu opuszkowo-cewkowego u mężczyzn.

Opuszka przedsionka to parzysty twór ukryty w ścianie przedsionka wzdłuż podstawy wargi sromowej mniejszej. Od dołu przykrywa ją mięsień opuszkowo-gąbczasty. Opuszka przedsionka jest odpowiednikiem ciała gąbczastego prącia.

Wargi sromowe większe to podłużne fałdy skórne biegnące od wzgórka łonowego w kierunku odbytu. Oddzielone są bruzdą skórno-udową po boku. Między wargami sromowymi większymi, po stronie przyśrodkowej zlokalizowana jest szpara sromu. Ku przodowi wargi sromowe większe łączą się ze sobą spoidłem przednim warg, ku tyłowi - spoidłem tylnym.

Skóra warg sromowych mniejszych jest cienka, pigmentowana, nie posiada gruczołów potowych i włosów. Widoczne są po rozchyleniu warg sromowych większych. Końce przednie warg mniejszych dzielą się na dwie listewki. Krótsze kończą się u podstawy łechtaczki, tworząc wędzidełko łechtaczki.

Łechtaczka jest krótkim około dwucentymetrowym ciałem walcowatym powstałym z połączenia dwóch ciał jamistych łechtaczki. Leży poniżej wzgórka łonowego. Podobnie jak prącie, składa się z odnóg, trzonu i żołędzi.

Odnogi łechtaczki przyczepiają się do gałęzi kości kulszowej i kości łonowej. Trzon łechtaczki kieruje się najpierw ku górze, a dalej zagina pod ostrym kątem ku dołowi. Żołądź łechtaczki stanowi jej brzuszne uwypuklenie. Dochodzące do łechtaczki przednie końce warg sromowych mniejszych tworzą z przodu napletek łechtaczki, a z tyłu – wędzidełko.

Budowa ciał jamistych łechtaczki przypomina budowę ciał jamistych prącia. Dzięki temu może dojść do erekcji łechtaczki. Łechtaczka tak jak wargi mniejsze zawiera liczne zakończenia nerwowe czuciowe.

Funkcje sromu

Srom pełni wiele ważnych funkcji. Wargi sromowe mniejsze i większe, pomagają chronić wnętrze pochwy przed zewnętrznymi czynnikami.

Łechtaczka, wypełniając się krwią podczas stosunku, odpowiada za odczuwanie orgazmu. Gruczoły Bartholina są umiejscowione symetrycznie po obu stronach przedsionka pochwy i wydzielają śluz, który ułatwia zwilżenie przedsionka pochwy i samej pochwy.

Unaczynienie i unerwienie sromu

Tętnice dostarczają do sromu bogatą w tlen i substancje odżywcze krew. Pochodzą głównie z tętnicy biodrowej wewnętrznej i tętnicy udowej. Tętnica sromowa wewnętrzna oddaje gałęzie wargowe tylne do warg sromowych, tętnicę sromową oraz tętnicę grzbietową łechtaczki do łechtaczki oraz tętnica opuszki przedsionka zaopatruje przedsionek. Gałęzie tętnic sromowych zewnętrznych - gałęzie wargowe przednie dochodzą do warg sromowych.

Krew żylna odpływa przez żyły sromowe zewnętrzne do żyły udowej, przez żyłę grzbietową łechtaczki do splotu pęcherzowego. Krew z łechtaczki odpływa do żyły sromowej wewnętrznej przez żyły głębokie łechtaczki.

Unerwienie sromu pozwala na odczuwanie bólu, innych dolegliwości, ale także orgazmu łechtaczkowego, za co odpowiedzialny jest w głównej mierze nerw sromowy.

Łechtaczka unerwiona jest za pomocą nerwu grzbietowego łechtaczki - jednej z gałęzi nerwu sromowego. Unerwienie czuciowe przedniej części warg sromowych większych pochodzi z nerwu biodrowo-pachwinowego przez nerwy wargowe przednie, a części tylnej z nerwu sromowego przez nerwy wargowe tylne oraz z gałęzi nerwu skórnego tylnego uda. Do warg sromowych większych dochodzi gałąź płciowa nerwu płciowo-udowego.

Choroby sromu

Grzybica

Grzybica sromu to zapalenie związane z gatunkiem rodzaju Candidia. Taka sama sytuacja ma miejsce w związku z grzybicą pochwy. Grzybicze zapalenie sromu i pochwy często współwystępują. Charakterystyczne objawy to:

• zaczerwienienie,
• obrzęk sromu,
• obrzęk fałdów pachwinowych często także krocza,
• silne pieczenie i świąd sromu.

Mogą występować ogniska zapalne poza granicą rumienia, przechodzące na skórę sąsiednich okolic ciała. Zdarza się, że występują pęcherzyki i krosty.

Grzybica narządów płciowych może prowadzić do wstępującego zakażenia układu moczowego. Ważne jest wykonanie ogólnego badania moczu. Grzybicę sromu należy różnicować z:

• grzybicą wywołaną dermatofitami
• łojotokowym zapaleniem sromu
• liszajem płaskim
• odczynami alergicznymi

Rozpoznanie stawia się na podstawie diagnostyki mikologicznej.

Opryszczka

Zapalenie sromu wywołane przez wirusy herpes simplex, okres wylęgania trwa 2-10 dni. Choroba powoduje powstanie owrzodzeń w obrębie sromu, infekcja charakteryzuje się występowaniem licznych pęcherzyków, które przechodzą w krosty, nadżerki i owrzodzenia. Występuje też rumień zewnętrznych narządów płciowych.

Zakaźność jest największa podczas występowania zmian czynnych na skórze. Kiedy dojdzie do wtórnego zakażenia bakteryjnego, pojawia się pieczenie, ból i objawy dyzuryczne. Mogą wystąpić także silne objawy ogólne: gorączka, bóle głowy, bóle brzucha, bóle mięśni.

Opryszczka u ciężarnych stanowi istotny problem, ponieważ istnieje prawdopodobieństwo okołoporodowego zakażenia noworodka. Może do tego dojść, gdy zakażenie ma charakter objawowy jak i podczas bezobjawowego nosicielstwa.

Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych, badań laboratoryjnych. Jedną z metod jest hodowla wirusa z pęcherzyków. Poleca się jednak bardziej czułą, choć droższą metodę – PCR, pozwalającą wykryć DNA wirusa u nosicieli z niewielką liczbą wirionów.

Leczenie polega na podaniu leków przeciwwirusowych: acyklowiru, walacyklowiru, famcyklowiru.

Nowotwory niezłośliwe

• włókniak – tworzą go fibroblasty tkanki łącznej, jest często uszypułowany. Leczenie polega na wycięciu zmiany
• tłuszczak – przebieg choroby jest przewlekły, tłuszczak rośnie wolno, wiele lat. Niepokojące jest pojawienie się bólu i powiększenia guza, ponieważ może być oznaką zezłośliwienia. Leczenie opiera się na wycięciu zmiany.
• naczyniak – zwykle są to czerwone guzki, niekrwawiące, jednak gdy osiągną większe rozmiary mogą sprawiać ból. Należy je usunąć
• torbiel – powstaje z przewodów przyśródnerczowych (Mullera) i śródnerczowych (Gaertnera).Torbiele z przewodów Mullera znajdują się zwykle w 1/3 dolnej części pochwy, a torbiele z przewodów Gaertnera w sklepieniach pochwy. Małe, niepowiększające się torbiele nie wymagają leczenia. Usunięcie operacyjne może sprawiać trudności, ponieważ czasem penetrują w głąb miednicy.
• polipy – występują rzadko, zwykle są niewielkie, lecz bogato unaczynione
• kłykciny – zmiany drobne i liczne, trudne do leczenia

Nowotwory złośliwe

• rak pierwotny sromu – początkowo można zaobserwować drobne owrzodzenie lub guzek, wczesnym objawem bywa też swędzenie spowodowane zmianami w nabłonku. Najczęściej dotyka osób starszych, ma również związek z paleniem tytoniu.

Wyróżnia się dwa typy raka sromu:

1. częstszy – rozwijający się u starszych kobiet, ma zwykle postać twardego, bezbolesnego guzka
2. rzadszy – występujący u młodszych kobiet około 45.-55. roku życia, związany z infekcją brodawczaka ludzkiego. Objawia się owrzodzeniami, płaskimi lub twardymi zmianami koloru różowego, czerwonego bądź białego.

• czerniak złośliwy – występuje na sromie bardzo rzadko, zazwyczaj dotyczy starszych kobiet. Wyróżnia się czerniaka nabłonkowego i wrzecionowatokomórkowego. Bywa, że czerniak nie zawiera melaniny. Nowotwór rozwija się bardzo szybko, dochodzi do naciekanie otoczenia, powstawania przerzutów w węzłach chłonnych oraz drogą krwi do skóry, płuc, wątroby, mózgu i kości. Leczenie polega na usunięciu zmiany z dużym marginesem zdrowych tkanek oraz wycięciu węzłów pachwinowych.
• rak Pageta – rozwija się na podłożu choroby Pageta, jest wyrazem zaburzeń w różnicowaniu się komórek ektodermy. Choroba objawia się zmianami ostro ograniczonymi, którym towarzyszy świąd.

Czytaj też:

• Wagina, czyli kobieca pochwa – jak wygląda? Typy budowy waginy
• Wargi sromowe: dlaczego bolą wargi sromowe?
• Wygląd narządów płciowych świadczy o temperamencie seksualnym
• Waginoplastyka. Jakie wady i zalety ma plastyka pochwy?

Natalia Młyńska