Choroby, które wpływają na NIEPŁODNOŚĆ u mężczyzn

Ze względu na niezdrowy tryb życia dramatycznie wzrasta liczba mężczyzn, którzy w nasieniu mają zbyt małą ilość plemników lub jakość tych plemników jest zbyt niska, by mogło dojść do zapłodnienia bez ingerencji lekarza.

Spis treści

1. Przyczyny niepłodności: plemniki są złej jakości
2. Choroby, które mogą wpłynąć na płodność mężczyzn

Męskiej płodności szkodzi głównie siedzący tryb życia, przegrzanie jąder, nadmiar alkoholu, narkotyki (zwłaszcza kokaina, marihuana, morfina), toksyczne warunki pracy (np. praca w wysokiej temperaturze). Czasami wystarczy zmiana trybu życia, aby płodność wróciła.

Badania przyczyn niepłodności mężczyzn są dużo prostsze i tańsze niż w przypadku kobiety. Nie należy więc zwlekać w sytuacji, gdy podejrzewa się taki problem.

Przyczyny niepłodności: plemniki są złej jakości

Podstawowym badaniem, poza oceną prawidłowości oceny narządów płciowych, jest badanie nasienia. Pobiera się je w wyniku masturbacji, minimum po 3 dniach wstrzemięźliwości seksualnej. Zdrowy, prawidłowy ejakulat powinien mieć objętość ok. 5 ml (zawartość łyżeczki od herbaty), ale dopuszcza się przedział od 2 do 5 ml. Na każdy ma przypadać od 20 do 300 mln plemników, z czego przynajmniej 30 proc. powinno mieć prawidłową budowę, a przynajmniej 40 proc. odpowiednią ruchliwość (średnia prędkość nie mniej niż 25m/sek).

Jednorazowe badanie nie przesądza o niepłodności. Z reguły badanie powtarza się po 2–3 miesiącach i, jeśli wówczas wynik się potwierdza, wdraża się dalszą diagnostykę i leczenie.

Najczęstszą przyczyną męskiej niepłodności są właśnie zaburzenia związane z jakością plemników (tu znaczenie ma tryb życia, stosowanie niektórych leków, np. neuroleptyków, antydepresantów) lub uszkodzenia jąder (skręcenie jąder, nieprawidłowe ich położenie, a także nieprawidłowa budowa prącia) oraz wiek – powyżej 40 lat.

Choroby, które mogą wpłynąć na płodność mężczyzn

Świnka

Ta wirusowa choroba, jedna z typowych dla wieku dziecięcego, przebiegająca z bolesnym obrzmieniem ślinianek, szyi i żuchwy, jest bardzo niebezpieczna, i to nie tylko dlatego, że powodujący ją paramiksowirus jest niezwykle zaraźliwy (łatwo się rozprzestrzenia drogą kropelkową, ale nawet przez oddech lub używanie tych samych naczyń). Głównie dlatego, że u ok. 1/3 chłopców, już po osiągnięciu dojrzałości płciowej może wystąpić zapalny obrzęk jąder. Jest to powikłanie, które może stać się przyczyną niepłodności. Dopóki w latach 70. nie wprowadzono skutecznej szczepionki, świnka była bardzo częstą chorobą u dzieci. Dziś występuje sporadycznie. Ocenia się jednak, że u ok. 5 proc. osób szczepionka nie wykształca pożądanej odporności. W takich przypadkach mogą wystąpić również powikłania, których objawami jest wysoka gorączka (powyżej 39,5 st. C), wymioty, zmiany zapalne lub obrzęk jąder, silne bóle głowy. Pojawienie się powikłań wymaga szybkiej interwencji lekarza.

Żylaki powrózka nasiennego

Schorzenie polega na poszerzeniu, skręceniu i wydłużeniu naczyń żylnych, zbierających krew z jądra i tworzących w obrębie moszny tzw. splot wiciowaty. Splot ten wchodzi w skład powrózka nasiennego, w jego odcinku mosznowym, nad jądrem. Żylaki powrózka nasiennego najczęściej spotyka się u młodych mężczyzn. Pojawiają się u ok. 15 proc. mężczyzn, głównie po stronie lewej (90 proc.). Ok. 30-40 proc. mężczyzn, szukających porady z powodu niepłodności, to pacjenci z żylakami powrózka nasiennego. Przyczyn schorzenia upatruje się w niewydolności lub wrodzonym braku zastawek w żyłach jądrowych. Upośledza to odpływ krwi żylnej, która „zalega” w żyłach, wywierając nadmierne ciśnienie na splot wiciowaty i powodując jego poszerzenie, wydłużenie i skręcenie.

Żylaki powrózka powodują zmiany degeneracyjne w jądrach – jądra stają się przewlekle niedotlenione, przegrzane. I tak do prawidłowego rozwoju plemników temperatura w mosznie powinna być o 2–3 st. C niższa niż w jamie brzusznej. U chorego z żylakami powrózka ta różnica temperatur wynosi zaledwie 0,1 st. C. I mimo że żylaki powrózka występują zasadniczo jednostronnie, zmiany degeneracyjne często dotyczą obu jąder (temperatura podwyższa się w całej mosznie). Zmiany w jądrach powodują zmniejszenie całkowitej liczby plemników w nasieniu i wzrost odsetka plemników nieprawidłowych.

Zespół Kallmanna

To zaburzenie genetyczne, charakteryzujące się głównie brakiem lub upośledzeniem powonienia, ale też opóźnionym dojrzewaniem lub wręcz jego brakiem. U mężczyzn dotkniętych zespołem Kallmanna stwierdza się bardzo małe jądra, małe prącie, bardzo niski poziom testosteronu i nieobecne opuszki węchowe. Przyczyną schorzenia jest niedobór wydzielania gonadoliberyny – hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH). Jeśli zespół Kallmanna zostaje zdiagnozowany powyżej 16.r.ż, często występują eunuchoidalne proporcje budowy ciała. Rozpiętość ramion może przewyższać wzrost o 6 cm, a proporcja górnej do dolnej części ciała może być obniżona. Zespół Kallmanna daje dość dobre rokowania terapeutyczne, jeśli chodzi o zachowanie drugorzędnych cech płciowych, uzyskanie płodności jest nieco gorsze. Lepsze rokowania mają pacjenci o rozmiarze jąder powyżej 2,5 cm.

Niewydolność przysadki mózgowej

Choroby przysadki mózgowej (np. gruczolak przysadki) często wiążą się z niedoborem gonadotropin, a temu towarzyszy m.in. niepłodność.

Zakażenia przenoszone drogą płciową

W wyniku zakażeń przenoszonych drogą płciową, wywołanych głównie przez Chlamydia trachomatis lub Mycoplasma hominis może dojść do rozwoju powikłań, które mogą prowadzić do trwałej niepłodności. Również zakażenia innymi bakteriami może doprowadzić do dojrzewania nieprawidłowych plemników. Stany zapalne jąder i najądrzy, spowodowane wniknięciem np. E.coli, Enterococcus faecalis, Ureaplasmaeuraelyticum może doprowadzić do zwłóknień w jądrach, co spowoduje ich zmniejszenie i nawet zanik.

Zapalenie gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych

Schorzenie to może uniemożliwić odbywanie stosunków płciowych, a ponadto prowadzić do niekorzystnych zmian w nasieniu, w znacznym stopniu obniżających zdolność plemników do zapłodnienia.