Neomycyna - działanie, wskazania, przeciwwskazania, skutki uboczne

Neomycyna jest antybiotykiem aminoglikozydowym wytwarzanym przez Streptomyces fradiae. Neomycyna jest antybiotykiem o szerokim spektrum działania. Działa na bakterie Gram-ujemne oraz Gram-dodatnie.

Spis treści

1. Działanie neomycyny
2. Wskazania do stosowania neomycyny
3. Przeciwwskazania do stosowania neomycyny
4. Dostępne preparaty
5. Dawkowanie neomycyny
6. Działania niepożądane neomycyny
7. Interakcje z innymi lekami
8. Wpływ na ciążę i laktację
9. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn

Działanie neomycyny

Bakteriobójczy mechanizm działania tego dobrze znanego antybiotyku polega na wiązaniu z podjednostką 30S rybosomu, co prowadzi do błędnego odczytu mRNA w procesie translacji, a w konsekwencji do syntezy nieprawidłowych białek i śmierci komórki bakteryjnej. Neomycyna jest antybiotykiem o szerokim spektrum działania. Działa na bakterie Gram-ujemne (m.in. Escherichia coli, Enterobacter aerogenes, Klebsiella pneumoniae, Salmonella spp., Haemophilus influenzae, Neisseria meningitidis) oraz Gram-dodatnie (Staphylococcus aureus, Streptococcus faecalis, Listeria monocytogenes, Mycobacterium tuberculosis).

Neomycyna podana doustnie wchłania się z przewodu pokarmowego w około 3%. Duże stężenia osiąga w jelitach. Wchłonięta część leku wydalana jest z moczem, a pozostała, niewchłonięta część antybiotyku (około 97%) wydalana jest z kałem w postaci niezmienionej.

Rozwój większości bakterii jelitowych jest hamowany przez neomycynę w ciągu około 72 godzin. Po miejscowym zastosowaniu (aerozol, maść do oka) neomycyna może ulec absorpcji do układu krążenia tylko w przypadku uszkodzenia tkanek.

Wskazania do stosowania neomycyny

Neomycyna w postaci tabletek jest stosowana głównie w celu wyjałowienia przewodu pokarmowego przed zabiegami chirurgicznymi w obrębie jelit. Aerozol stosuje się w ropnych chorobach skóry, zakażonych, niewielkich oparzeniach i odmrożeniach. Maść oczną stosuje się w bakteryjnym zapalenie spojówek czy brzegów powiek.

Przeciwwskazania do stosowania neomycyny

Nadwrażliwość na neomycynę lub inne antybiotyki aminoglikozydowe lub którąkolwiek substancję pomocniczą, owrzodzenia lub niedrożność jelit, uszkodzenie słuchu, miastenia.

Dostępne preparaty

Neomycyna dostępna jest jako tabletki doustne, aerozol na skórę, maść do oczu, ale również jako jedna ze składowych kropli do oczu i uszu.

Dawkowanie neomycyny

Dawkowanie uzależnione jest od postaci i wskazań. Ustala je indywidualnie lekarz. W przypadku leczenia neomycyną należy zwrócić szczególną uwagę by nie przekraczać koniecznego czasu leczenia.

Działania niepożądane neomycyny

W zależności od postaci leku mogą to być zakażenia grzybicze skóry i błon śluzowych, nadkażenia opornymi bakteriami, nieprawidłowy skład krwi, niedokrwistość hemolityczna. Pacjenci stosujący neomycynę doustnie wymagają ścisłej obserwacji w związku z ototoksycznym i nefrotoksycznym działaniem leku. Na toksyczne działanie neomycyny najbardziej wrażliwe są wcześniaki, noworodki, pacjenci z zaburzeniami czynności nerek oraz pacjenci w podeszłym wieku.

U pacjentów tych zaleca się ustalenie dawki neomycyny indywidualnie na podstawie oznaczeń jej stężenia we krwi. Zalecenie to powinno być również przestrzegane u pacjentów z nadwagą lub mukowiscydozą. U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek konieczne jest zmniejszenie dawki antybiotyku.

Aminoglikozydy, bez względu na drogę podania, mogą spowodować blokadę nerwowo-mięśniową. Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów ze schorzeniami nerwowo-mięśniowymi i parkinsonizmem. Neomycyna stosowana miejscowo bardzo rzadko wywołuje działania niepożądane charakterystyczne dla antybiotyków aminoglikozydowych.

Interakcje z innymi lekami

Neomycyna podana doustnie zmniejsza wchłanianie fenoksymetylopenicyliny, metotreksatu, digoksyny, witaminy A i witaminy B12.

Jednoczesne podawanie z neomycyną kwasu etakrynowego, furosemidu oraz innych produktów leczniczych mających właściwości nefrotoksyczne (np. inne aminoglikozydy, niektóre cefalosporyny, amfoterycyna, cyklosporyna, teikoplanina, wankomycyna) lub ototoksyczne (np. diuretyki pętlowe, kapreomycyna, teikoplanina, wankomycyna, produkty zawierające platynę) nasila oto- i nefrotoksyczne jej działanie.

Jednoczesne podawanie neomycyny z produktami zwiotczającymi mięśnie (np. toksyna botulinowa) lub hamującymi przewodnictwo nerwowo-mięśniowe (np. wziewnymi stosowanymi do znieczulania, opioidowymi lekami przeciwbólowymi) powoduje zwiększenie blokady nerwowo-mięśniowej, co może prowadzić nawet do bezdechu.

Aminoglikozydy mogą zmniejszać działanie produktów parasympatykomimetycznych (np. neostygmina, pirydostygmina).

Aminoglikozydy stosowane jednocześnie z bisfosfonianami mogą zwiększać ryzyko hipokalcemii. Neomycyna może zmniejszać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych.

Wpływ na ciążę i laktację

Neomycyna przenika przez barierę łożyskową i może powodować uszkodzenie nerek płodu. Nie jest również wykluczona możliwość uszkodzenia słuchu dziecka. Antybiotyki aminoglikozydowe wydzielają się z mlekiem w małych, ale oznaczalnych ilościach.

U niemowląt karmionych piersią przez matki leczone aminoglikozydami mogą wystąpić ciężkie działania niepożądane, dlatego podczas stosowania neomycyny należy przerwać karmienie piersią.

Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn

Brak danych o niekorzystnym wpływie leku na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania urządzeń mechanicznych.