Kłykciny kończyste: brodawki na narządach płciowych wywołane wirusem HPV

Kłykciny kończyste, czyli brodawki płciowe, należą do jednych z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Przyczyną rozwoju kłykcin kończystych są wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV, z ang. "human papiliomavirus"), podobne do wirusów wywołujących zwykłe brodawki skóry. Jak wyglądają kłykciny kończyste i jak przebiega leczenie? Jak można się nimi zarazić?

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Spis treści

1. Kłykciny kończyste - objawy
2. Gdzie się pojawiają kłykciny kończyste?
3. Kłykciny kończyste lubią ciepło
4. Leczenie domowe kłykcin kończystych
5. Leczenie ambulatoryjne kłykcin kończystych

Kłykciny kończyste, czyli brodawki płciowe, najczęściej spowodowane są zakażeniem wirusem HPV 6 i (lub) HPV 11. Naukowcy zidentyfikowali do tej pory ponad 100 typów wirusa HPV, z czego ok. 30 jest przekazywana drogą płciową.

W Polsce od kilkunastu lat obserwuje się powolny, ale stały wzrost liczby takich zakażeń. Powstałe w wyniku infekcji brodawki płciowe są powodem ponad 30% wszystkich konsultacji w poradniach skórno-wenerologicznych. Wśród osób aktywnych seksualnie i mających wielu partnerów ryzyko zakażenia kłykcinami przekracza 60%. Nie towarzyszą mu żadne objawy – wirus pozostaje w fazie latentnej, czyli utajonej. Ale gdy rozwinie się stan zapalny, np. w wyniku mechanicznego podrażnienia narządów płciowych, wirus HPV przystępuje do akcji.

Kłykciny kończyste - objawy

Kłykciny mają postać niewielkich grudek, które mogą występować pojedynczo lub się zlewać. Najczęściej mają kolor jasnoróżowy, rzadziej brunatny. Nieleczone przyjmują postać kalafiorowatych tworów, które mogą obejmować znaczną powierzchnię skóry genitaliów.

Gdzie się pojawiają kłykciny kończyste?

Kłykcinami kończystymi można się zarazić przez każdy typ kontaktu seksualnego – stosunek waginalny, oralny, analny. Zmiany zazwyczaj rozwijają się po upływie od 3 tygodni do 8 miesięcy od kontaktu z wirusem, czyli z zarażonym partnerem. U ponad 75 proc. osób, które miały kontakt seksualny z partnerem, u którego występowały brodawki narządów płciowych, objawy choroby rozwijają się w przeciągu 3 miesięcy. U mężczyzn występują najczęściej na żołędzi (głównie pod napletkiem, co może prowadzić do powikłań w postaci stulejki), na części środkowej penisa, czasem na mosznie.

Podejrzewa się, że brodawki płciowe mogą być stanem przednowotworowym raka szyjki macicy i innych narządów.

Kłykciny kończyste lubią ciepło

Rozwojowi kłykcin sprzyja ciepło i wilgoć, pod ich wpływem szybko rosną, stają się coraz większe i przybierają postać kalafiorów. Jeszcze szybciej rosną podczas ciąży, prawdopodobnie pod wpływem progesteronu. Jeśli brodawki znajdują się na ścianie waginy i są bardzo liczne i duże, pochwa może stać się mniej elastyczna, co może utrudnić poród.

Na ogół brodawki narządów płciowych i odbytu mają tendencję do utrzymywania się lub powiększania i zanikania przez lata. Samoistne ustępowanie zdarza się u 10 do 30 proc. zarażonych. W większości przypadków zmiany mają charakter nawracający, a terapia może przynieść tylko czasowa remisję.

Leczenie domowe kłykcin kończystych

Leczenie kłykcin jest konieczne, gdyż, nieleczone, mogą doprowadzić do poważnych komplikacji: zaburzeń w oddawaniu moczu, naciekania okolicznych tkanek. Wszyscy pacjenci powinni kontrolować swój stan zdrowia co 4 tygodnie, przez minimum 6 miesięcy. Rutynowym działaniem jest także kontrolowanie innych zakażeń przenoszonych drogą płciową.

Jeśli zmiany są niewielkie, lekarz może zalecić leczenie preparatami do stosowania w domu:

• podofilotoksyna to silny wyciąg z roślin iglastych i berberysowatych, który powoduje martwicę komórek nabłonka. Nanosi się go na brodawki 2 razy dziennie przez 3 kolejne dni tygodnia. Po 4-dniowej przerwie kurację się powtarza. Powinna trwać 3-6 tygodni. Terapia jest mniej skuteczna u kobiet niż u mężczyzn i daje działania niepożądane: ból, pieczenie, zmiany o charakterze rumienia i nadżerek. Lek jest przeciwwskazany w ciąży.
• w przypadku kobiet skuteczniejszy jest imikwimod, który eliminuje komórki zainfekowane wirusem HPV. Preparat w postaci kremu stosuje się miejscowo, 3 razy w tygodniu przez 16 tygodni. Objawem niepożądanym jest podrażnienie skóry i silny stan zapalny.
• skuteczny jest też wyciąg z zielonej herbaty, działający przeciwwirusowo i przeciwnowotworowo, dopuszczalny także dla kobiet w ciąży. Preparat nanosi się na kłykciny 3 razy dziennie, aż do zniknięcia wykwitów, ale nie dłużej niż przez 16 tygodni. W czasie terapii mogą pojawić się: rumień, świąd, obrzęk, a także nadżerki.

Leczenie ambulatoryjne kłykcin kończystych

• Laseroterapia zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym z pomocą kolposkopu, który ułatwia widzenie pola operacji. Laseroterapia jest bardzo skuteczna i nie daje nawrotów zmian. Przy licznych kłykcinach zabieg powtarza się po tygodniu.
• Krioterapia - zamrażanie zmian ciekłym azotem stosuje się w odstępach tygodniowych. Po krioterapii powstają przebarwienia lub bliznowacenia. Skuteczność leczenia zależy od doświadczenia lekarza.
• Kwas trójchlorooctowy - to silny środek żrący powodujący martwicę tkanek, który nanosi się na zmiany. Ta metoda walki z kłykcinami jest  skuteczna przy niewielkich zmianach, a jej statystyczna skuteczność szacowana jest na 51-81%. Nawroty zdarzają się u 36% pacjentów. Działaniem niepożądanym są – przy zbyt obfitym użyciu preparatu – głębokie owrzodzenia i blizny.
• Metody chirurgiczne - zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Metoda łyżeczkowania i elektochirurgiczna dają najwyższy odsetek wyleczeń; kłykciny odnawiają się w 19% przypadków.
• Terapia fotodynamiczna - z zastosowaniem kwasu 5-aminolewulinowego. Może być stosowana samodzielnie lub w połączeniu z laseroterapią, krioterapią czy łyżeczkowaniem. Zaletą jest znikomy odsetek działań niepożądanych i wysoki odsetek skutecznych wyleczeń.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Bożena Klukowska

Konsultacja: Beata Sterlińska-Tulimowska