Czy należy się bać zakażenia wirusem HIV?

Choć statystyki wykazują, że w skali globalnej maleje liczba zgonów z powodu AIDS, wciąż są jeszcze regiony, w których krzywa nowych zachorowań rośnie. Są już skuteczne leki, hamujące rozwój choroby, lecz po to, by zapanować nad epidemią, potrzebne są systemowe rozwiązania ułatwiające diagnozę i dostęp do leczenia.

Spis treści

1. Polska statystyka HIV
2. Test na HIV - zobacz jak wygląda [WIDEO]
3. Leczenie jako forma prewencji
4. Sprawny system opieki nad nosicielami HIV
5. Wiedza o HIV ratuje życie

Na konferencji prasowej zorganizowanej w przededniu Światowego Dnia Walki z AIDS odnotowano postęp, jaki w leczeniu AIDS nastąpił na świecie od końca lat 90-tych. W krajach zachodniej i środkowej Europy, w tym także w Polsce, następuje stopniowy spadek liczby zgonów spowodowanych przez AIDS. Znacznie skuteczniejsza jest także terapia. Jak podkreśliła dr Grażyna Cholewińska, wojewódzki konsultant w dziedzinie chorób zakaźnych, podczas gdy w latach 90-tych średnia długość przeżycia od momentu diagnozy wynosiła 8 lat, obecnie stosowana terapia antyretrowirusowa cART pozwala na przedłużenie życia pacjentów nawet o 55 lat, co oznacza, że ich długość życia niewiele różni się od długości życia osób zdrowych. Niestety, nadal są na świecie obszary, gdzie odsetek zakażonych sięga nawet kilkunastu procent populacji – najgorzej jest w krajach Afryki subsaharyjskiej. Nadal też nie ma skutecznej szczepionki – szacuje się, że pojawi się nie wcześniej niż w 2020 roku.

Polska statystyka HIV

W naszym kraju terapię antyretrowirusową stosuje się od 1997 r. Od tamtego czasu udało się zwiększyć wczesną wykrywalność zakażeń HIV i za pomocą terapii metadonowych znacznie ograniczyć liczbę zakażeń drogą iniekcji w środowisku osób używających dożylnie narkotyków, dzięki czemu spadła liczba zakażeń w grupie do 25 roku życia. W ostatnich latach wzrósł natomiast procent zakażeń drogą kontaktów seksualnych. Obecnie najwięcej przypadków nosicielstwa wykrywanych jest w grupie wiekowej 25-40 lat, czyli tzw. młodych dorosłych. Od początku epidemii w połowie lat 80-tych do czerwca 2015 roku zarejestrowano w Polsce 19299 przypadków zakażenia wirusem HIV, w tym u 3262 rozpoznano AIDS, ok. 1,3 tys. osób zmarło na skutek choroby. Dokładna liczba chorych nie jest znana – szacuje się, że nosicielami może być 30-35 tysięcy osób.

Test na HIV - zobacz jak wygląda [WIDEO]

Leczenie jako forma prewencji

Dr Cholewińska podkreśliła, że leczenie jest ważną formą prewencji, gdyż wczesne wprowadzenie terapii redukuje nawet o 96 procent ryzyko zarażenia partnera. Prewencja na drodze leczenia jest szczególnie istotna w przypadku kobiet w ciąży – nosicielka wirusa, poddana leczeniu przed lub podczas ciąży, ma stuprocentową szansę urodzić zdrowe dziecko. Dlatego od 2010 roku w koszyku badań kobiet w ciąży refundowanych przez NFZ znalazł się test na HIV. Jest on dobrowolny; w 2014 roku poddało mu się jedynie 24 proc. przyszłych matek - tym niemniej ich liczba z roku na rok rośnie. Zmieniły się także rekomendacje dotyczące leczenia. Podczas gdy w latach 90-tych XX wieku leki antyretrowirusowe podawano tylko chorym z klinicznymi objawami AIDS, obecnie podaje się je wszystkim nosicielom, niezależnie od zaawansowania choroby, gdyż wcześniejsza terapia lepiej rokuje.

Sprawny system opieki nad nosicielami HIV

System leczenia AIDS w Polsce jest wyjątkowo dobrze oceniany. W 2014 roku na ten cel wydano 272 mln złotych, w roku bieżącym planowane są wydatki w wysokości prawie 290 mln złotych. Od 2001 roku program leczenia jest jednolity w całej Polsce. Nie ma rejonizacji , a wszyscy chorzy otrzymują dostęp do poradni i leków niezwłocznie po rozpoznaniu zakażenia – to jedna z niewielu dziedzin polskiej medycyny, w której nie ma kolejek i oczekiwania na wizytę u specjalisty. Wszystkie stosowane na świecie leki (jest ich ok. 30) są dostępne także u nas. Tym niemniej nadal konieczna jest prowadzenie edukacji na temat AIDS. NIK po dokonanej w br. kontroli systemu leczenia chorych na AIDS zalecił, by zmienić proporcje wydatków – obecnie na leczenie wydaje się 98 proc. środków, a na profilaktykę, w tym edukację – jedynie 2 procent.

Wiedza o HIV ratuje życie

Nadal pokutuje wiele szkodliwych mitów na temat AIDS, np. ten, że tabletka antykoncepcyjna zapobiega zakażeniu albo że AIDS można wyleczyć. Zaledwie co 10 Polak zrobił test na obecność HIV; szacuje się, że 50-70 proc. zakażonych nie jest objętych leczeniem, gdyż nie wiedzą, że są chorzy. To poważne wyzwanie dla lekarzy POZ, a także edukatorów społecznych. W tym kontekście prezes Fundacji Edukacji Społecznej Magdalena Ankiersztejn – Bartczak przypomniała o europejskim programie edukacji i wsparcia kobiet zakażonych - SHE oraz prowadzonej przez Krajowe Centrum ds. AIDS (agendę Ministerstwa Zdrowia) kampanii „Coś Was łączy? Zrób test na HIV”. W edukację na temat HIV i walkę z uprzedzeniami i wykluczeniem osób „pozytywnych” angażują się także ludzie kultury - przykładem jest m.in. spektakl w warszawskim teatrze IMKA pt. „ #Pozytywni” w reżyserii Krzysztofa Czeczota.