Wazektomia - na czym polega? Cena, skutki uboczne, powikłania

Wazektomia to metoda antykoncepcji wybierana przez mężczyzn, którzy nie chcą albo nie powinni mieć dzieci. Skuteczność zabiegu potwierdzona jest w 99 procentach. Mężczyzna po wazektomii może odbywać stosunki seksualne tak, jak dotychczas, ale jego sperma nie zawiera już plemników. Sprawdź, co to jest wazektomia i jaka jest cena wykonania zabiegu.

Spis treści

1. 1. Jaki jest cel wazektomii?
2. 2. Na czym polega i jak przebiega wazektomia?
3. 3. Co się dzieje po zabiegu? Jak wygląda rekonwalescencja po wazektomii?
4. 4. Czy wazektomia jest skuteczna?
5. 5. Jak wazektomia wpływa na funkcje seksualne mężczyzny?
6. 6. Jak często występują powikłania po wazektomii i jakiego są rodzaju?
7. 7. Czy wazektomia jest odwracalna?
8. 8. Wazektomia - cena wykonania zabiegu
9. 9. Czy wazektomia jest w Polsce legalna?
10. 10. Co wiadomo o odległych skutkach dla zdrowia?

Wazektomia jest to zabieg mikrochirurgiczny wykonywany przez lekarza urologa lub androloga w gabinecie zabiegowym, w znieczuleniu miejscowym. Polega na rozwarstwieniu specjalnym narzędziem powłoki worka mosznowego i przecięciu nasieniowodu. Przecięte końce zostają następnie podwiązane, co powoduje zamknięcie światła nasieniowodów. Tak zabezpieczone nasieniowody lekarz wsuwa do moszny i zakłada opatrunek. Szwy nie są zakładane.

W wyniku zabiegu w ejakulacie nie stwierdza się obecności plemników. Wazektomii, czyli zabiegowi uniedrożnienia nasieniowodów, z roku na rok poddaje się w naszym kraju coraz więcej mężczyzn, ale dla wielu osób jest to wciąż temat tabu. Zamiast snuć domysły i powtarzać nieprawdziwe pogłoski, lepiej mieć rzetelną wiedzę i znać najważniejsze fakty dotyczące tej medycznej procedury. Odpowiadamy na 10 najczęściej zadawanych pytań o wazektomię.

1. Jaki jest cel wazektomii?

Wazektomia ma doprowadzić do stanu niepłodności u mężczyzny: po tym zabiegu męskie nasienie nie zawiera już plemników. Jest to jedna z najbardziej skutecznych obecnie metod antykoncepcji. Partnerka mężczyzny, który poddał się wazektomii, nie musi stosować już antykoncepcji hormonalnej ani żadnej innej.

2. Na czym polega i jak przebiega wazektomia?

Jest to mało inwazyjny i medycznie niezbyt skomplikowany zabieg. Można go przeprowadzić na kilka sposobów. Do niedawna jeszcze wazektomię wykonywano w znieczuleniu ogólnym, przecinano skórę skalpelem, nakładano szwy.

Od kilku lat zabieg wykonuje się głównie techniką bez skalpela. Jest on mniej inwazyjny, przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym (podawanym bez konieczności nakłuwania). Przy tej metodzie skóry już się nie przecina – jest ona rozwarstwiana specjalnym narzędziem. Po dotarciu do nasieniowodu lekarz operator wysuwa go na zewnątrz, przecina, a ujścia nasieniowodu poddaje mikrokoagulacji (zamknięcie światła nasieniowodu za pomocą wysokiej temperatury) i podwiązuje, czyli zawiązuje lub uciska za pomocą klipsów.

Istnieje też metoda, w której końce nasieniowodu od strony jąder pozostają otwarte i wyprowadzone poza osłonkę powrózka nasiennego. Zabezpieczone nasieniowody są wsuwane na powrót do moszny.

Lekarz nie zakłada szwów, tylko mały opatrunek w miejscu rozwarstwienia skóry. Zabieg trwa 15–30 minut. W wyniku zabiegu w ejakulacie nie stwierdza się obecności plemników – są one magazynowane w najądrzach, a następnie resorbowane.

3. Co się dzieje po zabiegu? Jak wygląda rekonwalescencja po wazektomii?

Po wazektomii wykonanej metodą bez skalpela można szybko wrócić do swoich spraw, zwykle nie ma potrzeby wystawiania zwolnienia lekarskiego. Pacjent może odczuwać ból i stosować ogólnodostępne doustne leki przeciwbólowe, ale często nie jest to konieczne.

Należy powstrzymać się od współżycia do czasu całkowitego zagojenia się ranki, czyli przez tydzień. Przez dwa tygodnie po zabiegu trzeba unikać dużego wysiłku fizycznego, także intensywnego uprawiania sportu.

4. Czy wazektomia jest skuteczna?

Wykonana prawidłowo – bardzo skutecznie zapobiega ciąży (99,9%). Ale nie od razu: nasieniowody potrzebują 2–3 miesięcy (lub 20–25 ejakulacji), aby całkowicie oczyścić się z plemników. Dlatego należy wykonać badanie nasienia na obecność plemników po 8 tygodniach od zabiegu, a w razie wątpliwości co do wyniku – także po 12 tygodniach od zabiegu.

Rzadko, ale może się zdarzyć, że to wypłukiwanie plemników jest jeszcze wolniejsze: może trwać 6 miesięcy, a nawet dłużej. W tym czasie trzeba nadal stosować inną metodę antykoncepcji, np. prezerwatywy.

5. Jak wazektomia wpływa na funkcje seksualne mężczyzny?

Zabieg w żaden sposób nie upośledza zdolności seksualnych mężczyzny – wszystkie funkcje seksualne i hormonalne zostają zachowane. Mężczyźni nie mają obniżonego libido, normalnie odbywają stosunki seksualne i przeżywają orgazmy. Mają ejakulację – z tą różnicą, że w ejakulacie nie ma plemników.

6. Jak często występują powikłania po wazektomii i jakiego są rodzaju?

Wazektomia nie zawsze się udaje, ale współczynnik niepowodzeń jest niski. Bezpośrednio po zabiegu mogą wystąpić:

• stan zapalny – obrzęk i ból w miejscu zabiegu,
• gorączka (3–4% przypadków),
• siniak na mosznie,
• obecność krwi w nasieniu,
• zapalenie najądrza
• lub zapalenie jądra.

Do późnych powikłań należą:

• rekanalizacja, czyli odtworzenie ciągłości nasieniowodu (0,2%)
• i tzw. ziarniniak spermy (0,2%) – to zgrupowania komórek wokół degenerujących się plemników: małe grudki, które nie dają żadnych objawów lub powodują niewielki ból.

Przewlekłe bóle moszny i jąder występują u mniej niż 1% pacjentów.

Zdaniem eksperta

dr hab. n. med. Piotr Dobroński, specjalista urolog, specjalista chirurg, FEBU, Klinika Urologii WUM

Pacjenci zwykle bardzo dobrze znoszą ten zabieg

Wazektomia pozostaje najskuteczniejszym środkiem antykoncepcji męskiej. Poddaje jej się co roku ok. pół miliona Amerykanów. Sam zabieg wazektomii jest rzeczywiście minimalnie inwazyjny i bardzo dobrze znoszony przez większość pacjentów. Prawdziwe zespoły bólowe, utrzymujące się 1–2 lata po wazektomii, są niezwykle rzadkie.

Obecnie trwają prace nad jeszcze mniej inwazyjnym sposobem uniedrażniania nasieniowodów – przez przezskórne podanie do ich światła substancji, które później można rozpuścić. Przed wazektomią warto pacjentowi powiedzieć o możliwości kriobankingu nasienia. Może ono być wykorzystane nawet wiele lat później do rozrodu wspomaganego, który jest skuteczną – choć znacznie droższą – alternatywą dla odwrócenia wazektomii.

7. Czy wazektomia jest odwracalna?

Wazektomię należy traktować jako zabieg mający na celu trwałe ubezpłodnienie mężczyzny. Dlatego wykonujący wazektomię lekarze zalecają ją tylko dla tych panów, którzy już nie chcą i nie planują mieć biologicznych dzieci.

Wprawdzie istnieją metody odwrócenia wazektomii, ale po pierwsze – jest to skomplikowany zabieg mikrochirurgiczny, który wymaga obecności anestezjologa oraz odpowiednio dobrze wyposażonego gabinetu, a po drugie – nigdy nie ma 100% gwarancji, że rewazektomia się uda (im więcej czasu upłynęło od zabiegu, tym szanse są mniejsze).

Przywrócenie funkcji prokreacyjnej jest z medycznego punktu widzenia znacznie trudniejsze niż jej pozbawienie.

8. Wazektomia - cena wykonania zabiegu

Wazektomia nie jest w Polsce refundowana przez NFZ, wykonuje się ją wyłącznie w prywatnych placówkach medycznych. Sam zabieg, wraz z niezbędnymi konsultacjami, kosztuje od 2000 zł.

Do tego trzeba doliczyć koszt dwu- lub trzykrotnego badania nasienia, co daje łącznie kwotę ok. 2500 zł. Operacja odwrócenia wazektomii kosztuje ok. 20 tys. zł

9. Czy wazektomia jest w Polsce legalna?

Wprawdzie art. 156 Kodeksu karnego głosi, że kto pozbawia (m.in.) zdolności płodzenia, podlega karze pozbawienia wolności do 10 lat, to  zdaniem wielu prawników, jeśli lekarz rzetelniepoinformuje pacjenta o zabiegu (konsekwencje, możliwe powikłania) i uzyska jego pisemną zgodę – to jest to dopuszczalne i legalne.

W 2009 r. prokuratura odmówiła wszczęcia postępowania przeciw lekarzowi wykonującemu wazektomię i sprawę umorzyła z powodu braku znamion przestępstwa.

10. Co wiadomo o odległych skutkach dla zdrowia?

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy zabieg nie zwiększa – wbrew wcześniejszym doniesieniom – ryzyka wystąpienia w przyszłości miażdżycy naczyń ani nowotworu prostaty.

Natomiast nawet u 60% mężczyzn po wazektomii stwierdzono występowanie przeciwciał przeciwplemnikowych (efekt kontaktu nasienia z tkankami, z którymi nigdy się nie kontaktuje), co można traktować jako formę alergii.

Nie stwierdzono jednak jakichkolwiek negatywnych interakcji tych przeciwciał z jakimikolwiek organami czy układami.

Czytaj też: 

• Testy płodności dla mężczyzn - na czym polegają? Jak je wykonać?
• Metody antykoncepcji dla mężczyzn
• Stosunek przerywany: skuteczna antykoncepcja za darmo?