Złe decyzje to wina twojego zawodu? Eksperci wskazują jeden czynnik

Po dniu ciężkiej pracy nie masz ochoty na podejmowanie jakiejkolwiek decyzji? Wybory życiowe, od tych najprostszych, po nieco bardziej złożone, mogą przysporzyć wiele kłopotu, jeśli masz zmęczony umysł. Okazuje się, że intensywna praca umysłowa ma znaczący wpływ na podejmowane przez nas decyzje.

Praca umysłowa, wbrew pozorom, jest bardzo męcząca. Wyczerpanie związane z intensywnym wysiłkiem umysłowym idzie w parze z ogólnym zmęczeniem, spadkiem koncentracji i właśnie podejmowaniem pochopnych i niekorzystnych dla nas decyzji. Dlaczego?

Dlaczego praca umysłowa źle wpływa na podejmowanie decyzji? 

„Nikt nie wie, czym jest zmęczenie psychiczne, jak powstaje i dlaczego je odczuwamy. Pozostaje to tajemnicą pomimo ponad stuletnich badań naukowych. Maszyny mogą wykonywać zadania poznawcze w sposób ciągły bez zmęczenia, mózg jest inny i chcieliśmy zrozumieć, jak i dlaczego” – tłumaczy dr Antonius Wiehler, autor badania i psycholog z Paryskiego Instytutu Mózgu Szpitala Uniwersyteckiego Pitié-Salpêtrière.

„Poza tym zmęczenie psychiczne ma ważne konsekwencje: dla decyzji ekonomicznych, dla zarządzania w pracy, dla edukacji w szkole, dla leczenia klinicznego itp.” – dodaje.

Zmęczenie psychiczne jest związane z akumulacją neuroprzekaźnika glutaminianu w korze przedczołowej. Konieczność usunięcia nadmiaru glutaminianu ze względu na jego potencjalnie toksyczne działanie może zwiększyć wysiłek potrzebny do pracy umysłowej, powodując zmęczenie. To znaczący krok w kierunku zrozumienia mechanizmów leżących u podstaw doświadczania zmęczenia psychicznego.

„Kiedy intensywna praca umysłowa trwa kilka godzin, niektóre potencjalnie toksyczne produkty uboczne aktywności nerwowej gromadzą się w korze przedczołowej. Zmienia to kontrolę nad decyzjami, które są przesuwane w kierunku działań o niskich kosztach (bez wysiłku, bez czekania), gdy pojawia się zmęczenie poznawcze” – wyjaśnia psycholog.

Związek między podjęciem decyzji a zmęczeniem

Zmęczony umysł nie jest w stanie kontrolować procesów odpowiedzialnych za racjonalne podejmowanie decyzji. Prawidłowa ocena sytuacji polega przede wszystkim na hamowaniu impulsywnych i nieprzemyślanych zachowań. Przykładowo, kontroli poznawczej wymaga zapanowanie nad impulsem sięgnięcia po niezdrowe jedzenie, w celu utrzymanie zdrowej wagi, co przekłada się na długoterminowy efekt będący wynikiem wielu decyzji.

Podczas zmęczenia umysłowego osoby mogą odczuwać spadek zdolności do utrzymania kontroli poznawczej, zwiększając tym samym tendencję do angażowania się w zachowania impulsywne, które zapewniają natychmiastową satysfakcję, czyli np. sięganie po niezdrową przekąskę zamiast zaplanowania zdrowej kolacji.

Według naukowców wyczerpanie ogólnych rezerw energii, takich jak poziom glukozy we krwi, po dniu pracy umysłowej może pozbawić mózg zasobów energii niezbędnych do sprawowania kontroli poznawczej. Jednak badania pokazują, że zadania poznawcze nie wpływają na ogólne dostawy energii.

Autorzy badania sugerują, że wyczerpanie lub nagromadzenie niektórych metabolitów w mózgu może być odpowiedzialne za zmęczenie psychiczne. Na skutek zbyt intensywnej pracy umysłowej w mózgu wydzielany jest kwas glutaminowy (glutaminian) – neuroprzekaźnik pobudzający. To właśnie pod jego wpływem możemy podejmować decyzje bardziej emocjonalne, a nie strategiczne.

„Jeśli musisz wkrótce podjąć ważną decyzję, upewnij się, czy nie jesteś zbyt zmęczony” - radzi ekspert.

Weronika Rumińska