Ciemna strona świąt: pogłębiają lęk i depresję. Ale eksperci obalają najgroźniejszy mit

Każdego roku w mediach pojawiają się niepokojące doniesienia przemawiające za tym, że w okresie świąt wzrasta liczba samobójstw. Ile jest w tym prawdy? Jak to się ma do statystyk? Eksperci z Pensylwanii postanowili to sprawdzić i raz na zawsze rozwiać wątpliwości.

Prawdą jest, że w okresie świątecznym rośnie ryzyko zaostrzenia się objawów depresji i stanów lękowych, ale czy rzeczywiście przekłada się to na zwiększenie liczby samobójstw w tym czasie? Dane dotyczące samobójstw zebrane i przeanalizowane przez Annenberg Public Policy Center (APPC) jasno wskazują, że to jedynie miejska legenda.

Czy możesz mieć depresję? Rozwiąż TEST

Dlaczego w okresie świąt czujemy się gorzej?

Jest na to wiele odpowiedzi. Okres świąt to dla wielu z nas czas wzmożonych wysiłków, napięcia, stresu, poczucia samotności i wielu, wielu innych. W całym tym natłoku i chaosie nie pomaga zimowa aura i krótkie dni. Zimą żyjemy w zwolnionym tempie, brakuje nam dostępu do witaminy D, którą latem czerpiemy ze słońca, a także rzadziej mamy ochotę na spacer na świeżym powietrzu czy na jakąkolwiek aktywność fizyczną. To wszystko razem może przyczynić się do wystąpienia lub pogłębienia się objawów depresyjnych czy lękowych.

Choć w odosobnionych przypadkach wyżej opisane stany mogą być bezpośrednią przyczyną samobójstwa, to nieprawdą jest, że akurat w okresie świąt następuje drastyczny wzrost.

Miejska legenda

APPC przeprowadziło analizę mediów pod kątem artykułów prasowych opublikowanych w okresie świątecznym w latach 2021-2022. Okazało się, że nieco ponad połowa z tych, które poruszały tematykę świąt (56 proc.) potwierdzała fałszywy mit o wzroście wskaźnika samobójstw w tym czasie, nie bazując jednocześnie na żadnych dowodach naukowych. Tylko 37 proc. spośród badanych artykułów wskazywała na wysiłek autora do obalenia nieprawdziwych informacji.

„Nasze doświadczenie w śledzeniu doniesień prasowych o samobójstwach w okresie świątecznym pokazuje, jak trudno jest wykorzenić ten mit” – powiedział Dan Romer, dyrektor ds. badań w Annenberg Public Policy Center i dodał: „W ciągu 23 lat naszych badań, tylko przez dziewięć lat łącznie odnotowaliśmy większe chęci do obalenia tego mitu".

Jak rozpoznać, że ktoś chce popełnić samobójstwo?

Niemniej jednak, pamiętajmy o tym, aby być uważnym i wrażliwym na drugiego człowieka. Warto znać zachowania osoby zagrożonej samobójstwem, a należą do nich: 

• poruszanie tematów związanych ze śmiercią
• objawy depresji, wycofanie się z życia społecznego
• niezrozumiała zmiana zachowań, rutyny, przyzwyczajeń
• utrata apetytu, bezsenność
• odtrącenie bliskich
• brak zainteresowania pracą
• pozbywanie się dóbr osobistych, spisanie testamentu, porządkowanie swoich sprawy
• podejmowanie ryzykownych działań
• brak zainteresowania swoim wyglądem, niedbałość
• podatność na stosowanie używek, nadużywanie leków
• wahania nastroju 

Należy podkreślić, że nie ma reguły - wyżej wymienione objawy mogą towarzyszyć depresji, w przebiegu której chory nie ma myśli samobójczych. 

O tym warto wiedzieć

Jeśli ktoś z twojego otoczenia wspomniał o chęci lub planie popełnienia samobójstwa, nigdy nie trzymaj tego w sekrecie, nawet jeśli jesteś o to proszony. Osoba zagrożona samobójstwem może okazać potrzebę pomocy tylko raz, dlatego należy być otwartym na rozmowę. Jeśli masz jakiekolwiek podejrzenie, że ktoś chce popełnić samobójstwo - słuchaj uważnie, mów otwarcie o samobójstwie, nie pytaj o powody, reaguj. 

W rozmowie z osobą, która doświadcza myśli samobójczych lub objawów depresyjnych, staraj się zachować powściągliwość w osądach, nie mów, że inni mają gorzej, unikaj pouczania. 

Gdzie szukać pomocy? 

Jeśli doświadczasz myśli o samobójstwie, szukaj pomocy u psychologa, psychiatry lub skontaktuj się ze specjalistą z poradni psychologicznej lub ośrodka interwencji kryzysowej. Natychmiastową pomoc możesz uzyskać na dedykowanych infoliniach. Jedną z nich jest Centrum Wsparciadla osób w kryzysie emocjonalnym. Wystarczy zadzwonić pod numer: 800 70 2222

Marcelina Dzięciołowska