Piramida Maslowa. Na czym polega teoria hierarchii potrzeb?
Piramida Maslowa (teoria hierarchii potrzeb, hierarchia potrzeb Maslowa) tłumaczy, dlaczego część ludzi ma silnie wyrażoną potrzebę ciągłego samodoskonalenia się, a inne z kolei osoby w ogóle nie podejmują rozważań dotyczących ich rozwoju osobistego. Przeczytaj, na czym dokładnie polega piramida Maslowa, czyli teoria hierarchii potrzeb!
Spis treści
- Piramida potrzeb Maslowa - co to jest?
- Piramida Maslowa - 5 rodzajów potrzeb człowieka
- Piramida Maslowa - potrzeby fizjologiczne
- Piramida Maslowa - potrzeba bezpieczeństwa
- Piramida Maslowa - potrzeby miłości i przynależności
- Piramida Maslowa - potrzeba szacunku i uznania
- Piramida Maslowa - potrzeba samorealizacji
- Spory wokół teorii Maslowa
- Dodatkowe piętra piramidy Maslowa
- Krytyka teorii Maslowa
Piramida potrzeb Maslowa - co to jest?
Piramida Maslowa (teoria hierarchii potrzeb) wyróżnia pięć grup ludzkich potrzeb:
- potrzeby fizjologiczne,
- potrzebę bezpieczeństwa,
- potrzebę miłości oraz potrzebę szacunku,
- potrzebę samorealizacji.
We współczesnych czasach coraz popularniejsze staje się dbanie o swój rozwój i samorealizację. Narasta w końcu popularność coachingu, a w księgarniach półki nierzadko aż uginają się pod ciężarem licznych książek o rozwoju osobistym.
Dla niektórych ludzi taki trend jest co najmniej dziwny i niezrozumiały: kto by się przecież interesował jakimś samorozwojem w sytuacji, kiedy w codziennej gonitwie trzeba pamiętać o odbieraniu dzieci ze szkoły, prowadzeniu domu czy zarabianiu pieniędzy na spełnianie podstawowych potrzeb życiowych?
Przedstawione powyżej stanowisko zasadniczo można uznać za dość zrozumiałe, co więcej – wytłumaczyć je można posiłkując się jedną z teorii psychologicznych. Mowa tutaj o piramidzie Maslowa, zwaną również teorią hierarchii potrzeb. Jej autorem był psycholog Abraham Maslow.
Piramidę potrzeb opisał on już w 1943 roku - po raz pierwszy opublikowana została ona w czasopiśmie Psychological Review. Ponad 10 lat później, bo w 1954 roku, ukazała się książka autorstwa tego psychologa – "Motivation and Personality" - w której Maslow zdecydowanie rozwinął swoją teorię, i to właśnie dzięki temu dziełu mężczyzna stał się znaną postacią w świecie psychologii.
Piramida Maslowa - 5 rodzajów potrzeb człowieka
Maslow w swojej hierarchii potrzeb wyróżniał pięć pięter. U podstawy piramidy Maslowa znajdowały się potrzeby najbardziej podstawowe, idąc z kolei w kierunku jej wierzchołka, w hierarchii potrzeb wyróżniane są kolejne, pojawiające się po sobie, różne inne potrzeby.
Zasadniczo najistotniejsze w teorii hierarchii potrzeb jest to, że według Maslowa poszczególne potrzeby muszą być spełniane po kolei – dopiero kiedy człowiek ma spełnione potrzeby z pierwszego stopnia piramidy Maslowa, to zaczyna on odczuwać potrzeby z kolejnych jej stopni.
To właśnie miałoby wyjaśniać, dlaczego niektórzy ludzie – którzy np. nie mają pracy lub zmagają się z brakiem poczucia akceptacji społecznej – w ogóle nie rozważają podjęcia jakichś kroków służących do osiągnięcia jak najlepszego stopnia samorealizacji.
Słowo "potrzeba" pojawiło się już tutaj kilkukrotnie, do tej pory jednak nie określono, jakich dokładnie potrzeb według Maslowa doświadczają ludzie.
Amerykański psycholog w swojej teorii wziął pod uwagę tak podstawowe potrzeby, jak sen czy spożywanie posiłków, jak i zdecydowanie bardziej skomplikowane kwestie, takie jak chęć poznawania świata czy stałe podnoszenie swoich kwalifikacji zawodowych.
Piramida Maslowa - potrzeby fizjologiczne
Jak zapewne nietrudno się domyślić, podstawę piramidy Maslowa stanowią potrzeby związane bezpośrednio z funkcjonowaniem ludzkiego organizmu, czyli potrzeby fizjologiczne. Wśród nich wymienia się potrzeby jedzenia, snu i prokreacji, a w szerszym ujęciu również potrzebę posiadania odzieży (co zapewnia ludziom ochronę chociażby przed chłodem) oraz potrzebę posiadania swojego domu.
W piramidzie Maslowa potrzeby fizjologiczne uznawane są za najbardziej podstawowe – jeżeli człowiek ma co jeść, ma gdzie mieszkać i gdy spełniane są inne jego potrzeby z tej kategorii, to wtedy pojawia się popęd ku spełnianiu kolejnych potrzeb.
Piramida Maslowa - potrzeba bezpieczeństwa
Teoretycznie wydawać by się mogło, że potrzebę bezpieczeństwa jest dość łatwo spełnić, w praktyce jednak – ze względu na zakres tej potrzeby – wcale nie bywa aż tak łatwo. Według teorii hierarchii potrzeb Maslowa człowiek potrzebuje odczuwać kilka "rodzajów" bezpieczeństwa.
Mowa tutaj bowiem zarówno o bezpieczeństwie ekonomicznym (czyli o posiadaniu pracy, z której dochody pozwalają człowiekowi swobodnie funkcjonować), bezpieczeństwie osobistym, ale i o posiadaniu dobrego zdrowia.
W obrębie potrzeby bezpieczeństwa znajduje się również potrzeba gotowości do szybkiego zwalczania konsekwencji różnych zdarzeń, takich jak np. zachorowanie na jakąś ciężką chorobę czy doświadczenie jakiegoś wypadku (potrzeba ta może zostać spełniona np. poprzez odłożenie pieniędzy na tzw. czarną godzinę).
Kiedy to człowiek ma już spełnione potrzeby związane bezpośrednio z nim samym – czyli potrzeby fizjologiczne oraz potrzeby bezpieczeństwa – pojawiać się mogą u niego kolejne potrzeby, które zaczynają być powiązane z relacjami z innymi ludźmi.
Polecany artykuł:
Piramida Maslowa - potrzeby miłości i przynależności
Na trzecim piętrze piramidy Maslowa widnieją potrzeby miłości i przynależności (określane czasami jako potrzeby afiliacji). W tym przypadku mowa przede wszystkim o tym, że człowiek ogólnie chce kochać i być kochanym.
W tej części hierarchii potrzeb widnieje potrzeba tworzenia związków z innymi ludźmi, i to nie tylko uczuciowych, ale i koleżeńskich. Zaliczane są bowiem tutaj również i potrzeba utrzymywania relacji przyjacielskich czy rodzinnych.
Trzecie piętro piramidy Maslowa obejmuje również potrzebę przynależności – rozumiane jest to w tym przypadku jako potrzeba uzyskiwania akceptacji w różnych grupach społecznych. Takową może być grupa zawodowa czy religijna, ale i również drużyna sportowa, której członkiem jest dana osoba.
Piramida Maslowa - potrzeba szacunku i uznania
Na kolejnym, czwartym już piętrze hierarchii potrzeb, Maslow umieścił szacunek oraz uznanie. To, że ludziom potrzebne jest odczuwanie szacunku ze strony innych osób, jest dość oczywiste. W tym celu podejmujemy różne działania, takie jak chociażby starania o to, aby w pracy wypełniać należycie swoje obowiązki.
Istotne jest jednak to, że szacunku według piramidy Maslowa potrzebujemy doświadczać nie tylko od innych ludzi, ale i od samych siebie – aby doszło do całkowitego spełnienia potrzeby szacunku, człowiek powinien po prostu sam siebie szanować.
Piramida Maslowa - potrzeba samorealizacji
Ostatnie, piąte piętro piramidy Maslowa to potrzeba samorealizacji. Według teorii hierarchii potrzeb ta miałaby pojawiać się wtedy, kiedy człowiek miałby spełnione potrzeby z niżej położonych pięter piramidy Maslowa.
Do potrzeby samorealizacji zalicza się m.in. popęd ku zdobywaniu nowej wiedzy czy chęć doświadczania różnorakich wrażeń estetycznych (np. wizyt w teatrach czy galeriach sztuki).
Do tej grupy ludzkich potrzeb zaliczane są również wszelkie inne zachowania, których skutkiem miałby być ciągły rozwój osobisty i doskonalenie samego siebie i otaczającego świata.
Porady eksperta
Spory wokół teorii Maslowa
Z teorią potrzeb Maslowa – tak jak to z wieloma teoriami psychologiczno-socjologicznymi bywa – związanych jest wiele różnych kontrowersji. Dotyczą one nawet kwestii samego przedstawiania założeń Maslowa – okazuje się bowiem, że sam uczony opisywał jedynie swoje modele, a graficzna forma przedstawiania zbioru ludzkich potrzeb (ta w postaci piramidy) została opracowana i zaproponowana przez całkowicie innych ludzi.
Różne są także opinie dotyczące tego, ile tak naprawdę poziomów powinno się wyszczególniać w hierarchii potrzeb. Najpopularniejsza wersja piramidy Maslowa – czyli ta, którą opisano w tekście – wyróżnia 5 pięter piramidy.
Na co jednak zwracają uwagę pewni socjologowie (oraz Czytelnicy naszego portalu), nie jest to jedyna funkcjonująca wersja hierarchii potrzeb Maslowa. Natknąć się bowiem można na jej wersję 7-, a nawet 8-stopniową.
Modyfikacje piramidy miały mieć w latach 60. i 70. poprzedniego wieku, z nimi związane są jednak również pewne kontrowersje. Tak naprawdę nie do końca nawet wiadomo, kto tych modyfikacji dokonał – czy był to sam Maslow, czy też może jednak jacyś inni autorzy.
Wątpliwości biorą się chociażby stąd, że natknąć się można na informacje, które miałyby pochodzić od Abrahama Maslowa i które datowane są na lata 80. poprzedniego wieku, kiedy tymczasem mężczyzna ten… zmarł w 1970 roku.
Dodatkowe piętra piramidy Maslowa
Przechodząc do konkretów, dodatkowymi piętrami piramidy Maslowa miałyby być:
- potrzeby poznawcze: piętro szóste, rozumiane jako potrzeby zdobywania wiedzy i coraz głębszego rozumienia świata, poszukiwania nowych rozwiązań czy zaspokajania własnej ciekawości,
- potrzeby estetyczne: piętro siódme, potrzeby związane z poszukiwaniem piękna i doszukiwaniem się doskonałości w otaczającym nas świecie,
- potrzeba transcendencji: ósme, najwyższe piętro piramidy, rozumiane jako potrzeba doświadczania doznań niematerialnych, takich jak np. kontakt z Bogiem czy doświadczania głębokich doznań związanych z przyrodą czy aktywnością seksualną.
Podsumować to wszystko można w ten sposób – wersji piramidy Maslowa funkcjonuje co najmniej kilka i nie sposób wskazać tej jednej, która byłaby z pewnością prawdziwa. Najprościej byłoby uzyskać taką informację od twórcy omawianej hierarchii – jak już jednak wspomniano, Abraham Maslow nie żyje od prawie 50 lat.
Krytyka teorii Maslowa
Zasadniczo słuszność teorii przedstawionych przez Maslowa dość łatwo stwierdzić przyglądając się temu, jak sami funkcjonujemy – w końcu kiedy jesteśmy niewyspani czy głodni, to typowo myślimy o śnie czy posiłku, a nie w głowie nam myśli o szacunku czy jakichś bardziej wyrafinowanych rozrywkach.
Nietrudno się jednak dziwić temu, że pojawiały się (a w zasadzie nadal się pojawiają) głosy krytyki w stosunku co do przedstawionej przez amerykańskiego psychologa hierarchii ludzkich potrzeb.
Krytyka piramidy Maslowa skupiała się przede wszystkim wokół tego, że tak naprawdę nie powinno się ujednolicać klasyfikacji potrzeb dla wszystkich społeczeństw funkcjonujących na naszej planecie.
Maslow swoje obserwacje opierał na badaniach dość wąskiej grupy pacjentów i tak naprawdę te wartości i potrzeby, które były najistotniejsze dla badanej grupy ludzi, w przypadku dokonania analiz w innej grupie mogłyby okazać się zupełnie inne.
Polecany artykuł:
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
