Osobowość zależna - przyczyny i objawy. TEST na osobowość zależną

Osobowość zależna to zaburzenie osobowości charakterystyczne dla osób niesamodzielnych, o niskim poczuciu wartości, unikających odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Ludzie o osobowości zależnej rzadko zdają sobie sprawę z tego, że jest to jednostka chorobowa, z której można się wyleczyć. Do psychoterapeuty trafiają zwykle dopiero wtedy, gdy zaburzenie uniemożliwia im normalne życie.

Spis treści

1. Objawy osobowości zależnej
2. Osobowość zależna – przyczyny
3. Osobowość zależna – leczenie
4. Rozwiąż test na osobowość zależną i sprawdź, czy dotyczy ona ciebie

Osobowość zależna zwykle dotyczy ludzi o specyficznej konstrukcji charakteru. Do typowych cech takich osób zaliczamy m.in. obniżoną samoocenę, niesamodzielność, uległość, bojaźliwość, postrzeganie siebie jako człowieka bezradnego, niekompetentnego, pozbawionego siły i umiejętności. Ludzie z osobowością zależną są tak przesiąknięci lękiem przed porzuceniem, że aprobują niemal każdą decyzję osoby, od której są zależne. Nawet jeśli czują jakąś niezgodę, nie są w stanie jej wyrazić, a w pewnych sytuacjach mogą nawet działać na własną szkodę. Byle nie stracić dotychczasowego „wsparcia”.

Objawy osobowości zależnej

Osobowość zależna to choroba uwzględniona w oficjalnej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 pod symbolem F60.7. Na jej diagnozę muszą składać się co najmniej trzy objawy spośród wymienionych poniżej:

• Podporządkowanie swoich potrzeb potrzebom innych osób;
• Poczucie osamotnienia, nieuzasadniony lęk przed utratą osoby, od której się zależy;
• Poczucie niezdolności do samodzielnego decydowania o sobie;
• Brak wymagań w stosunku do osób, od których się jest zależnym;
• Zgoda na wyręczanie przez innych w zakresie podejmowania ważnych decyzji;
• Nieumiejętność podejmowania decyzji bez rad i wsparcia innych;
• Nieumiejętność wyrażania niezadowolenia wobec osób, od których się zależy;
• Brak wiary we własne możliwości i umiejętności;
• Dążenie do przypodobania się za wszelką cenę osobom, od których się zależy;
• Częste poczucie bezradności;
• Usilne poszukiwanie nowych znajomości wobec wizji utraty poprzednich.

Nadrzędną cechą osobowości zależnej jest zależność od innych. Osoba z tym zaburzeniem niemal nieustannie zabiega o bliskość osoby, na którą chce przerzucić odpowiedzialność za swoje życiowe decyzje. Zabieganie ma charakter anormalny – jest bardziej natręctwem niż naturalnym sposobem podtrzymywania więzi. Największym wrogiem ludzi z osobowością zależną jest wizja bycia samemu i konieczność podejmowania samodzielnych decyzji, nieopartych na radach innych. Takie osoby będąc same, czują się zagubione i bezradne, nie potrafią podjąć żadnych decyzji samodzielnie – zarówno tych prostych, jak np. wybór stroju na daną okazję, i bardziej złożonych – jak np. wybór wykonywanego zawodu.

Osobowość zależna – przyczyny

Na osobowość zależną może mieć wpływ kilka czynników, od biologicznych po uwarunkowania związane z doświadczeniem. W odniesieniu do czynników biologicznych, osobowość zależna może być po prostu uwarunkowana temperamentem, z jakim rodzi się człowiek. To jednak często nie wina samych genów. Lekarze psychiatrzy uważają, że często powodem tego zaburzenia jest specyficzne wychowanie. Za osobowość zależną dziecka zwykle odpowiadają rodzice, którzy prezentowali autorytarny lub nadmiernie opiekuńczy model wychowawczy. Rodzice wyręczający swoje dziecko na każdym kroku, nie pozwalający mu na samodzielne decydowanie o sobie w błahych sprawach np. wyboru zabawki czy koloru skarpetek, nie kształtują w nim odrębności i nie pozwalają rozwijać naturalnej ciekawości.

Dziecko nienauczone dokonywania własnych wyborów, w dorosłym życiu też może mieć z tym problem i będzie w tej kwestii zdane na innych. Tylko nieliczne osoby mają szansę „wybić się na niepodległość”, np. w drodze młodzieżowego buntu i tym samym rozwinąć swoją tożsamość. Nie ma na to jednak żadnej reguły.

Osobowość zależna – leczenie

Skuteczną formą pomocy w zakresie leczenia osobowości zależnej jest psychoterapia ustalona przez psychologa. Bardzo rzadko w leczeniu sięga się po środki farmakologiczne. Zazwyczaj tylko wtedy – gdy zaburzeniom towarzyszą nieuzasadnione lęki czy depresja.

W psychoterapii osobowości zależnej najważniejsze jest uświadomienie choremu, że ma prawo sam o sobie decydować, że jest jednostką odrębną, która może podejmować odpowiedzialne wybory i zaspokajać własne potrzeby, a obowiązkiem innych jest poszanowanie tej autonomiczności.

Czas trwania terapii zwykle jest dość długi, co ma związek z trudnością zbudowania właściwej relacji terapeuty z pacjentem. Istnieje bowiem ryzyko, że psychoterapeuta stanie się dla chorego kolejną osobą, od której ten się uzależni. Ważne jest zatem zachowanie właściwej postawy w pracy psychologa. Z jednej strony – jako terapeuta – musi wspierać, z drugiej pokazywać choremu i wymagać od niego samodzielnego decydowania i mniejszej uległości.

Rozwiąż test na osobowość zależną i sprawdź, czy dotyczy ona ciebie

Jeśli podejrzewasz u siebie lub kogoś bliskiego osobowość zależną, warto zadać kilka pytań. Twierdząca odpowiedź na większość z nich może być oznaką zaburzeń osobowościowych.

Czy masz osobowość zależną? – test

• Uważam się za osobę bezbronną.
• W związku szukam osoby, która będzie miała nade mną przewagę i zapewni mi bezpieczeństwo.
• Idealizuję swojego partnera, przyjaciela.
• Gdy nie ma przy mnie najważniejszej dla mnie osoby, czuję się źle i nie umiem sobie poradzić z tą samotnością.
• Gdybym został/a porzucony/odtrącony przez bliską mi osobę, byłby to koniec świata.
• Pielęgnuję swój związek za wszelką cenę, często idąc na ustępstwa i rezygnując z własnych potrzeb.
• Gdy w związku lub relacji z przyjacielem pojawia się dystans, czuję ogromny niepokój.
• Jestem w stanie dla swojego związku poświęcić nawet relacje z dziećmi lub przyjaciółmi.
• Często nie umiem się sprzeciwić swojemu partnerowi, przyjacielowi.
• Jestem zazdrosny/a i podejrzliwy/a (często bez powodu).
• Gdy jestem sam/sama, popadam w depresję.
• Gdy kończy się związek, szybko szukam następnej miłości.
• Lubię wykonywać pracę na polecenie innych, wolę gdy ktoś wyznacza mi cele.
• Dla zyskania sympatii u innych mogę zrobić wiele.
• Najbardziej lubię przebywać wśród ludzi.
• Panikuję, gdy nagle muszę zrobić coś samodzielnie np. załatwić jakąś ważną sprawę.
• Często brakuje mi pewności siebie, demotywuje mnie to.
• Jestem samokrytyczny/a.
• Lubię radzić się innych, także w sprawach osobistych.
• Jestem uległy/a, potulny/a.
• Unikam odpowiedzialnych funkcji i zadań – także w pracy.
• Często udaję szczęśliwą/ego.