Nie pomyl depresji z demencją. Podobieństwa i różnice, które warto znać

Seniorzy kojarzeni są bardziej z demencją aniżeli depresją. Stąd kiedy pojawia się spadek aktywności fizycznej, czy problemy z koncentracją, łatwo przypisać winę upływającym dniom. Niemniej bardzo ważne jest to, aby odróżnić obie choroby, w przeciwnym razie brak wymaganego leczenia może pogłębić problem.

Niejednoznaczne objawy mogą w prosty sposób zmylić naszą czujność. Dotyczy to także tematu demencji oraz depresji. Starsi ludzie mają ograniczoną sprawność fizyczną, częściej także zapominają o różnych rzeczach, czy brakuje im chęci do podejmowania działań. Dr Howard LeWine, internista z Brigham and Women’s Hospital w Bostonie wskazuje, że u starszych ludzi obserwuje się również pseudodemencję, czyli zjawisko, do którego dochodzi na skutek rozwijającej się depresji.

Depresja i demencja, czyli wspólne cechy, które mogą wprowadzać w błąd

Wspólnym mianownikiem depresji i objawów otępienia jest obniżenie nastroju. Specjaliści z Alzheimer’s Society wskazują, że depresja może być także efektem rozwijającej się demencji. Przyczyną jest fakt, że starsza osoba zauważa spadek sprawności umysłowej, a to z kolei wpływa negatywnie na jej samopoczucie. 

Senior może doświadczać braku sprawczości, czuć, że już nic wartościowego nie wnosi swoją obecnością, skoro o wszystkim zapomina, gubi różne rzeczy, lub wymaga dodatkowej uwagi i opieki bliskich. 

Warto zaznaczyć także, iż zmiany neurodegeneracyjne, jakie zachodzą w mózgu, na skutek rozwijającej się demencji mogą obejmować tę część mózgu, która odpowiada za odczuwanie emocji. Chodzi o układ limbiczny, czyli rejon przodomózgowia, który sąsiaduje z pniem mózgu. Jedną z jego części jest ciało migdałowate, które przetwarza emocje, kontroluje reakcje na stres czy procesy powiązane z pamięcią emocjonalną. 

Na sytuacje emocjonalne reaguje również duża część kory mózgu. A zatem jeżeli jakaś z tych struktur zostanie dotknięta choćby przez białko o nazwie beta-amyloid, to senior z powodu choroby Alzheimera może doświadczać także depresji.

A objawy, które mogą wystąpić zarówno w przypadku samej depresji, jak i z powodu demencji to:

• problemy z pamięcią,
• wycofanie z życia społecznego,
• problemy z koncentracją.

Jakie są różnice pomiędzy depresją a demencją?

Choć jak już wiemy, istnieje sporo podobieństw pomiędzy demencją a depresją, to jednak są także zasadnicze różnice, o których wspomina Dr Howard LeWine. A mianowicie chodzi o takie cechy jak:

• w przypadku depresji spadek sprawności umysłowej postępuje szybciej w przypadku depresji niż chorobie Alzheimera,
• osoby z depresją zwykle nie są zdezorientowane w przeciwieństwie do chorych na alzheimera,
• chorzy na depresję mają problemy z koncentracją, a chorzy na alzheimera borykają się z pamięcią krótkotrwałą,
• osoby cierpiące na depresję częściej zauważają i zgłaszają problemy z pamięcią, w natomiast pacjenci z chorobą Alzheimera mogą wydawać się obojętne na takie zmiany,
• depresja rozwija się szybciej (demencja w ciągu kilku tygodni, a nawet miesięcy),
• chorzy na depresję są w stanie przypomnieć sobie coś, co nie jest możliwe w przypadku chorych na alzheimera.

Jak odróżnić depresję od demencji? Diagnostyka różnicowa

Wydział Naukowy Neurologii Poznawczej i Starzenia Brazylijskiej Akademii Neurologii wskazuje na konieczność diagnostyki różnicowej w celu weryfikacji, czy pacjent cierpi na demencję, czy jednak mamy do czynienia z zaburzeniami zdrowia psychicznego. W tym celu opracowali poniższe zalecenia.

Specjaliści wskazują na konieczność diagnostyki różnicowej ze szczególnym uwzględnieniem demencji spowodowanej chorobą Alzheimera oraz demencji naczyniowej. Badacze wyjaśniają, że zaburzenia neuropsychiatryczne powinny obejmować ocenę depresji, poszczególnych rodzajów demencji oraz stosowanie substancji psychoaktywnych. 

Należy także zbadać czy pacjent przyjmował leki w formie benzodiazepin, leki przeciwpadaczkowe i schemat spożycia alkoholu. Autorzy publikacji naukowej podkreślają, że zarówno w przypadku otępienia naczyniowego jak i depresji występują te same cechy, a w tym nawet zmiany na poziomie mózgowo-naczyniowym. Co więcej, podobne są również objawy kliniczne takie jak:

• dysfunkcja wykonawcza,
• deficyty uwagi,
• spowolnienie w przetwarzaniu informacji,
• apatia.

Jednym z narzędzi, pozwalających ocenić, czy mamy do czynienia z depresją jest skorzystanie z testów przesiewowych. Służą do tego „Geriatric Depression Scale” (GDS), lub „Centers for Epidemiologic Studies Depression Scale” (CES-D). Obecnie pomocne w różnicowaniu są także wskazania wynikające z klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, DSM - 5. Ponadto warto zgłosić się do neurologa, który oceni czy konieczne są także badania obrazowe takie jak tomografia komputerowa.

Magdalena Siraga