Mam raka. Czy powinnam powiedzieć o tym szefowi?
Choroba nowotworowa w miejscu pracy to temat budzący strach, niepewność, niekiedy także wstyd i wiele innych emocji. Dotyczy to nie tylko osoby zmagającej się z rakiem, ale także jej współpracowników i pracodawcy. Jak zachować się w takiej sytuacji? Czy chory powinien informować o swojej chorobie? Z psychoonkolog Adrianną Sobol rozmawia Marcelina Dzięciołowska.
Marcelina Dzięciołowska: Pacjenci, którzy otrzymują diagnozę nowotworową, pytają jak to będzie dalej. Pojawiają się pytania o to, jak będzie wyglądało leczenie, prędzej czy później pacjent także pyta, co będzie dalej z jego pracą. W końcu praca wbrew pozorom stanowi bardzo ważny element w życiu każdego człowieka.
mgr Adrianna Sobol, psychoonkolog: Praca, choć czasem ją przeklinamy i jej nie znosimy, to w obliczu choroby przewlekłej ona staje się tak naprawdę niezwykle ważna. W pracy się realizujemy, budujemy poczucie własnej wartości, ona daje nam poczucie bezpieczeństwa, spełnienia i stabilności finansowej. Pojawia się więc ważne pytanie w głowie chorego: “Czy ja będę mógł pracować?”.
Parę dobrych lat temu chciałam w pewnej korporacji przeprowadzić szkolenie z zakresu tego, jak być dobrym wsparciem w obliczu choroby przewlekłej, trudnej sytuacji zdrowotnej, a niejednokrotnie słyszałam od działu HR czy też pracodawców, że przecież w ich firmie wszyscy są zdrowi i nikt nie choruje. Wtedy pomyślałam, że to niezła ściema i że pacjenci zwyczajnie nie przyznają się do choroby.
Dlaczego?
Ze względu na strach. Boją się, że stracą pracę. Krok po kroku to wszystko się zmienia. Choroba w miejscu pracy dotyka nas w różnych przestrzeniach. Może być chory pracownik, który chce lub nie chce pracować - w takiej sytuacji musi być przestrzeń, aby o tym rozmawiać. Kolejny przykład to współpracownik, który siedzi obok koleżanki, która akurat dziś przyszła do pracy w chustce i on nie wie, jak się zachować.
Emocje współpracownika też mają przecież ogromny wpływ na sytuację pacjenta. Do tego wszystkiego dochodzi opiekun osoby chorej - jeśli choruje nasze dziecko, mąż, rodzic, to przecież także wpływa na funkcjonowanie takiej osoby w miejscu pracy.
A do tego wszystkiego jest menadżer, który również musi tą sytuacją zarządzić, zachować sprawiedliwość w pracy, umieć odpowiednio o tym rozmawiać, nie tworzyć tematu tabu. On także zmaga się z własnymi emocjami i lękami.
Prawda jest taka, że wszyscy się boimy śmiertelności, boimy się choroby czy wypadku, sytuacji, która zmieni nasze myślenie, zdrowie i funkcjonowanie.
Zatem problem stanowi w wielu przypadkach brak odpowiedniego przygotowania do tak trudnej, niecodziennej sytuacji?
Jest wiele wątków, na jakie pracownicy i pracodawcy nie są zwyczajnie przygotowani. Dostęp do nowoczesnych form terapeutycznych umożliwia pacjentom w dzisiejszych czasach zachowanie swojej aktywności zawodowej. Pozwala, aby ci pacjenci byli aktywni, to się przekłada na ich rehabilitację emocjonalną, na poczucie bezpieczeństwa, pozwala przebywać w ich normalnym rytmie dnia.
Pisała Pani o tym w swojej książce, prawda?
W książce “Oswoić raka”, którą napisałam wraz z Agnieszką Matolicz-Witkowicz jest rozdział dotyczący aktywności zawodowej. Jest tam mowa przede wszystkim o tym, że trzeba w tym wszystkim być szczerym i szczerze ocenić swoją zdolność do aktywności zawodowej.
A jeśli pacjent ukrywa się ze swoją chorobą?
Ukrywanie się z tym tematem to nie jest dobry kierunek. Są też tacy pacjenci, którzy potrzebują się zatrzymać, odciąć, skupić się wyłącznie na sobie, więc te historie są bardzo różne.
Jak w Pani opinii powinno to wyglądać?
W zdrowym przedsiębiorstwie temat choroby nowotworowej nie staje się tematem tabu, jest otwarte na pacjenta i dyskusję, co będzie najlepsze zarówno dla miejsca pracy, jak i dla samego pacjenta.
Pamiętam takie spotkanie, które było organizowane przez Fundację OnkoCafe. To był warsztat, na który przyszła moja pacjentka, która chorowała na raka piersi. Przyszła z nią połowa biura! Czegoś tak pięknego, odważnego i takiego ogromu wsparcia nie można opisać słowami. Oni przyszli się dowiedzieć, jak być tym wsparciem, nauczyć się, jak to wsparcie zorganizować, co mówić a czego nie, na jakie słowa uważać i wiele innych aspektów.
To prawdziwy akt odwagi, zarówno ze strony pacjentki, jak i jej kolegów!
To było tak piękne i tak wzmacniające. To było stosunkowo małe biuro, ta pacjentka nie zrezygnowała ze swojej pracy, pomimo, że była leczona systemowo, miała chemioterapię, operację, radioterapię, czyli leczenie wieloetapowe. W trakcie radioterapii straciła włosy i to był moment, kiedy przyszła do pracy w chustce, to wszyscy współpracownicy też mieli na głowie chusty. Zrobili to to, żeby jej pokazać, że są razem z nią, że jest piękna, że jest koleżanką z pracy i żeby nie wstydziła się tego.
Jak takie wsparcie działa na pacjenta?
To buduje motywację osoby chorej do tego, aby się leczyć, wrócić do swojego dawnego życia. To jest naprawdę największa rzecz.
Kiedyś udało mi się zrobić szkolenie w dużej firmie farmaceutycznej - chyba właściwie od nich to wszystko się zaczęło. Wprowadzili w swoich oddziałach na całym świecie akcję w trosce o chorego pracownika, otwartości na to. Pamiętam, jak zrobiłam szkolenie dla menedżerów liniowych, to oni podziękowali mi za to szkolenie, choć przyznali, że dotykanie tego typu tematów jest dość trudne i niełatwo jest o tym rozmawiać, zwłaszcza, że zawsze są “obładowani” pracą, ale to było pierwsze szkolenie, które uderzało w ich potrzeby.
Warto mieć na uwadze, że to, że dziś jesteśmy zdrowi nie oznacza, że w przyszłości nie będziemy także pacjentami z chorobą przewlekłą. Takie szkolenie niewątpliwie niesie korzyści dla całego zespołu.
To jest coś, co buduje ogromną wartość i samego miejsca pracy, jako zdrowego przedsiębiorstwa, ale także daje oczywiście ogromne wsparcie dla pacjenta i jego rodziny.
Jeśli pacjent jest zajęty nie tylko chorowaniem, ale także m.in. zadaniami zawodowymi, to przekłada się to na jego stan emocjonalny, na jego nastawienie do leczenia i wiele innych aspektów, które mają wpływ na skuteczność leczenia.
Czy spotkała się Pani z sytuacją, że pacjent chory przewlekle został zwolniony z powodu swojej choroby?
Bywają oczywiście sytuacje, gdzie przedsiębiorstwa zupełnie nie są przygotowane na chorego pracownika, bywają takie przedsiębiorstwa, które zwalniają pracowników i to są ogromne tragedie, sytuacje, kiedy pacjent zmaga się nie tylko z chorobą, ale także z pewnym odrzuceniem.
Mam teraz pacjentkę, która jest lekarką i prowadzi swoją przychodnię z inną lekarką. Wraz z otrzymaniem diagnozy choroby nowotworowej wspólniczka powiedziała, że zgodnie z diagnozą oraz rokowaniami natychmiast chce, aby moja pacjentka sprzedała swoje udziały. Ta kobieta w gabinecie nie rozmawiała o chorobie. Zgłosiła się, bo ktoś inny wydał na nią wyrok, ktoś kto miał być najbliższą osobą, ktoś z kim spędziła 20 lat na budowaniu firmy.
Sama utrata pracy zawsze jest czymś niewyobrażalnie trudnym. W obliczu ciężkiej choroby to musi być ogromny cios!
Utrata pracy znajduje się w pierwszej dziesiątce największych kryzysów życiowych, a połączenie choroby i utraty pracy weźmy pod uwagę, z jakimi ogromnymi lękami się to wiąże.
Powstaje właśnie z Pani inicjatywy nowy portal “W trosce o chorego pracownika”. Może Pani więcej opowiedzieć o tym przedsięwzięciu?
Jest to portal skierowany do wszystkich pacjentów chorych przewlekle. Na ten moment koncentrujemy się na onkologii, otyłości, depresji i wielu innych chorobach przewlekłych. To ma być portal dla wszystkich i ma działać wielotorowo. Aby pacjent mógł zachować swoją aktywność zawodową musi mieć dostęp do nowoczesnych form terapeutycznych, do nowoczesnych form diagnostyki i form medycyny. Także lekarze, którzy przyjmują takich pacjentów muszą być otwarci, muszą dopingować pacjentów, którzy chcą zachować swoją aktywność zawodową, dając wybór, a nie z miejsca wypisując zwolnienie lekarskie.
Będzie też dużo porad z zakresu działu HR, prawa pracy, księgowości, historii pacjentów, którzy w obliczu choroby totalnie przeformatowali sposób funkcjonowania w swojej pracy, często się przebranżowili. Będzie wsparcie psychologów, prawników, HR-owców, którzy będą mówić o tym, że chory pracownik jest nadal pełnowartościową osobą, że może ubiegać się o nową pracę, zmieniać pracę, awansować i wiele, wiele innych.
Będę do tej platformy zapraszała specjalistów, organizacje pacjenckie i oczywiście samych pacjentów po to, aby zbudować coś, co myślę że stanie się otwartością i pokazaniem, że praca jest ważna, a w obliczu choroby często staje się jeszcze ważniejsza.
To może być ogromny sukces zarówno dla pacjentów, ale i dla pracodawców. Mam nadzieję, że wieść o tym pomyśle rozniesie się dalej i przyczyni się do zmiany nastawienia oraz obudzi otwartość do mówienia o chorobie i potrzebach, które z niej wynikają, nie zaburzając przy tym równowagi w życiu zawodowym.
Nikt nas nie uczył w szkole, jak rozmawiać z osobą nieuleczalnie chorą, jak się zachować, gdy pacjent ogłasza że jest chory. To będzie przestrzeń do tego, aby to robić.
Dziękuję za rozmowę.
Przeczytaj także:
- Psychoonkologia: droga do akceptacji choroby nowotworowej
- Psychoonkologia: emocje w chorobie nowotworowej i ich wpływ na leczenie
- Psychoonkologia i nowoczesne formy terapii raka
- Psychoonkologia: czy istnieje życie po raku?
- Psychoonkologia: Seksualność w obliczu choroby nowotworowej
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
