Lekomania - objawy, przyczyny i leczenie uzależnienia od leków

Lekomania to stan, w którym człowiek przyjmuje leki zbyt często i zazwyczaj w zbyt dużych dawkach. Niektórzy ludzie są predysponowani do wystąpienia uzależnienia od leków np. ze względu na istniejące u nich zaburzenia psychiczne. Lekomania to zjawisko bardzo groźne, ponieważ leki stosowane w nieodpowiednich dawkach (a często także zupełnie bez medycznych wskazań co do ich zażywania) mogą dawać groźne objawy uboczne. Co może sugerować, że nasz bliski cierpi na lekomanię?

Spis treści

1. Po czym poznać, że nasz bliski nadużywa leków – objawy lekomanii
2. Przyczyny lekomanii

Nadużywanie leków określane jest również mianem lekomanii. Wbrew pozorom problem ten nie jest wcale rzadki - nadużywanie leków plasuje się bowiem w czołówce nałogów razem z uzależnieniem od alkoholu czy od narkotyków. Teoretycznie człowiek może uzależnić się od wszystkiego, dokładnie tak samo jest z preparatami farmaceutycznymi. Istnieją leki o różnym potencjale uzależniającym – jako jedne z najszybciej prowadzących do rozwoju uzależnienia, wymienić można opioidowe leki przeciwbólowe oraz leki przeciwlękowe z grupy benzodiazepin.

Uzależnienie od leków jest groźne ze względu na wiele aspektów. Jako podstawowe zagrożenie należy podać to, że każdy lek posiada jakieś typowe dla siebie skutki uboczne. W przypadku zażywania leków niezgodnie ze wskazaniami (np. w znacznie zwiększonych od zalecanych dawkach) groźba wystąpienia działań niepożądanych stosowanych przez pacjenta farmaceutyków drastycznie wręcz wzrasta.

Niektóre leki dostępne są wyłącznie na receptę i, jak łatwo można się domyślić, taka sytuacja istnieje z jakiegoś powodu. W przypadku wspominanych benzodiazepin czy opioidów są one nawet przepisywane przez lekarzy na receptach ze specjalnymi oznaczeniami. Zapewne celem istnienia takich szczególnych regulacji jest m.in. właśnie redukowanie częstości lekomanii. Lekarz, zanim wyda receptę na potencjalnie uzależniający lek, może zastanowić się nad tym, czy u jego pacjenta istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia zależności lekowej – wyróżnia się bowiem pewne stany, w których u pacjenta może istnieć zwiększona tendencja do rozwinięcia się lekomanii.

Po czym poznać, że nasz bliski nadużywa leków – objawy lekomanii

Lekomania może być związana z dwoma zjawiskami: z uzależnieniem psychicznym oraz z uzależnieniem psychicznym. Drugie z wymienionych jest szczególnie groźne głównie z tego względu, że w razie nagłego odstawienia nadużywanych (zwłaszcza długotrwale) leków dochodzić może do wystąpienia objawów abstynencyjnych – część z nich, jak np. silne wahania ciśnienia krwi czy zaburzenia oddychania, mogą być nawet groźne dla życia pacjenta.

Czytaj też: Objawy abstynencyjne po odstawieniu leków

Zanim jednak dojdzie do tak groźnych jak wymienione powyżej sytuacje, rodzina może zauważyć u swojego bliskiego inne objawy lekomanii. Zastanawiające może być (szczególnie w przypadku uzależnienia od leków dostępnych na receptę) zwiększenie częstości wizyt bliskiego u lekarza. Charakterystyczne dla osób uzależnionych od leków bywa to, że uczęszczają one do wielu różnych lekarzy – ten sam medyk może przecież nie chcieć przepisywać pacjentowi nadmiernych ilości leków, dlatego też uzależniony może podejmować próby uzyskania farmaceutyków od innych, nieznających go specjalistów.

W przebiegu lekomanii dochodzi również do rozwijania się tolerancji na leki – pacjent zwykle z czasem zażywa coraz większe ich dawki. U chorego pojawia się przymus zażywania leku, jeżeli nawet wcześniej zażywał on np. środki przeciwbólowe wtedy, kiedy doświadczał bólu, to razem z wystąpieniem uzależnienia może on je stosować niezależnie od tego, czy takie dolegliwości występują, czy też nie. Pacjenci uzależnieni od leków mogą również bagatelizować objawy niepożądane farmakoterapii – takie postępowanie zdecydowanie jest niebezpieczne, bowiem może prowadzić nawet do trwałych uszczerbków na zdrowiu.

Uzależnienie od leków może prowadzić też do tego, że posiadanie leków stanie się najważniejszą dla pacjenta kwestią. Chory może doświadczać wręcz obsesyjnych myśli na temat tego, czy posiada on odpowiednie ilości farmaceutyków i zastanawiać się nad tym, skąd zdobyć kolejne opakowania swoich leków. Skupienie na lekach może być tak duże, że pacjent zacznie zaniedbywać wszelkie inne sprawy, np. zawodowe czy rodzinne.

Zdecydowanie wzbudzić czujność rodziny powinno również to, jak pacjent reaguje na uwagi dotyczące tego, że nadużywa on leków. U osoby z lekomanią takie rozmowy wzbudzają zazwyczaj znaczną drażliwość, pacjent może odpierać nawet najrozsądniejsze argumenty czy też wpadać we wściekłość. Chorzy na lekomanię zazwyczaj negują to, że występuje u nich jakikolwiek problem. Z pacjentem uzależnionym od leków nie warto się kłócić, to może bowiem spowodować, że zacznie on po prostu bardziej ukrywać się ze swoim problemem.

Przyczyny lekomanii

Jednej, konkretnej przyczyny lekomanii, po prostu nie da się wymienić. W przypadku tego problemu raczej wyróżnia się stany, które predysponują pacjentów do rozwinięcia się u nich zależności od leków. Najczęściej lekomanię rozpoznaje się u kobiet w wieku od około 30 do 50 lat. Zwiększone ryzyko lekomanii występuje u osób już uzależnionych od jakichś innych substancji - dotyczy to zarówno pacjentów uzależnionych od alkoholu, ale i palących nałogowo papierosy. Uwagę zwraca także to, że uzależnienie od leków występuje częściej u pacjentów cierpiących na jakieś zaburzenia psychiczne. Istnienie u pacjenta depresji, zaburzeń snu czy zaburzeń lękowych sprawia, że znajduje się on w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia lekomanii.

Zwraca się uwagę również na to, że uzależnienie od leków częściej występuje u osób samotnych i tych doświadczających niewielkiego wsparcia ze strony otoczenia. Jeszcze inną grupą podatną na rozwój zależności lekowej są osoby cierpiące na hipochondrię – ich przeświadczenie o różnych problemach zdrowotnych może sprawiać, że tacy pacjenci będą stosowali leki w niewłaściwy sposób i że dojdzie u nich do uzależnienia się od farmaceutyków.