Cienie i blaski social mediów - wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne

Media społecznościowe odgrywają obecnie w naszym życiu ważną rolę – poprzez nie kontaktujemy się z rodziną i znajomymi, ustalamy pewne sprawy zawodowe czy śledzimy informacje na temat naszych idoli. Social media z pewnością mają pewne zalety, jednak korzystanie z nich w nadmiarze może nieść za sobą pewne zagrożenia. Ostatecznie nadmierne korzystanie z portali społecznościowych może negatywnie odbijać się zarówno na zdrowiu psychicznym, jak i fizycznym.

Spis treści

1. Co sprawia, że tak chętnie korzystamy z social mediów?
2. Pozytywne aspekty korzystania z social mediów
3. Cienie korzystania z social mediów
4. Media społecznościowe i korzystanie z nich przez nastolatków
5. Social media a zdrowie psychiczne i fizyczne
6. Jak znaleźć równowagę w korzystaniu z mediów społecznościowych?

Zaledwie kilkanaście lat temu, kiedy w Polsce nie było jeszcze powszechnego dostępu do internetu, mało kto słyszał o jakichkolwiek portalach społecznościowych. Wraz z tym, jak zyskaliśmy dostęp do sieci, media społecznościowe zaczęły się rozrastać. Facebook, Instagram, Snapchat czy TikTok to tylko przykłady portali, z których korzystają zarówno młodsi, jak i starsi użytkownicy internetu. Większość ludzi raczej nie myśli w ogóle o tym, że posiadanie konta w takich platformach może nieść za sobą jakiekolwiek ryzyko. W praktyce jednak ryzyko takie nie tylko istnieje, ale i bywa ono bardzo duże.

Co sprawia, że tak chętnie korzystamy z social mediów?

Media społecznościowe są zwyczajnie bardzo popularne. Szczególnie widać to w przypadku najmłodszych użytkowników internetu, którym niejednokrotnie zdarza się zawyżać swój wiek po to, aby móc założyć sobie konto na którymś z portali.

Za to, że tak chętnie korzystamy z social mediów, odpowiada co najmniej kilka czynników.

Media społecznościowe pozwalają ludziom w pewien sposób kreować swój własny wizerunek. Zdjęcia z egzotycznych wakacji czy post dotyczący odwiedzenia ekskluzywnej restauracji umożliwiają stworzenie wizerunku człowieka majętnego, który wiedzie całkiem udane życie. Podbudowywać poczucie własnej wartości mogą otrzymywane pod postami polubienia, jak i pozytywne komentarze.

Social media mogą służyć nie tylko do dzielenia się dobrymi chwilami – czasami bywają one wykorzystywane do pokazywania gorszych momentów. Zerwanie z partnerem, zdrada, utrata pracy – niejeden użytkownik mediów społecznościowych publikuje dotyczące takich zdarzeń posty, po czym widzieć może on pod nimi komentarze ze słowami wsparcia czy po ich opublikowaniu otrzymywać pocieszające wiadomości.

Nie sposób nie wspomnieć o tym, że media społecznościowe są obecnie wręcz kopalnią wiedzy. Dzięki nim możemy sprawdzić, gdzie ktoś pracuje, jakie ma wykształcenie, ale i jakich ludzi dany użytkownik portalu zna.

W tej chwili profile w kontach społecznościowych przeglądają nie tylko osoby, które udają się z kimś dotychczas nieznanym na randkę, lecz także pracodawcy planujący zatrudnić nowego pracownika.

Pozytywne aspekty korzystania z social mediów

O tym, że media społecznościowe mogą być bardzo przydatne, przekonać można się było całkiem niedawno, kiedy na świecie rozpoczęła się pandemia COVID-19. W okresie, kiedy kontakty społeczne były raczej niewskazane, portale społecznościowe pozwoliły utrzymać kontakt z innymi ludźmi – dzięki nim możliwe było nawiązywanie rozmów z bliskimi, jak i łączenie się z nimi na videorozmowy.

Media społecznościowe stały się tak naprawdę potęgą – zauważyć to można m.in. w przypadku różnych zbiórek charytatywnych. Dzięki ich nagłaśnianiu w różnych portalach udaje się zebrać astronomiczne (sięgające nawet 10 milionów złotych) kwoty na leczenie dzieci chorujących na rdzeniowy zanik mięśni.

Możliwe byłoby oczywiście przeprowadzanie takich zbiórek w świecie rzeczywistym zamiast w wirtualnym. W sieci jednak nie tylko można je zdecydowanie szybciej nagłośnić, ale i mogą w nich uczestniczyć tak naprawdę ludzie z całego świata.

Social media stanowią przestrzeń, w której komunikować się mogą ze sobą ludzie z różnych miast i z różnych części globu. Portale społecznościowe obfitują w różnego rodzaju grupy, które łączą fanów jakiegoś artysty, młode matki czy członków jednej grupy zawodowej (np. lekarzy lub prawników).

W ten sposób media społecznościowe stają się miejscem, gdzie możliwa jest wymiana doświadczeń czy wzajemne udzielanie sobie porad. Dodać tutaj trzeba, że w sieci potrzebną pomoc można uzyskać w zasadzie natychmiastowo.

Cienie korzystania z social mediów

Media społecznościowe bywają przydatne, z drugiej jednak strony korzystanie z nich niesie ze sobą tak naprawdę wiele różnych zagrożeń. W przypadku wielu osób dzieje się tak, że przenoszą one niejako swoje życie do świata wirtualnego – zamiast odbywać spotkania ze znajomymi w mieście, rozmawiają oni z nimi w sieci.

Przeglądanie coraz to kolejnych stron może przysłaniać człowiekowi wszelkie inne czynności, może się u niego również rozwijać specyficzny syndrom, który określany jest mianem FOMO.

W sieci napisać można tak naprawdę wszystko. Nietrudno również stworzyć jakiś całkowicie anonimowy profil ze zmyślonym imieniem, nazwiskiem, a czasami nawet i fałszywymi zdjęciami.

Ostatecznie portale społecznościowe nierzadko bywają przepełnione złością, jak i nawet nienawiścią. Szczególnie widać to w przypadku celebrytów, aktorów czy muzyków. Wielu z nich mówi, że starają się w ogóle nie czytać informacji o sobie umieszczanych w internecie. Gorzej dopasowana bluzka czy niedostatecznie ułożona fryzura mogą być swoistymi motywami do wylania na jakąś znaną osobę lawiny hejtu. Dlaczego tak się dzieje? Ciężko jednoznacznie stwierdzić, wydaje się jednak, że oczernianie kogoś w sieci niektórym ludziom przynosi satysfakcję.

Znani ludzie, podobnie jak wszyscy inni, chorują, miewają gorsze dni, ale i zdarza im się łamać prawo. Gdy czynu zabronionego podejmie się anonimowa osoba, dowiadują się o tym zwykle jedynie jej najbliżsi. Jednak inaczej dzieje się, gdy prawo przekracza celebryta. Portale internetowe rzadko są skłonne do publikowania pozytywnych artykułów. Zdecydowanie chętniej zamieszczają one treści, które skupiają się na wytykaniu ich błędów i niedoskonałości. Powód jest, niestety, przykry – ludzie najchętniej czytają o różnych aferach i niepowodzeniach.

Ostatecznie media społecznościowe mogą doprowadzić do zniszczenia kariery. Jako przykład można podać chociażby sytuację, gdzie celebryta zostaje przyłapany na jeździe samochodem po spożyciu alkoholu. Na jednym informującym o tym fakcie artykule rzadko się kończy, gdyż temat wielokrotnie pojawia się w mediach.

Media społecznościowe i korzystanie z nich przez nastolatków

Z social mediów korzystają tak naprawdę osoby z każdej grupy wiekowej. Najczęściej jednak użytkownikami takich portali są nastolatkowie. Dzielą się oni w nich swoimi trudnościami, czasami poszukują wsparcia. Nie zawsze jednak takowe otrzymują.

Co więcej, wiele nastolatków pada ofiarami cyberbullyingu. Nietrudno natknąć się na młodego człowieka, na temat którego publikowano obraźliwe posty, tworzono jakieś nieprzyjemne grafiki z wykorzystaniem jego wizerunku czy wykluczano z jakichś istotnych dla niego grup.

Nastolatkowie – niestety – przykładają bardzo dużą uwagę do tego, jak są przedstawiani w wirtualnym świecie. Nietrudno zostać w nim obrażonym. Ostatecznie znane są przypadki młodych osób, które w związku z doświadczaniem internetowej przemocy nabawiły się zaburzeń depresyjnych, lękowych czy nawet podejmowały próby samobójcze.

Social media a zdrowie psychiczne i fizyczne

Wydawać by się mogło, że korzystanie z mediów społecznościowych powinno być dobrym sposobem na uniknięcie poczucie osamotnienia. W praktyce jednak często dzieje się inaczej: zdarza się, że niektóre osoby – widząc zdjęcia ludzi, którzy większość czasu spędzają w towarzystwie innych – zaczynają czuć się naprawdę osamotnione i mają wrażenie, że czegoś brakuje w ich własnym życiu.

Przeprowadzano różne badania, których celem była ocena związku pomiędzy korzystaniem z social mediów a ryzykiem zaburzeń psychicznych. Niejednokrotnie ostatecznie zwracano uwagę na to, że u osób bardzo często korzystających z mediów społecznościowych częściej występują zaburzenia depresyjne czy zaburzenia lękowe.

Portale społecznościowe mogą negatywnie wpływać na przebieg relacji międzyludzkich. W przeszłości w momentach, w których podczas spotkań zapadała krępująca cisza, ludzie próbowali podejmować jakąś rozmowę. Podobnie było podczas oczekiwania na posiłek w restauracji. Współcześnie jednak dzieje się inaczej – w krępujących momentach bardzo wielu z nas sięga po smartfona i zaczyna przeglądać portale, co uznawane jest zwykle za naturalne. Ostatecznie naturalne wcale to nie jest.

Można tutaj wspomnieć choćby o osobach, które mają trudności w nawiązywaniu relacji z obcymi ludźmi. Kiedyś podczas spotkania towarzyskiego tacy ludzie najprawdopodobniej próbowaliby jakoś przełamać swój opór, co mogłoby w przyszłości ułatwiać im nawiązywanie znajomości. W tej jednak chwili najczęściej takie właśnie osoby uciekają w świat social mediów, przez co nie mają okazji do sprawdzenia samych siebie, a do tego występujący u nich problem po prostu się utrzymuje.

Siedzący tryb życia to zmora naszej populacji – sprzyja on chorobom układu krążenia, jak i otyłości. Korzystanie z mediów społecznościowych zwiększa niestety zagrożenie zwiększeniem ilości godzin przebywanych w pozycji siedzącej.

Jak znaleźć równowagę w korzystaniu z mediów społecznościowych?

Istnieją pewne sygnały, które świadczą o tym, że media społecznościowe zaczęły odgrywać w naszym życiu zbyt dużą rolę. Przykładem może być sytuacja, kiedy przeglądanie różnych portali jest pierwszą rzeczą, którą człowiek robi po przebudzeniu się.

Zastanowić się nad tym, czy social media nie zaczynają negatywnie wpływać na życie, powinny również te osoby, które mają trudności ze skupieniem się na pracy czy jakichkolwiek innych obowiązkach ze względu na to, że czują one wręcz przymus sprawdzania powiadomień z portali społecznościowych.

Od social mediów trudno się odciąć chociażby ze względu na to, że towarzyszą nam wszędzie – większość korzystających z nich osób ma w końcu zainstalowane odpowiednie aplikacje w swoich smartfonach.

Wtedy, gdy sami widzimy, że korzystanie z nich zabiera nam zdecydowanie za dużo czasu, warto rozważyć ich odinstalowanie i przeglądanie portali nie ciągle, a jedynie kilka razy w ciągu dnia – np. wieczorem, kiedy mamy w domu dostęp do komputera.