"Ból głowy, bezsenność, uczucie ucisku w gardle". Tak żałoba odzywa się w twoim ciele

Żałoba to wyjątkowo trudne doświadczenie, które wpływa zarówno na naszą psychikę, jak i ciało. Utrata bliskiej osoby wywołuje wiele emocji, takich jak smutek, złość czy tęsknota. W tym czasie można spodziewać się również objawów fizycznych, np. zmęczenia, które dodatkowo pogarszają samopoczucie. Jakie są psychiczne i fizyczne skutki żałoby?

Spis treści

1. Psychiczne skutki żałoby - emocjonalne wyzwania po stracie bliskiego
2. Fizyczne skutki żałoby - jak ciało reaguje na smutek? 
3. Strategie radzenia sobie z żałobą: jak pomóc sobie w trudnym czasie?

Psychiczne skutki żałoby - emocjonalne wyzwania po stracie bliskiego

Żałoba, czyli proces radzenia sobie ze stratą bliskiej osoby, wiąże się bardzo często z poważnymi konsekwencjami psychicznymi, które są naturalnym elementem tego trudnego doświadczenia - wyjaśnia w rozmowie z Poradnikzdrowie.pl Małgorzata Matusiak, psycholożka i psychoterapeutka z kliniki PsychoMedic.

Ekspertka zwraca uwagę, że intensywność i czas trwania tych emocji jest kwestią indywidualną, ale najczęściej występujące skutki żałoby to:

• smutek i przygnębienie - głęboki smutek jest jednym z najczęstszych skutków żałoby, może objawiać się płaczem, apatią oraz uczuciem pustki,
• lęk i niepokój - strach o przyszłość i niepewność związana z radzeniem sobie bez zmarłej osoby jest naturalną reakcją, niektórzy mogą obawiać się kolejnej straty w rodzinie, co potęguje złe samopoczucie,
• poczucie winy - osoby będące w żałobie zastanawiają się, czy mogły zrobić coś, by zapobiec śmierci bliskiego, mogą mieć także wyrzuty sumienia z powodu niewyjaśnionych konfliktów bądź niewypowiedzianych słów,
• złość - żałoba może powodować złość na siebie, zmarłą osobę, a nawet na okoliczności jej śmierci, często współwystępuje z poczuciem niesprawiedliwości, że to właśnie ta osoba odeszła,
• problemy z koncentracją i pamięcią - w tym trudnym czasie naturalne są zaburzenia koncentracji i wrażenie, że codzienne zadania są wyjątkowo trudne do zrealizowania,
• depresja - w niektórych przypadkach żałoba może prowadzić do depresji, objawiającej się nie tylko smutkiem, ale także brakiem energii i zainteresowania życiem,
• osamotnienie - osoby w żałobie mogą czuć się odizolowane, nawet będąc wśród ludzi, często mają wrażenie, że nikt nie rozumie ich bólu, co pogłębia poczucie samotności,
• utrata sensu życia - strata bliskiej osoby może wywołać kryzys egzystencjalny, cele życiowe i plany na przyszłość mogą nagle stracić znaczenie.

Fizyczne skutki żałoby - jak ciało reaguje na smutek? 

Żałoba kojarzy się przede wszystkim z silnymi emocjami i pogorszeniem samopoczucia psychicznego, ale nie jest obojętna również dla naszego organizmu. Zdaniem dr Diany Stettner-Leonkiewicz, internistki z Centrum Medycznego enel-med, najczęstsze fizyczne skutki żałoby to:

• ból głowy - intensywne emocje powodują napięcie, które przyczynia się do silnego bólu głowy lub migreny,
• bóle mięśni - żałoba często wiąże się z napięciem mięśniowym, które może skutkować bólem w różnych częściach ciała, organizm reaguje w ten sposób na stres emocjonalny,
• zaburzenia oddychania - silne emocje mogą powodować tymczasowe uczucie duszności lub spłycenie oddechu,
• zaburzenia snu - żałoba u wielu osób skutkuje bezsennością, problemami z zasypianiem, częstymi pobudkami lub koszmarami,
• zaburzenia apetytu - utrata bliskiego może powodować przejadanie się lub brak zainteresowania jedzeniem, co przekłada się na zmiany masy ciała,
• uczucie ucisku w gardle - emocjonalny ból może manifestować się jako uczucie "guli w gardle", która utrudnia przełykanie,
• ból w klatce piersiowej - silne emocje mogą wywoływać bóle w klatce piersiowej, które mogą być mylone z problemami sercowymi,
• problemy jelitowe - żałoba może prowadzić do dolegliwości, takich jak zaparcia lub biegunki, co jest wynikiem stresu wpływającego na układ pokarmowy,
• spadek libido - w trudnych emocjonalnie chwilach wiele osób doświadcza spadku zainteresowania życiem intymnym, co może być spowodowane stresem oraz obniżonym samopoczuciem,
• uczucie suchości w ustach - żałoba i wynikające z niej silne emocje mogą skutkować wrażeniem suchości w ustach, które powoduje dyskomfort i utrudnia mówienie,
• obniżona odporność - długotrwały stres związany z żałobą osłabia układ odpornościowy, co zwiększa ryzyko infekcji,
• zaburzenia hormonalne - intensywne emocje mogą zaburzać równowagę hormonalną, co wpływa na nastrój oraz funkcjonowanie organizmu.

Żałoba po stracie rodzica to proces złożony. Jak żyć po stracie bliskiej osoby?

Zobacz galerię 10 zdjęć

Strategie radzenia sobie z żałobą: jak pomóc sobie w trudnym czasie?

Czas żałoby to czas refleksji i zadumy, natomiast trzeba pamiętać o przestrzeganiu zasad zdrowego żywienia, unikaniu fast foodów, o aktywności fizycznej (Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca 150 minut umiarkowanego wysiłku fizycznego tygodniowo lub 75 minut wysiłku tlenowego o dużej intensywności) - przypomina dr Diana Stettner-Leonkiewicz w rozmowie z PoradnikZdrowie.pl. 

Zwraca uwagę, że niezwykle istotne jest, by w tym trudnym czasie zrezygnować z picia alkoholu i ograniczyć palenie papierosów. Korzystny wpływ na zdrowie będzie miało zajęcie się swoją pasją, aby myśli przekierować w inną stronę. Dobrze sprawdzi się również zmiana otoczenia, warto wyjechać na kilka dni, by nabrać nieco dystansu i odpocząć.

Internistka podkreśla jednocześnie, że osoba pogrążona w żałobie powinna prosić o pomoc, gdy czuje, że nie radzi sobie sama.

Czasami pacjent potrzebuje psychoterapii, gdy ma depresję - psychiatry. Gdy czujemy ból w klatce piersiowej warto zgłosić się do internisty albo kardiologa w celu wykonania dodatkowych badań. Przedłużające się bóle brzucha warto skonsultować z lekarzem. Nie ma ustalonego odgórnie terminu, po jakim czasie ktoś powinien skorzystać z opieki specjalistycznej. Często rodzina przyjeżdża z pacjentem do szpitala, bo to oni zazwyczaj jako pierwsi widzą, że potrzebuje opieki

- wyjaśnia dr Diana Stettner-Leonkiewicz.

- Ważne jest, by pozwolić sobie na przeżywanie różnych faz żałoby (takich jak zaprzeczenie, gniew, akceptacja), co pomoże stopniowo wrócić do równowagi i odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Najważniejsze to nie wywierać na sobie samym presji. Nie ma tzw. złotej rady odnośnie do tego, co może przynieść nam ulgę, jednak warto próbować różnego rodzaju możliwości - dodaje Małgorzata Matusiak.

Zdaniem Małgorzaty Matusiak najważniejsze jest to, by dać sobie czas na przeżywanie emocji w swoim tempie, bez myślenia, że trzeba jak najszybciej wrócić do normalności.

Otwórz się na wsparcie. Rozmawiaj z bliskimi o swoich uczuciach, dziel się wspomnieniami i emocjami, wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół może pomóc w złagodzeniu poczucia osamotnienia. Znajdź sposób na upamiętnienie zmarłej osoby, uczczenie jej pamięci może przynieść ulgę. Może to być proste działanie, jak zapalenie świecy, napisanie listu czy stworzenie pamiątki

- wymienia ekspertka.

Jednocześnie psychoterapeutka podkreśla rolę drobnych przyjemności, takich jak przeczytanie kilku stron ulubionej książki, wyjście na spacer, wypicie gorącej czekolady czy posłuchanie muzyki. Czynności te mogą pomóc w oderwaniu się od bólu. - Chociaż czasem może pojawić się chęć wycofania się z różnego rodzaju interakcji z innymi ludźmi, to kontakty społeczne są ważne. Nawet krótkie rozmowy czy spędzanie czasu z kimś bliskim może pomóc poczuć się lepiej. Każdy z nas przechodzi żałobę inaczej, dlatego ważne jest, by być cierpliwym wobec siebie i pozwolić sobie na przeżywanie swoich emocji w sposób, który jest dla nas najbardziej naturalny - przypomina.

Małgorzata Matusiak radzi, by ustalać sobie codziennie małe cele do zrealizowania, tak by powoli i stopniowo, w zgodzie z samym sobą, wracać do codzienności i odzyskiwać kontrolę nad własnym życiem. - Żałoba jest procesem indywidualnym, ale wsparcie bliskich, grupy wsparcia oraz pomoc psychologa lub terapeuty mogą być kluczowe w radzeniu sobie ze stratą. Jeśli zauważasz, ze trudno jest ci radzić sobie z trudnymi emocjami, towarzyszą ci każdego dnia i wpływają na twoje codzienne funkcjonowanie, to warto zgłosić się po pomoc do specjalisty - zachęca psycholog.

Paula Komendarczuk