Delirium alkoholowe (biała gorączka) - przyczyny, objawy, leczenie

Biała gorączka alkoholowa, czyli delirium alkoholowe jest najgroźniejszą postacią zaburzeń związanych z odstawieniem alkoholu. Stanowi stan zagrożenia życia. Objawy delirium może wywołać długotrwałe spożywanie alkoholu etylowego lub nagłe zaprzestanie picia. Jakie są objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie delirium alkoholowego?

Spis treści

1. Delirium alkoholowe: co to jest?
2. Delirium alkoholowe: objawy
3. Delirium alkoholowe: przyczyny
4. Delirium alkoholowe: diagnostyka
5. Delirium alkoholowe: leczenie
6. Delirium alkoholowe: rokowanie

Delirium alkoholowe: co to jest?

Delirium alkoholowe (biała gorączka, delirium tremens, majaczenie drżenne) jest najgroźniejszą postacią zespołu objawów związanych z odstawieniem alkoholu.

Białą gorączkę alkoholową fachowo określa się mianem majaczenia drżennego lub jeszcze inną nazwą – delirium tremens. Szacuje się, że w populacji osób uzależnionych od alkoholu ryzyko wystąpienia tego zaburzenia u osób pijących nałogowo wynosi od 5 do 10%. Z kolei wśród pacjentów, którzy (z różnych przyczyn) odstawiają alkohol, majaczenie drżenne szacunkowo występuje u 5% z nich.

Delirium alkoholowe: objawy

Objawy białej gorączki alkoholowej rozwijają się najczęściej w ciągu 72 godzin od zaprzestania picia alkoholu i utrzymują się do dwóch, trzech dni.

Do objawów delirium tremens zaliczają się:

• zaburzenia orientacji allopsychicznej (czyli dotyczącej otoczenia, w którym pacjent przebywa),
• znaczne pobudzenie,
• silne wahania nastroju,
• urojenia (zazwyczaj nieusystematyzowane i w żaden sposób niepowiązane ze sobą),
• omamy (najczęściej w postaci omamów słuchowych i wzrokowych – to stąd się wzięło popularne powiedzenie o widywaniu „białych myszek” przez alkoholików),
• silny lęk,
• odwrócenie rytmu snu i czuwania (pacjenci najbardziej aktywni mogą stawać się podczas nocy),
• gorączka,
• nudności i wymioty,
• tachykardia,
• wzmożona potliwość,
• drgawki,
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
• przyspieszony oddech,
• drżenia mięśniowe.

Do delirium tremens dochodzić może w rozmaitych sytuacjach – pacjenci mogą doświadczyć takiego epizodu zarówno w domu, jak i w dowolnych innych warunkach. Szczególna sytuacja dotyczy hospitalizacji – zdarza się bowiem, że pacjenci przebywający w szpitalu (z powodu ograniczeń zdrowotnych) nagle zaprzestają spożywania alkoholu.

W takim przypadku rozwinąć się u nich może biała gorączka alkoholowa – w sytuacji, kiedy nie jest znany wywiad chorobowy, dotyczący spożywania nadmiernej ilości alkoholu przez pacjenta, personel szpitala może mieć znaczne trudności ze zrozumieniem tego, dlaczego nagle doszło do pogorszenia się stanu pacjenta.

Delirium alkoholowe: przyczyny

Główną przyczyną występowania delirium alkoholowego jest zmiana rytmu spożywania alkoholu. Biała gorączka alkoholowa szczególnie pojawić może się u tych osób, które:

• znacznie zmniejszyły (w stosunku do dotychczasowej) ilość wypijanego dziennie alkoholu,
• piją nadmierne ilości alkoholu od dłuższego czasu,
• obarczone są innymi niż alkoholizm problemami (np. hipokalemią czy nabytymi defektami morfologicznymi mózgowia),
• są w starszym wieku,
• cierpią na jakiegoś rodzaju schorzenia przewlekłe,
• w przeszłości przebyły już epizod delirium tremens.

Nagłe zmniejszenie dostarczania alkoholu do organizmu niesie ze sobą różne konsekwencje i to właśnie przez nie dochodzić może do występowania delirium alkoholowego.

Regularna konsumpcja alkoholu sprawia, że organizm niejako „przyzwyczaja się” do obecności w nim tej substancji. Zmiany dotyczą m.in. układu receptorów i neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Jednym z istotniejszych w patogenezie białej gorączki alkoholowej receptorów jest receptor GABA-A.

Stałe spożywanie alkoholu pobudza czynność tego receptora, a działa on poprzez wywoływanie hiperpolaryzacji, wskutek napływu jonów chlorkowych do wnętrza neuronów, hamująco na czynności układu nerwowego.

W sytuacji, kiedy pacjent nagle przestanie pić alkohol, zmienione na skutek uzależnienia układy doświadczają całkowitej dysregulacji – brakuje czynnika odpowiedzialnego za hamowanie układu nerwowego, przez co przeważać zaczynają przekaźniki o aktywności stymulującej jego czynność i rozwija się wtedy biała gorączka.

Delirium alkoholowe: diagnostyka

Największe znaczenie przy stwierdzaniu, czy dolegliwości u pacjenta spowodowane są białą gorączką alkoholową, ma informacja o tym, że dany chory przez dłuższy czas nadużywał alkoholu. Czasami dowiedzieć się tego można od rodziny pacjenta, zdarza się jednak i tak, że pacjent jest osobą samotną, a do tego nie ma możliwości uzyskania od niego informacji na temat nałogów.

Taka sytuacja znacząco utrudnia postępowanie diagnostyczne, bo w przebiegu delirium tremens nie pojawiają się żadne dolegliwości, które jednoznacznie pozwoliłyby postawić rozpoznanie właśnie delirium alkoholowego. W takich przypadkach istnieje konieczność różnicowania tego stanu z innymi jednostkami, które potencjalnie mogą być przyczyną występujących dolegliwości, wśród których jako przykłady można podać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, przełom tarczycowy czy złośliwy zespół neuroleptyczny.

W celu wykluczenia wymienionych chorób oraz jeszcze innych potencjalnych przyczyn objawów, u pacjenta wykonywane mogą być różnego typu badania laboratoryjne (np. badania krwi czy nawet płynu mózgowo-rdzeniowego), badania obrazowe (jak tomografia komputerowa głowy czy obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego) oraz jeszcze inne procedury, np. badanie elektroencefalograficzne (EEG).

Delirium alkoholowe: leczenie

Biała gorączka alkoholowa, ze względu na możliwe konsekwencje (takie jak np. zapaść krążeniowo-oddechowa) jest traktowana jako stan zagrożenia życia i powinna być leczona w warunkach szpitalnych. Podstawowe znaczenie w leczeniu majaczenia drżennego odgrywają benzodiazepiny, zastosowanie znajdują m.in. diazepam i lorazepam. Zalecane jest także podawanie pacjentom dużych dawek witaminy B1 oraz dożylne podawanie płynów.

W zależności od nasilenia różnych dolegliwości, chorym na białą gorączkę alkoholową podawane mogą być również inne leki. W przypadku wyjątkowo silnego pobudzenia i nasilonych objawów psychotycznych stosowane mogą środki z grupy neuroleptyków, z kolei u osób z wyjątkowo wyrażonymi napadami drgawkowymi podawane mogą być leki przeciwdrgawkowe.

Pacjenci z delirium alkoholowym muszą znajdować się pod ścisłą obserwacją, ponieważ istnieje u nich zwiększone ryzyko wystąpienia m.in. zaburzeń rytmu serca, zachłystowego zapalenia płuc oraz depresji oddechowej.

Delirium alkoholowe: rokowanie

Największe zagrożenie dla życia pacjentów istnieje wtedy, kiedy biała gorączka alkoholowa nie będzie leczona. W sytuacji, kiedy pacjent odpowiednio szybko znajdzie się w szpitalu, zgony spowodowane majaczeniem drżennym obserwuje się u mniej niż 5% doświadczających tego stanu pacjentów.