Bezsenność u osób niewidomych – jakie ma przyczyny i jak ją skutecznie zwalczyć?

Bezsenność u osób niewidomych pojawia się w związku ze zmianą rytmu okołodobowego oraz zaburzeniami rytmu dobowego snu i czuwania. Z czego konkretnie wynika? Dowiedz się, jakie przyczyny ma bezsenność u osób niewidomych oraz czy tego typu zaburzenia snu można leczyć.

Spis treści

1. Bezsenność – co to jest?
2. Bezsenność osób niewidomych – z czego wynika?
3. Bezsenność a hormony
4. Bezsenność u niewidomych – leczenie

Warto podkreślić, że bezsenność może mieć różne przyczyny oraz występować u wszystkich, niezależnie od wieku. Czemu zaburzenia snu pojawiają się u niewidomych? Jak wygląda w ich przypadku leczenie bezsenności? Dowiedz się, czy stosowanie melatoniny jest faktycznie skuteczne.

Bezsenność często określana jest jako objaw polegający na trudnościach w zasypianiu bądź utrzymaniu snu, warto wiedzieć, że jest to odrębna jednostka chorobowa, wymagająca leczenia. Dlatego też osoby, które uważają, że długość i jakość ich snu jest niewłaściwa, co oznacza, że nie doświadczają w nocy regenerującego snu, trwającego minimum 7 godzin a maksimum 9, powinny zgłosić się do specjalisty.

Bezsenność – co to jest?

Bezsenność to zaburzenie snu, które polega na niewystarczającej długości snu oraz jego jakości. Najczęściej objawia się jako:

• trudności w zasypianiu,
• częste budzenie w trakcie snu,
• przedwczesne budzenie poranne,
• a także znaczne pogorszenie samopoczucia po wstaniu z łóżka.

Diagnozuje się ją u osób, u których epizody bezsenności występują co najmniej 3 razy w tygodniu przez minimum miesiąc i wpływają negatywnie na samopoczucie.

Bezsenność może łączyć się z występowaniem zachowań, takich jak: 

• chrapanie,
• bezdechy,
• skurcze nóg,
• lunatyzm itp.

Jako objaw może być też wynikiem koszmarów, lęków nocnych lub efekt stosowania środków farmakologicznych. Jeśli jest krótkotrwała (trwa do 4 tygodni), to może być wywołana stresem, zmianą trybu życia lub chorobami takimi jak infekcje itp.

W przypadku, gdy bezsenność jest przewlekła i trwa ponad miesiąc, najczęściej jest związana z:

• chorobami psychicznymi,
• zaburzeniami lękowymi,
• uzależnieniami
• oraz chorobami somatycznymi (np. przewlekłe stany zapalne - RZS, zaburzenia hormonalne itp.).

Duże ryzyko występowania bezsenności stwierdza się u kobiet w okresie menopauzy, seniorów, pracowników zmianowych i u osób niewidomych.

Czytaj też: Jak rozpoznać chorobę psychiczną. Co może świadczyć o chorobie psychicznej

Bezsenność osób niewidomych – z czego wynika?

Bezsenność u osób niewidomych wynika ze swobodnie biegnącego rytmu okołodobowego. Oznacza to, że osoby niewidome mają inny niż 24-godzinny rytmu snu i czuwania. W praktyce oznacza to, że doba biologiczna jest u nich zazwyczaj dłuższa niż 24 godziny (rzadko krótsza), co w konsekwencji powoduje późniejsze zasypianie się i budzenie.

Tym samym czynności te każdego dnia odbywają się o innych porach, co w dłuższej perspektywie czasu uniemożliwia normalne funkcjonowanie, w tym uczestniczenie w życiu zawodowym, w szkole, a także ogólnie, w życiu społecznym.

Swobodnie biegnący rytm okołodobowy sprawia, że u niewidomych pojawiają się okresy bezsenności w nocy, a senność w ciągu dnia.

Za przyczynę tego stanu rzeczy uznaje się brak percepcji światła, co warunkuje dopasowanie pracy wewnętrznego zegara biologicznego z dobowym rytmem sen-czuwanie. Potwierdzają to m.in. badania Hiromi Tokura z Nara Women’s University w Japonii.

Porównała ona temperaturę ciała grupy niewidomych z temperaturą grupy widzących i zauważyła, że u zdrowych osób temperatura o poranku rośnie 3 godziny wcześniej niż u osób niewidomych.

Badania dowiodły, że także wieczorem, gdy organizm przechodzi w stan odpoczynku, u zdrowych osób temperatura ciała obniżała się 3 godziny wcześniej niż u niewidomych. Jest to dowód na to, że niewidomi mają inni niż 24-godzinny rytm snu i czuwania.

Bezsenność a hormony

Bezsenność u osób niewidomych może być też związana z niewłaściwym wydzielaniem melatoniny, czyli hormonu produkowanego przez gruczoł, zwany szyszynką, i odpowiadający za wskazywanie organizmowi pory snu.

Tym samym, gdy rytm produkcji hormonu nie jest sprzężony z dobowym cyklem snu i aktywności, osoby niewidome częściej doświadczają zaburzeń snu, w tym bezsenności.

Warto jednak podkreślić, że badania nie określają jednoznacznie, że niewidomi doświadczają znacznie częściej bezsenności niż osoby widzące. Z różnych źródeł wynika, że bezsenności występuje u ok. 40-70% niewidomych.

Bezsenność u niewidomych – leczenie

W leczeniu bezsenności u niewidomych wiodącym sposobem jest leczenie farmakologiczne polegające na stosowaniu preparatów zawierających melatoninę.

Warto podkreślić, że nie jest to substancja, która powoduje sen – należy ją traktować raczej jako preparat, który wyznacza na niego właściwą porę.

Dlatego też po konsultacji z lekarzem, specjalista zaleca osobie niewidomej stosowanie melatoniny nie tylko o konkretnej dawce, ale także o konkretnej porze.

Jest to bardzo ważne, gdyż od tego zależy powodzenie terapii i tym samym unormowanie pory zasypiania i budzenia.

Wśród stosowanych środków można wybrać preparaty doustne o działaniu natychmiastowym, które maksymalne stężenie osiągają w ciągu 40 minut lub o powolnym uwalnianiu, na ok. 1-2 godziny przed snem.

Polskie Towarzystwo Badań nad Snem zaleca, by w leczeniu stosować dawki, które początkowo oscylują pomiędzy 3 mg a 10 mg, a po 6-12 tygodniach terapii zmniejszane są do 0,5-3 mg (ma to na celu utrwalenie rytmu snu).

Zobacz galerię 5 zdjęć

O autorze

Sonia Młodzianowska

Dziennikarka, redaktorka, copywriter. Publikuje w czasopismach i na portalach o tematyce zdrowotnej i parentingowej. Należy do Stowarzyszenia Dziennikarze dla Zdrowia.

Czytaj więcej tekstów tej autorki

Sonia Młodzianowska