Alkoholowy zespół abstynencyjny: objawy i leczenie. Jak długo trwa alkoholowy zespół abstynencyjny?

Alkoholowy zespół abstynencyjny rozwija się, kiedy człowiek – dotychczas pijący alkohol regularnie i w dużych ilościach – nagle przestaje go spożywać lub też drastycznie zmniejsza przyjmowane dawki. Alkoholowy zespół abstynencyjny może być uciążliwy i niegroźny, ale i stanowić nawet zagrożenie życia. Kiedy więc alkoholowy zespół abstynencyjny jest najbardziej groźny? Jakie leczenie stosuje się u osób, u których rozwinie się alkoholowy zespół abstynencyjny?

Spis treści

1. Przyczyny alkoholowego zespołu abstynencyjnego
2. Alkoholowy zespół abstynencyjny: objawy
3. Leczenie alkoholowego zespołu abstynencyjnego

Alkoholowy zespół abstynencyjny (w skrócie AZA, inaczej alkoholowy zespół odstawienny) stanowi jedną z możliwych konsekwencji nadużywania, szczególnie przewlekle, alkoholu. Problem ten jest związany z nagłym całkowitym zaprzestaniem spożywania alkoholu lub ze znacznym zmniejszeniem ilości jego przyjmowania. U różnych osób alkoholowy zespół abstynencyjny może się rozwijać po odmiennym czasie – typowo do jego pojawienia się dochodzi w ciągu 24-48 godzin od zaprzestania picia alkoholu, możliwe jest jednak wystąpienie alkoholowego zespołu abstynencyjnego już w ciągu kilku (nawet dwóch) godzin po wypiciu ostatniego drinka.

Teoretycznie alkoholowy zespół abstynencyjny może się pojawić u każdej osoby, która nadużywa alkoholu. Im jednak dany człowiek przyjmuje alkohol w nadmiernych ilościach dłużej i im większe ilości tego płynu są przez niego przyjmowane, tym ryzyko alkoholowego zespołu abstynencyjnego narasta.

Przyczyny alkoholowego zespołu abstynencyjnego

To, co się dzieje z ludźmi spożywającymi alkohol, jest znane prawdopodobnie każdemu. Umiarkowane ilości alkoholu mogą doprowadzić do wystąpienia u pijącego stanu błogości i relaksu, a także skutkować wesołkowatością i poprawieniem nastroju. Alkohol wywiera tego typu działania przez to, że wpływa on bezpośrednio na czynność mózgu. Organizm człowieka, który regularnie (i w dużych ilościach) pije alkohol, wykształca tolerancję na ten związek, przez co aby wystąpiły wcześniej spotykane efekty spożycia alkoholu, taka osoba musi po prostu spożywać coraz to większe ilości alkoholu.

Alkohol jest substancją psychoaktywną, która wpływa również na układy neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Regularnie wprowadzany do organizmu sprawia, że dochodzi do zmniejszonej syntezy wielu neuroprzekaźników, w tym m.in. dopaminy. Z tego właśnie względu po gwałtownym zaprzestaniu picia alkoholowego dochodzi do nagłego zwiększenia ilości neurotransmiterów w układzie nerwowym, co sprawia, że u pacjentów pojawiają się różnorodne objawy zespołu abstynencyjnego.

Alkoholowy zespół abstynencyjny: objawy

Ze względu na doświadczane przez pacjentów dolegliwości, wyróżniane są dwie postaci alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Łagodniejsza z nich określana jest jako niepowikłany alkoholowy zespół abstynencyjny. W przypadku, kiedy u pacjenta dojdzie do wystąpienia związanego z odstawieniem alkoholu napadu drgawkowego lub wtedy, kiedy u uzależnionego rozwinie się majaczenie drżenne (delirium tremens, biała gorączka alkoholowa), rozpoznaje się z kolei powikłany alkoholowy zespół abstynencyjny.Objawami alkoholowego zespołu abstynencyjnego – szczególnie niepowikłanej postaci tego problemu – mogą być dolegliwości o różnym stopniu nasilenia. U pacjentów, którzy nagle odstawią alkohol lub znacznie zmniejszą przyjmowane ilości tego płynu, pojawiać się mogą:

Alkoholowy zespół abstynencyjny trwa od kilkunastu godzin (częściej) do kilku dni (rzadziej).

• drżenia (typowo dłoni, ale u pacjentów drżeć może również np. język lub powieki);
• rozdrażnienie;
• złe samopoczucie, ogólne uczucie rozbicia;
• zaburzenia snu (głównie w postaci bezsenności);
• objawy związane z pobudzeniem układu autonomicznego (takie jak wzrost ciśnienia tętniczego, tachykardia czy znaczne wzmożenie potliwości);
• nudności i wymioty;
• bóle głowy.

Wspomniane wyżej objawy AZA z pewnością mogą być dla pacjentów przykre i uciążliwe, jednakże ich występowanie raczej nie zagraża życiu pacjentów, a co więcej, dolegliwości te ustępują samoistnie w ciągu kilkunastu godzin, maksymalnie kilku dni (oczywiście dzieje się tak pod warunkiem, że pacjent zachowuje abstynencję od alkoholu).

Znacznie szerszy zakres zaburzeń obserwować można natomiast u osób, u których dojdzie do powikłanych alkoholowych zespołów abstynencyjnych. Z drgawkami spowodowanymi odstawieniem alkoholu związane jest ryzyko urazu – pacjent w napadzie drgawkowym może przecież podczas takiego napadu np. rozbić sobie głowę. Z kolei w przypadku jeszcze cięższego problemu związanego z zespołem odstawiennym, czyli podczas majaczenia drżennego, pacjenci mogą doświadczać wspomnianych wcześniej objawów niepowikłanego zespołu abstynencyjnego – typowo objawy te przybierają jednak podczas delirium tremens znacznie większe natężenie. Charakterystyczne dla tej jednostki jest jednak również to, że związane są z nią także i inne poważne problemy, takie jak np. znaczne pobudzenie psychoruchowe, zmieniony rytm dobowy (pacjent jest nadaktywny nocą, a odpoczywa za dnia), a także dezorientacja i występowanie objawów wytwórczych (takich jak urojenia czy omamy).

Z alkoholowymi zespołami abstynencyjnymi mogą być powiązane również i inne zaburzenia. W okresie bezpośrednio po odstawieniu alkoholu u pacjentów mogą pojawiać się skutki przewlekłego nadużywania alkoholu w postaci tzw. psychoz alkoholowych, do których zaliczane są np. halucynoza alkoholowa oraz psychoza Korsakowa.

Leczenie alkoholowego zespołu abstynencyjnego

W przypadku niepowikłanego alkoholowego zespołu abstynencyjnego zasadniczo leczenie tego stanu wcale nie musi być konieczne. Jeżeli dolegliwości pacjentów nie są znacznego stopnia, to wystarczające może być samo po prostu nawadnianie organizmu i oczekiwanie, aż objawy zespołu odstawiennego ustąpią.

Należy jednak podkreślić to, że niepowikłany alkoholowy zespół odstawienny zdecydowanie może przejść w zespół powikłany i wtedy konieczne staje się już zasięgnięcie pomocy medycznej. Majaczenie drżenne wymaga hospitalizacji z tego względu, że stan ten może prowadzić do wielu groźnych zagrożeń, wśród których można wymienić groźne zaburzenia rytmu serca czy depresję oddechową. Chorzy, u których rozwinie się delirium tremens, podlegają ścisłemu monitorowaniu. Wybór podawanych takim pacjentom leków uzależniony jest od tego, jakie to dolegliwości u nich dominują. Standardowo wykorzystanie u chorych z majaczeniem drżennym znajdują leki z grupy benzodiazepin. Korzystne jest także podawanie chorym dawek suplementacyjnych witaminy B1, a jeżeli zaś u chorych wyraźne zarysowane są objawy wytwórcze, to wtedy wykorzystanie znajdować mogą leki przeciwpsychotyczne.