Algofobia - kiedy lęk przed bólem nie pozwala normalnie żyć

U niektórych osób odczuwanie bólu może prowadzić do pojawiania się bardzo nasilonego lęku. Taki stan określany jest mianem algofobii, która jest jedną z fobii specyficznych. Jakie mogą być przyczyny lęku przed odczuwaniem bólu? Co zrobić, aby przestać odczuwać niepokój? Dowiedz się, jakie są możliwe następstwa algofobii.

Spis treści

1. Przyczyny algofobii
2. Objawy algofobii
3. Możliwe następstwa algofobii
4. Leczenie algofobii

Termin algofobia wziął się z połączenia dwóch greckich słów: „algos” (ból) oraz „phobos” (strach). Jak zapewne nietrudno się więc domyślić, pojęciem tym określa się nasilony lęk przed odczuwaniem bólu.

Fobie specyficzne to bardzo rozbudowana grupa problemów z kręgu zainteresowania psychiatrii. Określa się je mianem specyficznych, ponieważ w ich przypadku lęk u pacjentów pojawia się w związku z ekspozycją na jakieś konkretne czynniki czy sytuacje. Pewne fobie specyficzne są bardziej znane, inne mniej. Do pierwszych z wymienionych zaliczyć można choćby klaustrofobię czy arachnofobię. W grupie rzadziej wspominanych fobii specyficznych znajduje się algofobia.

Przyczyny algofobii

Tak jak w przypadku wielu innych zaburzeń psychicznych, tak i w przypadku algofobii nie do końca jasne są przyczyny jej występowania. Zauważalne jest jednak to, że problem dość często powiązany jest z występowaniem u pacjentów schorzeń, których objawami są m.in. częste dolegliwości bólowe.

Tutaj jako przykładowe takie jednostki wymienić można przede wszystkim:

• choroby nowotworowe,
• przewlekłe bóle głowy (takie jak np. migreny),
• chorobę zwyrodnieniową stawów,
• reumatoidalne zapalenia stawów,
• bóle neuropatyczne.

U osób, które często doświadczają bólu, dochodzić może w końcu do pojawiania się lęku przed jego kolejnymi epizodami.

Pacjenci mogą zaczynać niemal nieustannie myśleć o tym, jakie czynności czy zachowania będą mogły sprowokować czy nasilić występujące u nich dolegliwości bólowe.

Objawy algofobii

Jedną z podstawowych dolegliwości związanych z algofobią jest lęk antycypacyjny, czyli dotyczący możliwego wystąpienia budzącego lęk bodźca – w tym przypadku bólu.

Bywa on tak nasilony, że uniemożliwia pacjentom zwyczajne funkcjonowanie – mogą oni bowiem zasadniczo przez cały czas odczuwać niepokój i myśleć tylko o tym, kiedy to ponownie zaczną odczuwać ból.

Dodatkowo nawet wtedy, gdy z powodu występującej u nich od lat choroby, odczuwają oni co jakiś czas dolegliwości bólowe, przez algofobię każdy epizod bólu może być przez nich uznawany za stan zagrożenia życia.

Objawy algofobii to nie tylko uczucie lęku i niepokoju. Z problemem związane mogą być również i ataki paniki. Pojawiać się one mogą w różnych sytuacjach, m.in. wtedy, gdy pacjenta coś boli i ich przejawem jest przede wszystkim uczucie wyjątkowo nasilonego lęku (pacjenci mogą być nawet przekonani wtedy o tym, że za moment umrą).

Poza lękiem, w przebiegu ataku paniki pojawiać się mogą również pewne dolegliwości natury somatycznej, takie jak:

• drżenie rąk,
• wzmożenie potliwości,
• tachykardia (przyspieszenie czynności serca)
• czy zawroty głowy i mdłości.

Możliwe następstwa algofobii

Teoretycznie mogłoby się wydawać, że algofobia to błahy problem. W praktyce jednak zdecydowanie takim nie jest. Lęk przed odczuwaniem bólu sprawia, że czasami pacjent całkowicie wycofuje się ze wszelkich aktywności. Może on zacząć unikać wszystkich sytuacji, które mogą potencjalnie doprowadzić do odczuwania przez niego bólu.

W skrajnych przypadkach dziać się może tak, że osoba z algofobią przestanie opuszczać swój dom – w końcu wyjście na ulicę grozić może upadkiem, złamaniem nogi i później odczuwaniem różnej intensywności bólu.

Algofobia bywa bardzo poważnym problemem również u osób, które – np. z powodu właśnie jakiegoś złamania – wymagają rehabilitacji.

Ćwiczenia mające na celu poprawę sprawności chorego nierzadko związane są bólem, co dla osoby, która zmaga się z lękiem przed jego odczuwaniem, może być barierą nie do przekroczenia.

Ostatecznie pacjent z algofobią może nie być w stanie uczestniczyć w rehabilitacji. Jego rekonwalescencja może się przedłużać, a do tego może on przez swoje lęki nigdy nie powrócić do sprawności sprzed skutkującego złamaniem wypadku.

Leczenie algofobii

Algofobii zdecydowanie nie można bagatelizować. Rolą bliskich osoby, która się z nią zmaga, jest poszukanie specjalistycznej pomocy i nakłanianie zmagającej się z lękiem przed odczuwaniem bólu osoby do skorzystania z usług specjalistów.

Podstawowym oddziaływaniem, które może pomóc osobom z algofobią, jest psychoterapia. W przypadku fobii specyficznych polecana jest zwykle terapia poznawczo-behawioralna, dzięki której możliwa jest identyfikacja niezgodnych z rzeczywistością i szkodliwych schematów myślowych pacjenta, a następnie doprowadzenie do zmiany postrzegania problemu.

Jej częścią bywa terapia ekspozycyjna, która w przypadku omawianego problemu polegać może na uświadamianiu pacjentowi, że np. nie każdy ruch czy nie każde opuszczenie domu będzie prowadziło do odczuwania przez niego bólu.

Choroby związane z przewlekłym odczuwaniem bólu sprzyjać mogą nie tylko algofobii, ale i innym zaburzeniom psychicznym – m.in. depresji. Gdy objawy algofobii są u pacjenta wyjątkowo mocno nasilone i lękowi przed odczuwaniem dolegliwości bólowych towarzyszą objawy innych zaburzeń, np. depresyjnych, wraz z psychoterapią zastosowane może być leczenie farmakologiczne.

Zazwyczaj opiera się ono na wykorzystaniu leków przeciwdepresyjnych cechujących się również i działaniem przeciwlękowym (takowymi są m.in. inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, w skrócie SSRI).

Pacjentom z algofobią pomagać mogą jednak również i innego jeszcze rodzaju oddziaływania. Korzystne jest unikanie substancji, które sprzyjają odczuwaniu niepokoju – takowymi są alkohol, nikotyna, ale i zawarta w kawie kofeina. Łagodzić związany z algofobią niepokój mogą także regularna aktywności fizyczna oraz treningi relaksacyjne.