10 sygnałów, że czas wybrać się do psychologa lub psychiatry. Nie bagatelizuj ich

Jeszcze kilka lat temu szacowano, że około 1,6 miliona Polaków regularnie trafia do szpitali psychiatrycznych, a ponad 8 milionów ma zaburzenia psychiczne. Dzisiaj dane te są jeszcze bardziej niepokojące. Jak rozpoznać, że nadeszła pora na wizytę u psychologa i psychiatry oraz na czym polega taka terapia?

Spis treści

1. Psycholog a psychiatra. Na czym polega różnica?
2. Kiedy warto zgłosić się do psychologa lub psychiatry?
3. Jak wygląda terapia psychoterapeutyczna?
4. Jakie metody stosują psychiatrzy?

Psycholog a psychiatra. Na czym polega różnica?

Wiele osób myli ze sobą zawód psychologa ze specjalizacją lekarską, jaką jest psychiatria. Dlatego warto dokonać wyraźnego rozróżnienia tych dwóch profesji. Przede wszystkim psycholog nie jest lekarzem. To osoba, która ukończyła studia psychologiczne, a często również liczne kursy i szkolenia, ale nie jest uprawniona do świadczenia pomocy medycznej oraz wystawiania recept. Zadaniem psychologa jest pomoc pacjentowi w radzeniu sobie z emocjami, rozpoznanie zaburzeń i wsparcie w kryzysowych momentach. Podobnie do psychologa działa psychoterapeuta z tą różnicą, że terapie psychoterapeutyczne mają charakter długofalowy.

Psychiatra to lekarz po ukończonej specjalizacji. Ma za zadanie rozpoznać określone schorzenie i postawić diagnozę, a także wdrożyć odpowiednie leczenie farmakologiczne.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby łączyć terapie psychologiczne i psychiatryczne w jedną całość. Często dla zwiększenia efektywności całego procesu leczenia jest to nawet wskazane.

Kiedy warto zgłosić się do psychologa lub psychiatry?

Na pytanie o, to kiedy warto zgłosić się do specjalisty, nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ ludzki mózg, a tym bardziej emocje i odczucia niechętnie poddają się diagnozie. Problemy psychiczne mają też niejednorodny charakter, występują w zróżnicowanej intensywności. Co więcej, nie każda terapia u każdego pacjenta zadziała równie skutecznie. Jakie symptomy wskazują na to, że pora rozważyć zgłoszenie się do psychologa?

1. Przede wszystkim na konsultacje psychologiczne warto zgłosić się w momencie, kiedy pojawiają się wątpliwości typu "co robić dalej z życiem?" lub "jak poradzić sobie z emocjami?". Problemy na tym tle mogą wynikać zarówno z oczywistych przyczyn, jak długotrwała izolacja (klasyczny problem w czasie lockdownu), jak i nieuświadomionych pobudek, np. kompleksów wyniesionych z dzieciństwa.
2. Psycholog oferuje przydatne narzędzia w trudnych momentach, kiedy przeżywamy negatywne emocje. Śmierć bliskiej osoby, utrata pracy lub rozwód to tylko niektóre z nich. Radzenie sobie w chwilach głębokiego i długotrwałego stresu zależy w dużej mierze od indywidualnych właściwości i tzw. resilience, czyli zdolności umysłu do dopasowywania się do nowych warunków.
3. Jeszcze inną przyczyną wizyty u psychologa mogą być ruminacje lub różnego rodzaju lęki i fobie. Zwykle osoby cierpiące na takie problemy nawet nie uświadamiają sobie ich istnienia, dlatego pomoc psychologa pomaga spojrzeć na sytuację z zupełnie innej strony.
4. Występowanie wszelkich objawów natury psychicznej, które utrudniają codzienne funkcjonowanie, stanowi również przesłankę do wizyty u psychologa. Mogą to być drobne rytuały, jak i zachowania autodestrukcyjne, np. odruchowe sięganie po alkohol.
5. Psycholog może pomóc w uporządkowaniu relacji z inną osobą. Może być nią np. partner (w ramach terapii par) lub rodzic. Oczywiście specjalista nie jest w stanie wpłynąć na zachowanie osoby trzeciej, ale może pomóc pacjentowi zmienić optykę spojrzenia na więzi i oczekiwania względem drugiej strony.

Pomoc psychiatry ma wymiar bardziej kliniczny i zmierza przede wszystkim do trafnego postawienia diagnozy. Jakie okoliczności mogą uzasadniać umówienie wizyty u psychiatry?

1. Pojawienie się myśli samobójczych, a zwłaszcza skonkretyzowanych scenariuszy działania.
2. Występowanie myśli prześladowczych lub zaburzeń afektywnych dwubiegunowych (kiedy fazy euforii i depresji następują po sobie bez wyraźnego powodu).
3. Imaginowanie "głosów w głowie", terapii spiskowych lub urojenia mogące wskazywać na schizofrenię.
4. Uczucia nieokreślonego lęku lub stresu, który występuje bez powodu przez długi czas.
5. Podejmowanie działań o charakterze autoagresywnym, np. zadawanie sobie bólu.

Problemy natury psychiatrycznej mogą mieć podłoże w zaburzeniu wydzielania neuroprzekaźników.

Jak wygląda terapia psychoterapeutyczna?

Terapia psychoterapeutyczna może być prowadzona na podstawie jednej z wielu metod. Wśród popularnych nurtów można wymienić m.in.:

• terapię psychodynamiczną,
• psychoterapię Gestalt,
• terapię poznawczo-behawioralną.

Każda z terapii przebiega na nieco innych zasadach, ale zazwyczaj można wydzielić w jej przebiegu kilka etapów. Pierwsza faza terapii polega na zidentyfikowaniu problemu oraz wykreowaniu u pacjenta wewnętrznej potrzeby zmian. Kolejny etap to już praca nad konkretnymi problemami. Ostatni element obejmuje podsumowanie oraz przekazanie osobie korzystającej z terapii narzędzi, dzięki którym będzie ona w stanie przeprowadzać autoterapię w ograniczonym zakresie.

Czas trwania spotkań waha się od 45 minut do nawet kilku godzin. W trakcie ich trwania psycholog lub psychoterapeuta stosuje różnego rodzaju narzędzia, mające na celu ukierunkowanie procesu zmian. Może to być zwykły dialog, zadawanie konkretnych pytań, ale też ćwiczenia polegające na zapisywaniu lub rysowaniu skojarzeń.

Jakie metody stosują psychiatrzy?

W przypadku psychiatrów terapie przypominają wizytę u psychologa połączoną z konsultacją lekarską. Zadaniem psychiatry jest przede wszystkim dotarcie do sedna problemu pacjenta i ustalenie, czy niezbędne jest przepisanie odpowiednich preparatów. W leczeniu psychiatrycznym stosuje się szereg różnych leków, które mają na celu modyfikację wydzielania neuroprzekaźników.

Wśród nich można wymienić m.in.:

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
• inhibitory wychwyty zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI),
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD),
• inhibitory monoaminooksydazy (IMAO).

Warto pamiętać, że efekty stosowania preparatów podawanych w przypadku chorób psychiatrycznych nabudowują się stopniowo, dlatego pacjent powinien wykazać się cierpliwością. Pierwsze efekty pojawiają się dopiero po 2-3 tygodniach. Zazwyczaj w trakcie terapii dochodzi również do modyfikacji stosowanych dawek, a niekiedy samych leków, w miarę jak zmienia się zachowanie pacjenta. Przyjmowanie leków zaleca się nawet przez kilka miesięcy od ustania objawów tak, aby organizm pacjenta ustabilizował się po zmianach w wydzielaniu neuroprzekaźników.

Wizytę u psychologa lub psychiatry należy traktować jako standardowy proces leczenia, choć nadal w społecznym odbiorze budzą one wątpliwości. Regularne wizyty u specjalisty pozwolą uporządkować emocje i lepiej radzić sobie na co dzień z problemami.