Wszyscy mu ulegamy. Efekt halo może zrujnować twoje życie towarzyskie i zawodowe

Czy znasz efekt halo? Nie chodzi o zjawisko atmosferyczne, aczkolwiek trop tzw. efektu aureoli jest tu całkiem na miejscu. Efekt halo w kontaktach interpersonalnych też ma znaczenie. Na czym polega efekt halo między ludźmi? Wyjaśniamy.

Efekt halo w psychologii - co to znaczy 

Jako efekt halo rozumie się tzw. błędy poznawcze, polegające na przenoszeniu konotacji między obszarami. Innymi słowy: ktoś „wygląda na fajnego”. Przyjmujemy, że jeśli w jednym obszarze reagujemy na kogoś pozytywnie, to tak jest też w innych przestrzeniach. A oczywiście – niekoniecznie.

Efekt halo może występować przy pierwszym wrażeniu, pierwszym spotkaniu. Jego „siła rażenia” zanika wraz z sukcesywnym poznawaniem danej osoby. Efekt halo może działać na pierwszej randce (i dlatego dochodzi do kolejnej – albo nie), a także podczas rozmowy o pracę. Ale, jak to bywa w przypadku błędów poznawczych, o tym, że popełniamy błąd w ocenie, dowiadujemy się po fakcie.

Pierwsze wrażenie jest najważniejsze? 

Efekt halo może występować przy pierwszym wrażeniu, pierwszym spotkaniu. Jego „siła rażenia” zanika wraz z sukcesywnym poznawaniem danej osoby. Efekt halo może działać na pierwszej randce (i dlatego dochodzi do kolejnej – albo nie), a także podczas rozmowy o pracę. Ale, jak to bywa w przypadku błędów poznawczych, o tym, że popełniamy błąd w ocenie, dowiadujemy się po fakcie.

Szczególnie w przypadku osób narcystycznych lub socjopatycznych czy psychopatycznych pierwsze wrażenie może być złudzeniem. Takie osoby doskonale umieją manipulować i pokazać się dokładnie z tej strony, którą chcemy zobaczyć. 

Efekt halo powstaje więc na podstawie wyglądu, gestów, stylu mówienia, bez refleksji. Jeśli osoba na pierwszy rzut oka nam się podoba, przypisujemy jej pozytywne i pożądane przez nas cechy także w innych przestrzeniach.

Analogicznie, ktoś może nam nie pasować od pierwszego wejrzenia – nazywa się to efektem Golema. Tak dzieje się, gdy na podstawie pozorów przypisuje się komuś negatywne cechy, niską wydajność itp.

To dlatego mówi się, że dobre pierwsze wrażenie można zrobić tylko raz. I mówi się tak wciąż, mimo że coraz częściej przekonujemy się o popełnianych błędach atrybucji.

W krótkim czasie nie da się ocenić osoby, a poza tym, ludzie są istotami złożonymi, więc jednoznaczne oceny na podstawie chwilowej interakcji lub samego wyglądu, są z gruntu obarczone wysokim prawdopodobieństwem błędu.

Jak zrobić dobre pierwsze wrażenie z efektem halo? 

Co robić, by nie ulegać efektowi halo? Słuchajmy rozmówców naprawdę, by słyszeć nie tylko to, co chcemy usłyszeć. Ale pamiętajmy, że inne osoby też ulegają temu efektowi, więc będąc sobą i nie udając nikogo, zadbajmy o to, by robić dobre wrażenie, szczególnie w sytuacjach, które mogą procentować w życiu, jak rozmowa o pracę.

Patrzenie w oczy, uśmiech, zadbana cera, czyste włosy i strój adekwatny do sytuacji (oczywiście z uwzględnieniem swojego stylu) to dobry krok w stronę zrobienia pozytywnego wrażenia. Pamiętajmy, że w dobie Internetu dotyczy ono również tego, co prezentujemy w sieci.

Jeśli ktoś zerknie na nasze profile w mediach społecznościowych czy strony internetowe, również ulegnie efektowi halo, więc warto zadbać o to, aby były korzystną wizytówką. A jeśli zajmujemy się naszym biznesem w sieci, również szczególnie warto postarać się, aby strona była czytelna, funkcjonalna, estetyczna i atrakcyjna dla potencjalnych odbiorców. Dotyczy to również wszelkich produktów.

Efekt halo dotyczy nawet tego, o czym czytamy. Dr Asch, psycholog, stworzył zestawienie cech – tych samych, ale w innej kolejności.

• inteligentny – pracowity – impulsywny – krytyczny – uparty – zazdrosny
• zazdrosny – uparty – krytyczny – impulsywny – pracowity – inteligentny

Chyba nie trzeba komentować, która wersja robi lepsze wrażenie. Dlatego np. starając się o pracę, nie ukrywajmy swoich wad (i tak wyjdą na jaw), ale pokażmy je jako tło do naszych jakże licznych zalet, które powinny znaleźć się na pierwszym planie.

Katarzyna Głuszak