Homofobia: czym jest? Homofobia w Polsce

Homofobia według definicji oznacza strach wobec osób homoseksualnych. Homofobia wiąże się nierzadko także z niechęcią czy nawet nienawiścią wobec gejów i lesbijek. Przeczytaj, czym jest homofobia i jak się ona przejawia również w Polsce.

Spis treści

1. Czym jest homofobia?
2. Czym jest homofobia zinternalizowana?
3. Jak się objawia homofobia?
4. Homoseksualizm a religia
5. Jak wygląda homofobia w Polsce?

Homofobia jest terminem, który sformułowano całkiem niedawno - po raz pierwszy o homofobii napisał w 1969 roku magazyn "Time", później użył go w swojej książce amerykański psycholog, aktywista ruchu LGBT George Weinberg.

Czym jest homofobia?

Choć przyjęło się definiować homofobię jako nie tylko lęk (na co wskazywałoby dosłowne tłumaczenie z greckiego "phóbos"), ale i nienawiść wobec osób homoseksualnych, w 2006 roku Parlament Europejski rozszerzył tę definicję również na osoby biseksualne i transseksualne.

Z kolei słynny amerykański słownik Merriam Webster informuje, że homofobia to "irracjonalny strach, dyskryminacja i awersja wobec homoseksualistów i homoseksualizmu". Warto zwrócić tu uwagę na słowo "irracjonalny" - najczęściej bowiem homofobia nie ma swoich podstaw w faktach, a raczej wierzeniach, przekonaniach, stereotypach.

Homofobia może przybierać różne formy. Do dyskryminacji bezpośredniej dochodzi wtedy, gdy osoba homoseksualna jest traktowana gorzej niż osoba heteroseksualna w porównywalnej sytuacji.

Do dyskryminacji bezpośredniej może dochodzić zarówno podczas procesu rekrutacyjnego, jak i w szkole, sporcie, a także np. podczas chęci wynajęcia mieszkania przez parę homoseksualną. Niektóre kraje zabraniają homoseksualistom odbywania służby wojskowej lub przyjmują dla nich inny tzw. wiek zgody (czyli ten, od którego, według prawa, człowiek może samodzielnie zdecydować, że chce zacząć życie seksualne).

W Polsce tej dyskryminacji nie ma - w świetle prawa, aby móc uprawiać seks, trzeba mieć co najmniej 15 lat, bez względu na orientację seksualną i płeć.

Z kolei w przypadku dyskryminacji pośredniej dochodzi, gdy osoba homoseksualna pozornie jest traktowana neutralnie, tak jak wszyscy inni - nie jest dyskryminowana instytucjonalnie, jednak może się zdarzyć, że np. pracodawca postanowi sobie, że zatrudnia tylko osoby, które mają męża/żonę, co w Polsce wyklucza gejów i lesbijki.

Czytaj też:

LGBT - co oznacza ten skrót? Środowisko LGBT w Polsce

Poznaj prawa pacjenta LGBT

Jak dokonać coming outu?

Jak się objawia homofobia?

Homofobia może objawiać się na wiele różnych sposobów:

• w pracy - gdy osoba homoseksualna jest uporczywie pomijana przy awansach, podwyżkach, udziale w ważnych dyskusjach, doświadcza mobbingu;
• w dostępie do służby zdrowia - nie szanuje się praw pacjenta LGBT do poszanowania godności i intymności (narażenie na niewybredne komentarze, "żarty", wyproszenie z gabinetu), prawa do informacji (partnerkom i partnerom osób homoseksualnych odmawia się informacji o stanie zdrowia najbliższej osoby, mimo że według polskiego prawa dostęp do takiej informacji ma każdy), a także prawa do poszanowania życia rodzinnego oraz prywatnego (utrudnianie odwiedzin pacjenta przez partnera tej samej płci);
• nadużycia werbalne - szczególnie częste wśród młodzieży w szkole - wyzwiska, żarty z homoseksualnych uczniów (wyoutowanych lub częściej tych, którzy swoim wyglądem, zachowaniem odpowiadają stereotypowym wyobrażeniom osoby homoseksualnej);
• cyberprzemoc - przemoc stosowana przy użyciu internetu (zazwyczaj portali społecznościowych, komunikatorów) i innych środków komunikacji elektronicznej, m. in. telefonów komórkowych - szczególnie "popularna" wśród młodzieży;
• stosowanie przemocy fizycznej wobec osób o (domniemanej) orientacji homoseksualnej, np. gnębienie homoseksualnego nastolatka przez innych uczniów w szkole;
• stosowanie przemocy psychologicznej wobec osób homoseksualnych - np. rozpuszczanie o nich nieprawdziwych plotek;
• stereotypowe postrzeganie homoseksualisty tylko poprzez pryzmat jego seksualności - np. przypisywanie homoseksualnym mężczyznom rozwiązłości czy homoseksualnym kobietom - stereotypowo męskich zachowań;
• dyskryminowanie osób homoseksualnych przez służby porządkowe, policyjne - np. niechętne udzielenie pomocy osobie, która doświadczyła napadu motywowanego jej orientacją seksualną.

Jak wygląda homofobia w Polsce?

Według raportu ILGA-Europe¹ (europejskiej gałęzi Międzynarodowego Stowarzyszenia Lesbijek i Gejów) udostępnionego w połowie 2017 roku, Polska jest jednym z najmniej przyjaznych osobom homoseksualnym krajów Unii Europejskiej - za nami znalazły się tylko Litwa i Łotwa, sklasyfikowane razem na ostatnim miejscu. Natomiast wśród wszystkich badanych 49 krajów europejskich (nie tylko należących do UE) Polska znalazła się na 37. pozycji.

Autorzy raportu, sporządzając raport, brali pod uwagę 6 czynników: równość i zakaz dyskryminacji, rodzinę, wolność zgromadzeń, zrzeszania i ekspresji, prawo do azylu, występowanie przestępstw z nienawiści, a także kwestię uzgadniania płci i integralności cielesnej.

Polskie prawo w żaden sposób nie reguluje sytuacji osób LGBT.

Polska została sklasyfikowana tak nisko przede wszystkim dlatego, że nie robi nic, by prawnie uregulować sytuację osób homoseksualnych. Inne kraje UE dążą do tego, by tę sytuację poprawić, a w Polsce cały czas nie ma ustawy o związkach jednopłciowych, nie ma zakazu dyskryminacji osób LGBT w zakresie ochrony zdrowia, w urzędach czy w edukacji.

Mimo to osoby doświadczające dyskryminacji z powodu swojej orientacji mogą zgłosić się w Polsce do Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Pacjenta czy organizacji zajmujących się pomocą osobom LGBT. Np. w 2015 roku do takich organizacji wpłynęły 53 zgłoszenia od osób, które doświadczyły homofobii. Według danych policji w tym samym czasie nie doszło do żadnego przestępstwa motywowanego homofobią - być może przyczynia się do tego fakt, że osoby pokrzywdzone boją się zgłaszać takie sprawy na policję a także, jako że nie istnieją żadne regulacje prawne dotyczące dyskryminacji osób LGBT, z powodu błędnego klasyfikowania takich przestępstw.

Szczególnie trudna jest sytuacja uczniów LGBT, w ostatnich latach głośno było o samobójstwach nastolatków Dominika i Kacpra, którzy nie wytrzymali docinków ze strony "kolegów" i "koleżanek", dotyczących ich wyglądu, nie mieszczącego się, zdaniem prześladowców, w normie dotyczącej tego, jak powinien wyglądać heteroseksualny chłopak.

Sprawdź też: Kim jest drag queen?

Źródła:

1. Raport jest dostępny na stronie: https://rainbow-europe.org/ [dostęp z dn. 27.02.2018]
2. Raport jest dostępny na stronie: http://cbu.psychologia.pl/uploads/f_winiewski/PPS2%20raporty/Postawy%20wobec%20os%C3%B3b%20homoseksualnych%20PG%20MM%20ST%20poprawiony.pdf [dostęp z dn. 27.02.2018]

Anna Sierant