Eustres, czyli jak zamienić stres na coś pozytywnego

Eustres to pojęcie, które zmienia negatywne skojarzenia ze słowem "stres". Eustres oznacza dobry, mobilizujący stres. Bo stres to nie tylko reakcja niszcząca nasz układ nerwowy, ale także sygnał do natychmiastowego działania. Ta mobilizacja funkcjonuje na zasadzie "walcz albo uciekaj". Sprawdź poniżej, jak rozpoznać eustres i wykorzystać dla swoich celów.

Spis treści

1. Czym jest eustres?
2. Kiedy się pojawia eustres?
3. Gdzie jest granica między stresem a eustresem?

Eustres, podobnie jak stres, może nam towarzyszyć w nowej pracy, na studiach, gdy bierzemy ślub, czekamy na narodziny dziecka czy nawet wylot na wyczekane wakacje… Te i inne "wielkie" wydarzenia w naszym życiu, wiążące się ze zmianą budzą w nas emocje. Często niepewność, a nawet zawahanie. Tylko w tym momencie musisz rozgraniczyć: czy jest to stres budujący czy destrukcyjny, ponieważ stres ma dwa oblicza. Skupmy się więc na dobrym, pozytywnym stresie – eustresie właśnie.

Aby wiedzieć, czym jest eustres, warto wyjaśnić, jak działa sam stres, który jest przede wszystkim silną emocją, kojarzącą się nam ze stanem wzmożonego napięcia emocjonalnego i aktywizacji całego organizmu.

Twórcą koncepcji "stresu" jest kanadyjski uczony Hans Selye, który uznał, że w momencie gdy na organizm oddziałuje czynnik szkodliwy (stresor), reaguje on szeregiem zmian, które mają znaczenie dla dalszej, prawidłowej jego pracy.

Pod wpływem takich impulsów z mózgu, gruczoły (a dokładnie nadnercza), wydzielają m.in. znaną nam adrenalinę, ale i inne hormony. Te następnie dostają się do różnych części ciała i wywołują negatywne objawy lękowe. Dochodzi również do przyspieszenia oddechu, szybszej akcji serca czy podwyższenia ciśnienia; zwiększa się potliwość i napięcie mięśni. 

Stres, który wywołuje tylko reakcje negatywne, jest destrukcyjny, obciąża nasz organizm to tzw. dystres. Obniża on naszą odporność fizyczną, paraliżuje… Zły stres to cierpienie, strach, nadpobudliwość, rozgoryczenie, frustracja, zagubienie. Długotrwały dystres jest bardzo niebezpieczny dla naszego prawidłowego funkcjonowania, ponieważ tuż za rogiem czai się podstępna choroba jaką jest depresja.

Jak działa stres?

1. Alarm – mobilizacja (czyli nowe, niespodziewane, czasami negatywne wydarzenie)

2. Obrona – stadium odporności (w tym momencie organizm zaczyna wytwarzać mechanizmy lub substancje, które pomogą przetrwać czas kryzysu)

3. Stadium wyczerpania (wystąpi, jeżeli nie rozładujesz powyższego napięcia, jeżeli nie podejmiesz działań, aby obniżyć poziom stresu lub gdy, jest długotrwały)

Co jest dla nas najbardziej stresującym doświadczeniem w życiu? To bardzo subiektywna sprawa, ale w uogólnieniu to przede wszystkim śmierć bliskiej nam osoby, członka rodziny; a także dotkliwa utrata zdrowia (ciężka choroba, nabyta znaczna niepełnosprawność), rozwód, utrata pracy, kłopoty finansowe (niespłacone kredyty, długi)… Wszystko to, co obciąża w znacznym stopniu.

Czym jest eustres?

Eustres to pozytywny, dobry stres, który ma za zadanie pomóc, zmobilizować w odpowiednim momencie do walki lub ucieczki. To czynnik, który włącza działanie, walkę o przetrwanie oraz bodziec do "ogarnięcia się" z trudnej sytuacji. W języku greckim "eu" oznacza dobry, więc eustres to dosłownie "dobry stres".

Jest to pewien zastrzyk energii, ale niestety – bardzo krótkotrwały, chwilowy. Sprzyja on zdrowej rywalizacji oraz towarzyszy wielu zmianom w życiu. Eustres jest efektywny, ale niestety przez jego "szybkość" w działaniu bywa i nieprecyzyjny.

Kiedy się pojawia eustres?

1. W momencie zagrożenia życia lub zdrowia

Są to sytuacje zagrożenia, nagłych nieprzewidzianych sytuacji. Przykładowo, gdy widzisz samochód pędzący wprost na ciebie odczuwasz przypływ adrenaliny, emocje, działasz natychmiast, by uniknąć wypadku. Następuje akcja eustresu pod tytułem: walcz albo uciekaj. W tym przypadku uciekasz, ale ta ucieczka jest walką o przetrwanie.

2. Jako motywacja do pracy lub nauki

Zawodowo to tzw. deadline day, a i studenci mogą powiedzieć coś więcej na temat ekspresowej nocnej nauki przed egzaminem… Są to działania na ostatnią chwilę, a eustres mobilizuje do działania przed terminem końcowym. I tutaj bardzo ważną kwestią jest efektywność takich zrywów i działań, ponieważ wówczas często występują błędy w przygotowanych sprawozdaniach, szarpanie się i zbyt duża dawka kofeiny na noc.

3. Jako wynik wewnętrznych ograniczeń

Przykładem naszego ograniczenia są autoprezentacje oraz momenty wystąpienia przed szerszą publicznością. Mobilizujemy się wówczas, aby osiągnąć jak najlepszy rezultat, by jak najlepiej zaprezentować się. Ale stresujemy się także przed wizytą u stomatologa, a przecież wiemy, że to tylko dla naszego dobra i zdrowia. Profilaktyka zdrowotna jest ważna w każdym jej aspekcie, więc badajmy się z myślą: to tylko eustres!

Konkretne przykłady momentów, gdy doświadczamy eustresu to wszelkie wyzwania, do których mobilizujemy nasz organizm tj:

• narodziny dziecka
• ślub, wesele
• zmiana szkoły/pracy, ale i nowina o awansie
• zmiana miejsca zamieszkania (zakup domu lub wynajęcie mieszkania)
• wyjazd na wakacje, urlop
• dłuższy wyjazd poza miejsce zamieszkania
• zawody sportowe, wyścigi - sporty ekstremalne

Gdzie jest granica między stresem a eustresem?

Granica między eustresem a dystresem jest niestety niewielka. Gdy pozytywna mobilizacja nie zostanie odpowiednio wykorzystana, przeradza się w negatywny stres. Spójrz na poniższą grafikę – granica jest cienka, a w momencie, gdy osiągniemy poziom optimum zaczynamy "spadać", pogrążać się w wyniszczającym dystresie. Optimum (czyli próg przejścia) przekraczamy, gdy odpowiednio nie zamienimy stresu motywującego na wykonanie zadania.

Pamiętajmy, nie każdy stres jest dla nas zły i ma negatywny wpływ na organizm. Bardzo często ocena danej sytuacji zależy od nas samych, od tego jak odbieramy rzeczywistość, jak mocno jesteśmy elastyczni.

Eustres, mimo że krótkotrwały pobudza jednak do działania, daje energię, więc wykorzystajmy tą mobilizacje w pełni, z uwagą, by nie wejść w stres negatywny. Stres niestety ujawnia nasze negatywne przekonania, z którymi musimy w sposób pozytywny walczyć. "Włącz" więc swój eustres. 

O autorze

Katarzyna Płuska-Skoczylas

Specjalistka ds. komunikacji społecznej oraz zarządzania zasobami ludzkimi, autorka strony „Miękko o kompetencjach” www.katarzynapluska.pl oraz twórczyni wielu eksperckich publikacji: artykułów, e-booków, kursów online umiejętności społecznych i zawodowych; menadżer oświaty, nieczynny zawodowo specjalista działu sprzedaży. Absolwentka studiów mgr “Komunikacja społeczna i samorządność” (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza) oraz studiów podyplomowych “Zarządzanie zasobami ludzkimi” (Politechnika Łódzka). Twórczyni publikacji “System oceny pracownika”, wydawnictwa “Problemy zarządzania zasobami ludzkimi w organizacji XXI wieku” – praca zbiorowa pod redakcją Józefa Penca (Łódź 2007). Typ pracowitego ekstrawertyka; miłośnik kompetencji miękkich – soft skills oraz human resources.

Katarzyna Płuska-Skoczylas