Horoskop: jak działa? Rodzaje horoskopów

Horoskop – choć mnóstwo osób się do tego nie przyznaje, wierzy w to, co można w nim wyczytać – nawet w takim wymyślonym dla kolorowej prasy. Kiedy czytamy zawarte w horoskopie przepowiednie, wydają się nam przenikliwe i celne. Dlaczego? Bo ich twórcy bardzo umiejętnie korzystają z wiedzy o ludzkiej psychice. Przeczytaj, jak działa horoskop i poznaj rodzaje horoskopów.

Spis treści

1. Horoskop: rodzaje
2. Horoskop: jak działa?

Horoskop to słowo, które powstało z połączenia dwóch greckich wyrazów - "oro" - godzina i "skopeo" - obserwować. Takie właśnie miało być pierwotne założenie horoskopu – na podstawie obserwacji daty i godziny urodzenia danej osoby, a także miejsca jej narodzin astrolog miał określić jej charakter, zdolności, możliwości, ale i ograniczenia. Dane te łączył z analizą symbolicznej mapy nieba.

Skoro przy opracowywaniu horoskopu bierze się pod uwagę datę urodzenia, duże znaczenie przypisuje się znakom zodiaku. Na zodiak składa się 12 gwiazdozbiorów. Przez te gwiazdozbiory przechodzi ekliptyka – to koło, które wyznacza Ziemia poruszająca się wokół Słońca.

Nazwy zostały nadane gwiazdozbiorom już ponad 4 tysiące lat temu przez Sumerów. Pierwsze horoskopy stawiano jeszcze przed naszą erą – w starożytnej Mezopotamii, bo człowiek od zawsze chciał wiedzieć, co go czeka w przyszłości. Do XVIII wieku astrologowie cieszyli się szacunkiem władców (o ile zapowiedzieli im pomyślność), a sama astrologia miała status nauki. Od XVIII wieku jej pozycja zdecydowanie uległa pogorszeniu – została uznana za pseudonaukę. Nie zmienia to jednak faktu, że Polacy chętnie horoskopy czytają. Według badań CBOS-u z 2018 roku, 45 procent z nas wierzy w horoskopy – większość kobiet (55%), ale także spory odsetek mężczyzn (34%)¹.

Horoskop: rodzaje

Wyróżniamy wiele rodzajów horoskopów. Do najpopularniejszych należą:

Horoskop egipski

Starożytni Egipcjanie wierzyli w niejedno bóstwo – wiele z nich opiekowało się osobami urodzonymi w konkretnym czasie.

• Thot – bóg księżyca i mądrości patronował osobom urodzonym pomiędzy 15 a 31 stycznia
• Amon – bóg urodzaju i płodności opiekował się urodzonymi pomiędzy 1 a 14 lutego
• Hathor – bogini radości, miłości opiekowała się urodzonymi pomiędzy 15 lutego a 31 marca
• Sebek to z kolei bóg siły, opiekujący się urodzonymi pomiędzy 1 kwietnia a 14 maja
• Ozyrys – bóg odrodzonego życia (ale i śmierci) opiekował się urodzonymi między 15 maja a 30 czerwca
• Ptah to najwyższy z bogów, stwórca, czuwający nad osobami urodzonymi pomiędzy 1 lipca a 15 sierpnia
• Horus był bogiem opiekującym się egipskimi faraonami, a także osobami urodzonymi pomiędzy 16 sierpnia a 15 września
• Neftyda była boginią śmierci, patronującą urodzonym pomiędzy 16 września a 31 października
• Anubis był bogiem życia pozagrobowego, opiekującym się urodzonymi pomiędzy 1 listopada a 30 grudnia
• Izyda – opiekowała się rodzinami i osobami urodzonymi pomiędzy 31 grudnia a 14 stycznia

Horoskop chiński

Cykl horoskopu chińskiego trwa aż 12 lat, ale co roku zmienia zwierzęcego patrona, któremu przypisuje się konkretne cechy. W horoskopie chińskim wyróżniamy następujące znaki:

• Szczur – ten znak mają urodzeni w latach: 1924, 1936, 1948, 1960, 1972, 1984, 1996, 2008 i tak dalej co kolejne 12 lat
• Bawół – ten znak mają urodzeni w latach: 1925, 1937, 1949, 1961, 1973, 1985, 1997, 2009 itd.
• Tygrys – ten znak mają urodzeni w latach: 1926, 1938, 1950, 1962, 1974, 1986, 1998, 2010 itd.
• Królik – ten znak mają urodzeni w latach: 1927, 1939, 1951, 1963, 1975, 1987, 1999, 2011 itd.
• Smok – ten znak mają urodzeni w latach: 1928, 1940, 1952, 1964, 1976, 1988, 2000, 2012 itd.
• Wąż – ten znak mają urodzeni w latach: 1929, 1941, 1953, 1965, 1977, 1989, 2001, 2013 itd.
• Koń – ten znak mają urodzeni w latach: 1930, 1942, 1954, 1966, 1978, 1990, 2002, 2014 itd.
• Koza – ten znak mają urodzeni w latach: 1931, 1943, 1955, 1967, 1979, 1991, 2003, 2015 itd.
• Małpa – ten znak mają urodzeni w latach: 1932, 1944, 1956, 1968, 1980, 1992, 2004, 2016 itd.
• Kogut – ten znak mają urodzeni w latach: 1933, 1945, 1957, 1969, 1981, 1993, 2005, 2017 itd.
• Pies – ten znak mają urodzeni w latach: 1934, 1946, 1958, 1970, 1982, 1994, 2006, 2018 itd.
• Świnia – ten znak mają urodzeni w latach: 1935, 1947, 1959, 1971, 1983, 1995, 2007, 2019 itd.

Czytaj też: Sennik, czyli znaczenie snów - co oznaczają konkretne symbole?

Horoskop celtycki

Ten rodzaj horoskopu to wynalazek celtyckich kapłanów – druidów. Druidzi byli bardzo związani z naturą, żyli w lasach, dlatego przyszłość wyczytywali, obserwując właśnie przyrodę. Bóstwami były dla nich drzewa. Celtowie podzielili swój horoskop następująco:

• Jodła – to urodzeni między 2 a 11 stycznia i 5 a 14 lipca
• Wiąz – to urodzeni między 12 a 24 stycznia i 15 a 25 lipca
• Cyprys – to urodzeni między 25 stycznia a 3 lutego i 26 lipca a 4 sierpnia
• Topola – to urodzeni między 4 a 8 lutego i 5 a 13 sierpnia
• Cedr – to urodzeni między 9 a 18 lutego i 14 a 23 sierpnia
• Sosna – to urodzeni między 19 a 29 lutego i 24 sierpnia a 2 września
• Wierzba – to urodzeni pomiędzy 1 a 10 marca i 3 a 12 września
• Lipa – urodzeni pomiędzy 11 a 20 marca i 13 a 22 września
• Dąb – urodzeni 21 marca
• Brzoza – urodzeni 24 czerwca
• Oliwka – urodzeni 23 września
• Leszczyna – urodzeni między 22 a 31 marca i 24 września a 3 października
• Jarzębina – urodzeni między 1 a 10 kwietnia i 4 a 13 października
• Klon – urodzeni między 11 a 20 kwietnia i 14 a 20 października
• Orzech – urodzeni między 21 a 30 kwietnia i 21 października a 2 listopada
• Jaśmin – urodzeni między 1 a 14 maja i 3 a 11 listopada
• Kasztanowiec – urodzeni między 15 a 24 maja i 12 a 21 listopada
• Jesion – urodzeni między 25 maja a 3 czerwca i 22 listopada a 1 grudnia
• Grab – urodzeni między 4 a 13 czerwca i 2 a 11 grudnia
• Śliwa – urodzeni między 14 a 23 czerwca i 12 a 22 grudnia
• Buk – urodzeni 23 grudnia
• Jabłoń – urodzeni między 24 grudnia a 1 stycznia i 25 czerwca a 4 lipca  

Czytaj też: Drzewa poprawiają samopoczucie i działają leczniczo

Horoskop Majów

Majowie mieli kalendarz złożony nie z 12, a z 18 miesięcy, a horoskopy tworzyli, przypisując osobom urodzonym w danym momencie konkretny kamień. I tak:

• Malachit – to osoby urodzone pomiędzy 10 a 31 stycznia
• Turkus – to osoby urodzone pomiędzy 1 a 21 lutego
• Onyks – to urodzeni pomiędzy 22 lutego a 13 marca
• Diament – to urodzeni pomiędzy 14 marca a 2 kwietnia
• Rubin – to urodzeni pomiędzy 3 a 22 kwietnia
• Szafir to urodzeni pomiędzy 23 kwietnia a 12 maja
• Agat to urodzeni pomiędzy 13 maja a 1 czerwca
• Chalcedon to urodzeni pomiędzy 2 a 21 czerwca
• Selenit to urodzeni pomiędzy 22 czerwca a 11 lipca
• Szmaragd to urodzeni pomiędzy 12 a 31 lipca
• Topaz to urodzeni pomiędzy 1 a 20 sierpnia
• Jadeit to urodzeni pomiędzy 21 sierpnia a 9 września
• Karneol to urodzeni pomiędzy 10 a 29 września
• Lazuryt to urodzeni pomiędzy 30 września a 19 października
• Opal to urodzeni pomiędzy 20 października a 8 listopada
• Akwamaryn to urodzeni pomiędzy 9 a 28 listopada
• Koral to urodzeni pomiędzy 29 listopada a 18 grudnia
• Ametyst to urodzeni pomiędzy 19 grudnia a 7 stycznia

Istnieją również przeróżne inne horoskopy, np. kwiatowe – jak łatwo się domyślić, osobom urodzonym w konkretnych dniach i miesiącach przypisuje się różne kwiaty. Horoskopy można też podzielić na dzienne i tygodniowe, zawodowe, erotyczne, partnerskie i wiele innych.

Horoskop: jak działa?

Dlaczego horoskopy działają? Dlatego, że osoby je układające wiedzą, jak je układać, znają tajniki ludzkiej psychiki.

Pochlebstwo

Pierwsza zasada to pochlebstwo. Fałszywe przepowiednie bazują na ludzkiej skłonności do wiary w dobrą przyszłość. To niezwykle rozpowszechniona skłonność wszystkich ludzi na całym świecie: przeceniamy szansę dobrych wydarzeń w naszym życiu i nie doceniamy ryzyka nieszczęść.

Ale przecież większość z nas nie jest tak naiwna – podejrzewalibyśmy oszustwo, gdyby przepowiednia zawierała jedynie same pozytywy. Autorzy takich horoskopów przeżywają więc dylemat lizusa: „Jak się podlizywać, aby nie wyjść na lizusa?”. Rozwiązaniem jest umieszczenie w wypowiedzi czegoś negatywnego, ale mało znaczącego, np.: „Przed tobą bliski związek (dobrze prosperujący interes, wyzdrowienie), ale wcześniej widzę trudności, których pokonanie będzie wymagać hartu ducha”. Taka przepowiednia jest tym bezpieczniejsza, że gdyby ów „związek (interes, powrót do zdrowia)” jednak się nie udał, wcale nie oznaczałoby to fałszywości horoskopu, lecz raczej „brak hartu ducha”.

Wrażenie dopasowania

Powszechną wiarygodność zyskują przepowiednie, które są wystarczająco ogólnikowe, aby pasowały do każdego człowieka. Dobrze pokazuje to eksperyment Bertrama Forera, który poprosił ludzi, aby podali mu dokładną datę swojego urodzenia. Następnego dnia wręczył każdemu jego „indywidualny horoskop” i poprosił badanych aby ocenili, w jakim stopniu ten horoskop do nich pasuje. Ponad 90% ludzi uznało, że diagnoza opisuje ich osobowość „dobrze” lub „bardzo dobrze”. Okazało się jednak, że pan Forer wręczył wszystkim identyczne charakterystyki, niezależnie od ich daty urodzenia. Oto niektóre treści horoskopu Forera: „Chcesz, aby inni ludzie cię lubili. Bywasz wobec siebie krytyczny. Posiadasz wady charakteru, które jednak umiesz zrównoważyć zaletami. Choć ludzie mogą tego nie zauważać, często odczuwasz niepewność, ponieważ często oceniasz siebie surowiej, niż to robią inni. Czujesz się źle, gdy coś lub ktoś ogranicza twoją swobodę. Czasem nie lubisz hałaśliwych imprez. Jesteś osobą niezależną intelektualnie i nie przyjmujesz na wiarę czegoś tylko dlatego, że ktoś tak twierdzi. Nie jesteś osobą pospolitą i tuzinkową. Czasem masz poważne wątpliwości, czy podjąłeś właściwą decyzję lub słusznie postąpiłeś i choć zdarzyło ci się popełniać błędy, to jednak zależy ci na słusznym postępowaniu. Dbasz o swoje zdrowie, jednak nie zawsze tak, jak powinieneś” itd.

Czytając taki opis, sprawdzamy, czy pasuje on do nas, a nasz egocentryzm i koncentracja na własnej osobie przeszkadza w uświadomieniu sobie, że te stwierdzenia pasują do każdego. Tę ogólną wiedzę na temat człowieka wykorzystują zresztą nie tylko horoskopy, ale także np. przeboje muzyczne. Największą popularność zyskują te piosenki, które są „jakby o mnie” właśnie dlatego, że mówią o przeżyciach będących udziałem większości ludzi – o miłości, strachu, pragnieniach, rozczarowaniu, nadziei itp.

Prawdziwe detale

Przepowiednie wykorzystują jeszcze inne ciekawe zjawisko. Otóż podają często bardzo osobiste, a nawet intymne szczegóły na temat drugiej osoby. Psychologowie odkryli jednak, że mnóstwo rzekomo bardzo indywidualnych cech pasuje do zdumiewająco wielu osób. Badania wykazały np., że co trzecia osoba potwierdzi prawdziwość zdania „Masz bliznę na lewej nodze”. Podobnie jest ze zdaniem „Masz w domu muzykę Mozarta”, natomiast co dziesiąty człowiek przytaknie, gdy usłyszy: „Poprzedniej nocy śnił ci się ktoś z twojej rodziny” oraz „W twoim najbliższym otoczeniu jest osoba o imieniu Jacek”.

Powszechność tych pozornie indywidualnych stwierdzeń bierze się stąd, że w gruncie rzeczy są one szalenie ogólnikowe. Dlatego w odniesieniu do większości ludzi prawdą okazują się stwierdzenia w rodzaju: „W twojej rodzinie ktoś choruje na nadciśnienie”, „Poprzedniej nocy miałeś zły sen, choć nie możesz sobie go przypomnieć” itp. Blizny na nogach ma wielu ludzi, ponieważ nogi są najbardziej narażone na uraz podczas chodzenia, biegania, jeżdżenia na rowerze itp., a jaka może być inna jej przyczyna niż „wypadek” (bez podania szczegółów – rowerowy, na lodzie, czy przez wpadnięcie na przeszkodę itp.)? W dodatku do tego stwierdzenia pasują wszystkie blizny od pięty do miednicy, więc szanse trafienia jeszcze rosną.

Pierwiastek braku pewności

Okazuje się, że ludzie często mają zdumiewająco niepewną wiedzę na swój temat – np. codziennie wkładamy nogę w spodnie, ale czy możemy teraz stwierdzić ze stuprocentową pewnością, którą nogę jako pierwszą wkładamy w nogawkę: prawą czy lewą? Jesteś stuprocentowo pewny, że nie masz choćby najmniejszej blizny na nodze?

Przeważnie nie jesteśmy tego pewni, więc dopasowujemy swoje wyobrażenia do kategorycznego stwierdzenia zawartego w przepowiedni. W horoskopach i przepowiedniach bardzo często wykorzystuje się również ludzki snobizm. Stwierdzenie: „Masz w domu muzykę Mozarta” żeruje właśnie na nim: myślimy: „No tak, lubię Mozarta, bo to geniusz, muzyka klasyczna. Taki gust dobrze o mnie świadczy”. Wszystkie podane tu tylko dla przykładu chwyty: nienachalne pochlebstwa, ogólne stwierdzenia ze szczyptą szczegółów i wykorzystanie braku stuprocentowej pewności w pewnych kwestiach wystarczą, aby stworzyć w horoskopie „diagnozę osobowości”, którą większość ludzi uzna za pasującą do nich i wnikliwą. Ale zasady te można też wykorzystać w sposób konstruktywny – np. w prawieniu innym komplementów czy zyskiwaniu ludzkiej sympatii.

Źródła:

1. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_103_18.PDF [dostęp z dn. 05.12.2018]