Coming out: jak to zrobić i "wyjść z szafy"? Poradnik dla młodzieży i dorosłych [rozmowa z ekspertem]
Coming out – jak to zrobić i na czym to "wyjście z szafy" właściwie polega? Coming out jest procesem ujawniania swojej orientacji psychoseksualnej – samodzielnym poinformowaniem o byciu gejem lub lesbijką rodziny, znajomych czy współpracowników. Przeczytaj więc, jak powiedzieć innym o swojej orientacji i kiedy to zrobić. Poznaj znane osoby, które dokonały coming outu i dowiedz się, gdzie możesz szukać pomocy!
![Coming out: jak to zrobić i wyjść z szafy? Poradnik dla młodzieży i dorosłych [rozmowa z ekspertem]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-2Bw9-FwNC-F59z_coming-out-jak-to-zrobic-i-wyjsc-z-szafy-poradnik-dla-mlodziezy-i-doroslych-rozmowa-z-ekspertem-664x442.jpg)
Spis treści
Coming out jest terminem pochodzącym z języka angielskiego, który przyjął się i w języku polskim i pochodzi od dłuższego wyrażenia "coming out of the closet", czyli "wychodzić z szafy". Sformułowanie to stanowi określenie całego procesu ujawniania swojej orientacji - najpierw samemu/samej sobie, a następnie innym. Coming out nie jest więc tak naprawdę jednorazowym aktem – dokonujemy go przed różnymi osobami przez całe życie, a wcześniej dojrzewamy do decyzji o jego podjęciu. "Ujawniają" się ci, których orientacja stanowi mniejszość w danym społeczeństwie – a więc geje i lesbijki (a także osoby biseksualne i transpłciowe)1.
Postanowienie o coming oucie jest kwestią bardzo indywidualną, niektóre osoby homoseksualne już w wieku nastu lat informują o swojej orientacji rodziców, znajomych i nie mają z tym żadnych problemów – są pewne zarówno swojej tożsamości, jak i tego, że już od wczesnej młodości chcą żyć w zgodzie ze sobą. Nie każdy jednak ma tyle pewności i odwagi (i mieć ich nie musi), by dokonać coming outu równie szybko. Niektórym gejom i lesbijkom więcej czasu zajmuje pogodzenie się z tym, że w przeciwieństwie do większości rówieśników, nie interesują ich przedstawiciele płci przeciwnej. Najpierw więc szukają osób bliskich sobie, dopiero później chcą ogłosić światu swoją długo ukrywaną tożsamość.
Coming out: jak to zrobić?
Bez względu na to, czy jesteś nastoletnią lesbijką czy 30-letnim gejem, jeśli zastanawiasz się nad tym, by po raz pierwszy powiedzieć komuś o swojej homoseksualnej orientacji, na pewno rozważasz wszystkie "za" i "przeciw". Nie chcesz już dużej wymyślać wymówek, dlaczego nie masz chłopaka/dziewczyny, za to w twoim pokoju znajduje się tęczowa flaga. Przedstawiamy więc kwestie, które warto przed coming outem wziąć pod uwagę.
Wyrażenie "coming out" najpierw używane było wobec debiutujących na salonach panien, które na wielkich balach ukazywały się potencjalnym kandydatom na mężów.
1. Zbadaj, jakie podejście do osób homoseksualnych mają twoi najbliżsi
Jedną z największych obaw towarzyszących osobom homoseksualnym przed ujawnieniem się jest ta o odrzuceniu przez rodziców, którym zazwyczaj chcemy (czy czujemy się zobowiązani) powiedzieć w pierwszej kolejności. Przed dokonaniem coming outu przed mamą i tatą, zwłaszcza jeśli jesteś osobą niepełnoletnią, warto wybadać, jakie podejście do osób homoseksualnych mają: jak się o nich wypowiadają, jak komentują różne doniesienia medialne na ten temat. Jeśli są wyraźnie homofobiczni, a ty nie masz ukończonych 18 lat lub nie jesteś osobą niezależną finansowo, lepiej poczekać na usamodzielnienie się lub opracować plan B – poprosić o wsparcie najlepszego przyjaciela, przyjaciółkę, u którego/której możesz się zatrzymać lub zgłosić się do organizacji wspierającej osoby LGBT+ w Polsce (ich listę znajdziesz na końcu artykułu) gdyby reakcja rodziców nie była pozytywna. W przypadku osób dorosłych jest łatwiej o tyle, że najczęściej nie mieszkają już z rodzicami, a ci ich nie utrzymują.
2. Pamiętaj o właściwym czasie i miejscu
Coming out - jak powiedzieć najbliższym? Nie warto go dokonywać za pomocą SMS-ów, ponieważ może z tego wyniknąć wiele nieporozumień i niedopowiedzeń. Znacznie trudniej emocjonalnie jest przeprowadzić rozmowę twarzą w twarz, jednak koniec końców to podczas niej łatwiej wszystko wyjaśnić. Nie decyduj się jednak na coming out podczas ślubu siostry czy wizyty w sklepowej przymierzalni – zrób to na spokojnie, w domowym zaciszu. Nie oznacza to, że coming out nie może być spontaniczny – jeśli w danym momencie poczujesz potrzebę powiedzenia: "jestem gejem, jestem lesbijką", a wcześniej dużo o tym myślałeś/-aś – pozwól sobie na to, ale lepiej przy herbacie w domu, w ulubionej kawiarni – w bezpiecznym miejscu. Pamiętaj, że bliscy – rodzice i rodzeństwo - tak naprawdę bardzo często się domyślają, że jesteś osobą homoseksualną.
Coming outy znanych osób
Na przestrzeni ostatnich lat wiele osób dokonało coming outów - poznaj niektóre z nich!Polskie coming outy
- prof. Maria Janion – historyczka literatury i krytyczka literacka
- Rober Biedroń – polityk, prezydent Słupska
- Jacek Poniedziałek – aktor
- Kasia Adamik – reżyserka, córka Agnieszki Holland
- Michał Piróg – tancerz i choreograf
- Michał Witkowski – pisarz
- Marcin Szczygielski – pisarz
- Tomasz Raczek – krytyk filmowy, wydawca
- Michał Kwiatkowski – piosenkarz
- Anna Laszuk – dziennikarka i publicystka, zmarła w 2012 roku
Coming outy zagranicznych gwiazd
- Jodie Foster – aktorka
- Cynthia Nixon – aktorka
- Cara Delevingne – modelka i aktorka
- Kristen Stewart – aktorka
- Ricky Martin – piosenkarz
- sir Ian McKellen – aktor
- Ellen Page – aktorka
- Neil Patrick Harris – aktor
- Troye Sivan – youtuber, piosenkarz
- Tyler Oakley – według rankingu "Forbesa" 5. wśród najlepiej zarabiających youtuberów świata
- Jason Collins – pierwszy wyoutowany przed przejściem na sportową emeryturę koszykarz NBA
3. Poznaj doświadczenia innych osób LGBT+
Nic nie pomaga tak, jak wsparcie innych osób w podobnej sytuacji. Jeśli jesteś przedstawicielem mniejszości (w tym wypadku seksualnej), masz szczęście, że żyjesz w XXI wieku. Przynajmniej jeśli chodzi o możliwość kontaktu z innymi osobami homoseksualnymi nie tylko w twoim otoczeniu, ale za pomocą internetu także w całym kraju (a i na świecie, ale w przypadku coming outu niekoniecznie ma sens porównywanie swoich doświadczeń z osobami żyjącymi np. w Danii, która jako pierwsza zalegalizowała małżeństwa homoseksualne czy w Iranie, gdzie homoseksualizm jest karany śmiercią). Poczytaj, jak i w jakich okolicznościach inni Polacy dokonali coming outu, jakie były reakcje ich najbliższych, jakie ich zachowania, postawy mogą wskazywać na ewentualny negatywny odbiór twojego "wyjścia z szafy".
Jednym z hymnów społeczności LGBT+ jest utwór Diany Ross z 1980 r. pod tytułem "I’m coming out" - "Wychodzę z szafy, niech wszyscy się dowiedzą" - śpiewa piosenkarka.
4. Wyoutuj się, kiedy samodzielnie do tego dojrzejesz
Tzn. nie ulegaj namowom innych gejów czy lesbijek lub partnera bądź partnerki, jeśli nie czujesz swojej gotowości do dokonania coming outu. Czym innym jest poznawanie doświadczeń innych osób LGBT+ i budowanie na ich podstawie własnego postanowienia o ujawnieniu się, a czym innym podążanie za ich decyzjami, jeśli sami nie jesteśmy na nie jeszcze gotowi.
5. Proces coming outu to również to, co dzieje się po ujawnieniu
Jeśli "wyjście z szafy" masz już za sobą, rodzina czy przyjaciele, w pierwszym momencie, mogą próbować wymusić na tobie "obietnicę", że to tylko na chwilę - będą pytać, czy masz pewność swojej decyzji, czy nie chcesz tego zmienić, czy aby przypadkiem nie wyoutowałeś/-aś się przed kimś jeszcze. Mogą też twierdzić, że to absolutnie niemożliwe, by ich dziecko było gejem czy lesbijką. Jak im na to odpowiedzieć? Przyznać, że rozumiesz, iż twoje wyznanie może być dla nich szokiem, ale ta decyzja jest wynikiem długich przemyśleń, że tak naprawdę zawsze tak było, tylko dopiero teraz mówisz o tym głośno. Stanowczo ostudź ich chęci "zmiany" twojej orientacji psychoseksualnej i powiedz, że dłużej nie chcesz ukrywać tego, kim jesteś. Dodaj, że rozumiesz, iż, podobnie jak ty kiedyś, i oni potrzebują czasu, by oswoić się z tym faktem.
- Czy coming out jest wydarzeniem jednorazowym? Czy raczej procesem, który nigdy się nie kończy?
Agata Loewe: Coming out jest procesem, którym nazywamy zarówno pojedyncze "ujawnienia się" geja czy lesbijki przed konkretnymi osobami, jak i całą drogę, którą dana osoba musi przejść, by samą siebie określić jako zorientowaną homoseksualnie. Uświadomienie sobie własnej homoseksualności wymaga czasu, podobnie jak pogodzenie się z tym, że (przynajmniej na chwilę obecną w Polsce) nie będzie się mogło oficjalnie założyć własnej rodziny, mieć potomstwa (choć nawet w naszym kraju niektóre pary homoseksualne, najczęściej kobiety, wychowują wspólnie dzieci). Dopiero później dojrzewamy do decyzji o wyjścia z informacją o swojej homoseksualności do innych osób.
- Dlaczego osoby homoseksualne decydują się na coming out?
Gej czy lesbijka, o których homoseksualnej orientacji jeszcze nikt (przynajmniej nie oficjalnie) nie wie, żyją w ciągłym napięciu. Temu trzymanemu przez nich sekretowi może towarzyszyć tzw. stres mniejszościowy. Stres mniejszościowy, jak sama nazwa wskazuje, towarzyszy osobom przynależącym do mniejszości: religijnej, etnicznej czy właśnie seksualnej. Osoba homoseksualna może zastanawiać się, czy to, że ma inną orientację niż większość, czyni ją gorszym, boi się odrzucenia w przypadku ewentualnego coming outu. Towarzyszy jej tzw. hiperczujność – poczucie, że w każdej chwili można spodziewać się ataku z powodu swojej orientacji seksualnej – zarówno przed jej ujawnieniem, jak i już po tym, jak dokona pierwszych coming outów. Osoby homoseksualne częściej niż osoby heteroseksualne podejmują próby samobójcze, cierpią na depresję, ciągłe napięcie może powodować, że sięgają po substancje psychoaktywne.
- Jak przebiega coming out?
W przypadku każdej osoby inaczej, choć psychologowie od lat próbują stworzyć model coming outu, który jak najlepiej oddałby rzeczywistość i był zgodny z doświadczeniami jak największej liczby osób homoseksualnych. Najpopparniejszym jest ten opracowany przez Vivienne Cass (dokładny opis tego modelu znajduje się w dalszej części artykułu - przyp. red.). W skrócie można powiedzieć, że najpierw gej czy lesbijka, najczęściej w okresie dorastania, choć zdarza się to i później, poddaje w wątpliwość swoją heteroseksualność i zaczyna sobie uświadamiać, że wcale nie wszyscy wokół są heteroseksualni. Potem następuje okres alienacji – osoba homoseksualna wyraźnie czuje, że nie przystaje do heteronormatywnej większości, jednak w końcu to poczucie wyobcowania przezwycięża i przechodzi do pełnej emocjonalnej samooakceptacji. W kolejnej fazie czuje już dumę ze swojej tożsamości, a w ostatniej z nich godzi się nie tylko z tym, że jest osobą homoseksualną, ale ten fakt przestaje być głównym czynnikiem go definiującym.
- Z jakimi reakcjami spotykają się osoby homoseksualne już po tych pierwszych coming outach?
Jestem psychoterapeutką, więc z racji swojej pracy spotykam się najczęściej z osobami w kryzysie czy doświadczającymi trudności w optymalnym funkcjonowaniu. Niektórzy moi klienci po dokonaniu coming outu, bywają wyrzuceni z domu, pobici na picy rodzinnych miast, zdarza się, że rodzice stosują areszt domowy czy szantaż. Chciałabym jednak zaznaczyć, że są i pozytywne historie. Niektóre osoby sukcesywnie dokonują coming outów przez 10 lat i otrzymują takie reakcje, z których wynika, że innych tak naprawdę nie obchodzi, jakiej są orientacji. Mają wokół siebie życzliwych przyjaciół, znajomych, członków rodziny. Niektóre mamy uczestniczą w paradach równości i tańczą na platformie, a niewiele dalej maszeruje ich syn czy córka.
- Jakie czynniki warto wziąć pod uwagę, decydując się na coming out?
Coming out to może być rzucenie się na bardzo głęboką wodę. Dlatego przed jego dokonaniem wśród najbliższych czy kolejnych znajomych warto się "zabezpieczyć" - mieć wokół siebie kogoś, kto w przypadku negatywnej reakcji osoby, przed którą się wyoutujemy, będzie służył nam wsparciem. Może to być mama czy przyjaciel. Przed wyoutowaniem dobrze też poznać historie innych ujawnionych osób homoseksualnych, znaleźć podobne sobie osoby.
- A jak powinniśmy zareagować, gdy najbliżsi – rodzice i rodzeństwo – na wieść o naszej homoseksualności zareagowali złością, oburzeniem – zaatakowali nas i wypowiedzieli słowa, które paść nie powinny?
Pamiętajmy, że i samej osobie homoseksualnej niemało czasu zazwyczaj zajmuje pełna samookceptacja, dajmy też więc czas rodzicom. Ci niestety mogą zranić, porównując syna czy córkę do pedofila, wypominając swojemu dziecku, że przez nie nie doczekają się wnuków, grożąc zawałem serca. Taka reakcja jest możliwa szczególnie wtedy, gdy osoba homoseksualna zostanie przez kogoś wyoutowana, czyli nie poinformuje innych o swojej orientacji samodzielnie, a stanie się tak za pośrednictwem innej osoby czy np. poprzez przeczytanie SMS-ów przez któregoś z rodziców. Doświadczany w takim momencie stres związany z ujawnieniem długo skrywanego sekretu jest tak duży, że ma wiele wspólnego z zespołem stresu pourazowego.
Wypracowanie zdrowej relacji z rodzicami wymaga w takiej sytuacji czasu i cierpliwości. Ci jednak po pierwszym szoku bardzo często przyjmują homoseksualność swojego dziecka do wiadomości. Choć niektórym zdarza się cały czas zapewniać wszystkich dookoła, że ich już całkiem duża pociecha jest starym kawalerem albo starą panną, poświęca się karierze i dlatego mieszka z "kolegą" lub "koleżanką". Niestety, czasem i całe rodziny padają ofiarami homofobii – nie tej w formie przemocy fizycznej, ale w postaci milczenia ze strony znajomych czy sąsiadów, obgadywania, ataków słownych.
Pamiętajmy, że jest też mnóstwo życzliwych, akceptujących rodziców, bezgranicznie kochających swoje dziecko, nie na zasadzie: "coś za coś" - zaakceptuję ciebie, jeśli obiecasz, że znajdziesz sobie partnera czy partnerkę płci przeciwnej.
Jednym z najbardziej znanych coming outów był ten dokonany przez Ellen DeGeneres w serialu pod tytułem… "Ellen". Początkowo poskutkował wykluczeniem DeGeneres z show-biznesu, dziś jest ona jedną z jego największych gwiazd.
Modele coming outu
Coming out, co oczywiste, w przypadku każdej osoby wygląda inaczej, jednak psychologowie od lat próbują wskazać na model procesu "wychodzenia z szafy", który byłby wspólny dla większości osób homoseksualnych. Tym najbardziej popularnym jest ten zaprezentowany przez psycholożkę Vivienne Cass w 1979 roku w jej pracy: "The Model of Homosexuality Identity Formation" i opracowany na podstawie wieloletnich doświadczeń autorki w pracy z homoseksualistami2. Model stworzony przez Cass jest liniowy, czyli każda z 5 faz teoretycznie następuje po drugiej, jednak zaznacza się, że nie jest to zasadą – w niektórych przypadkach fazy mogą występować równocześnie, a niekiedy, po dojściu do jednej z nich, ale np. zmianie miejsca zamieszkania cofamy się do faz wcześniejszych i "pracujemy" nad coming outem na nowo.
Opisane niżej modele coming outu prezentujemy, opierając się na danych zawartych w artykule Magdaleny Mijas, Grzegorza Iniewicza i Bartosza Grabskiego: "Stadialne modele formowania się tożsamości homoseksualnej. Implikacje dla praktyki terapeutycznej"2.
Model coming outu opracowany przez Vivienne Cass składa się z następujących faz:
1. Pomieszanie tożsamościTo moment, w którym zaczyna się poddawanie w wątpliwość swojej heteroseksualności – najczęściej przypada on na okres dojrzewania, choć zdarza się i u osób dorosłych. Wszyscy bowiem początkowo przyjmujemy, że jesteśmy heteroseksualni - "jak każdy" - jednak w chwili pojawienia się pierwszych odczuć homoseksualnych rodzą się wątpliwości. Gej lub lesbijka zaczyna zastanawiać się, kim tak naprawdę jest. Według Cass najlepszym lekarstwem na te wątpliwości jest podążenie za swoją nowo odkrytą tożsamością – eksplorowanie jej. Nie wszyscy od razu są na to gotowi, jednak taka decyzja stanowi warunek konieczny przejścia do kolejnej fazy coming outu.
2. Zestawienie tożsamości
Na tym etapie osoba homoseksualna odczuwa brak przynależności, społeczną alienację, która wynika z różnicy między tym, kim już wie, że naprawdę jest, czyli gejem lub lesbijką, a tym, jak odbiera ją otoczenie – cały czas jako osobę heteroseksualną. W tej fazie rzadko dochodzi do coming outów, najczęściej dana osoba szuka kontaktu z innymi osobami homoseksualnymi i tak przezwycięża swoją alienację.
3. Tolerancja tożsamości
Akceptacja swojej homoseksualności na głębokim – emocjonalnym – poziomie. Gej lub lesbijka nie tylko przebywa w środowisku innych osób o tej samej orientacji, ale i może angażować się w działania organizacji LGBT+, dokonywać pierwszych coming outów przed rodziną czy najbliższymi przyjaciółmi. Tylko pełna samooakceptacja umożliwia przejście do kolejnego etapu.
4. Duma z tożsamościNa tym etapie następuje rozdźwięk pomiędzy całkowitą akceptacją swojej seksualności, a tym jak homoseksualizm jest odbierany przez społeczeństwo. Dochodzi do podziału "my" i "oni", co może nawet skutkować odrzuceniem heteroseksualnej części społeczeństwa jako homofobicznej. Bycie gejem lub lesbijką staje się głównym elementem tożsamości, a osoba homoseksualna ma większą potrzebę dokonywania coming outów – jeśli spotyka się głównie z pozytywnymi reakcjami, przestaje widzieć społeczeństwo jako wrogie i przechodzi do kolejnej fazy "wychodzenia z szafy".
5. Synteza tożsamości
Ta faza coming outu wyróżnia się zaprzestaniem dzielenia świata na osoby homo- i heteroseksualne, a raczej na te wspierające i niewspierające. Gej lub lesbijka dokonuje kolejnych coming outów, a jeśli znów spotyka się głównie z pozytywnymi reakcjami, homoseksualizm jako część jego/jej tożsamości staje się po prostu jednym z jej elementów.
Model McCarn i Fassinger - psycholożek, które stworzyły osobny model coming outu wyłącznie dla lesbijek, dzieląc go na wymiar indywidualny i grupowy.1. Fazy wymiaru indywidualnego:- faza świadomości – podobna do fazy pomieszania tożsamości wyróżnionej przez Cass;- faza pogłębiania/zaangażowania – wzrost samoakceptacji jako osoby homoseksualnej, rosnące przywiązanie do homoseksualnej mniejszości;- faza internalizacji/syntezy – pełna akceptacja swojej seksualności, w wielu przypadkach występują coming outy.2. Fazy wymiaru grupowego:- faza świadomości – dostrzeżenie, że heteroseksualność nie jest uniwersalną normą, że w społeczeństwie istnieją również osoby homoseksualne;- faza pogłębiania/zaangażowania – w wielu przypadkach oznacza zaangażowanie w działalność na rzecz osób LGBT+, może się również pojawić podział na "nas" i "ich" - osoby homo- i heteroseksualne, jak w modelu Cass;- faza internalizacji/syntezy – kobieta czuje się bezpieczna, spełniona, w harmonii ze swoją orientacją psychoseksualną, nie czuje się oceniana przez społeczeństwo wyłącznie przez jej pryzmat.
Coming out: gdzie szukać pomocy?
Osoby LGBT+ w Polsce – zarówno myślące o coming oucie, jak i te, które już go dokonały – mogą znaleźć pomoc w jednej z wielu organizacji. Ich listę podajemy za tą opublikowaną przez Wydawnictwo Krytyki Politycznej w "Tęczowej książeczce" Jamesa Dawsona3. Jej lekturę polecamy wszystkim gejom i lesbijkom, a także osobom biseksualnym i transpłciowym - nie tylko nastolatkom, do których skierował ją autor. Na liście znajdują się również jednostki organizujące wydarzenia, warsztaty, aktywności dla osób LGBT+.
1. Kampania Przeciw Homofobii - ogólnopolska organizacja wspierająca osoby LGBT+ i ich rodziców, kontakt e-mail: [email protected]
2. Fabryka Równości - Łódź - wsparcie dla osób LGBT+ i ich rodziców, kontakt e-mail: [email protected]
3. Grupa Stonewall - Poznań - wsparcie dla osób LGBT+ i ich rodziców, kontakt e-mail: [email protected]
4. Stowarzyszenie Lambda Warszawa - wsparcie dla osób LGBT+ i ich rodziców, kontakt e-mail: [email protected]
5. Stowarzyszenie Tęczówka - Katowice - wsparcie dla osób LGBT+ i ich rodziców, kontakt e-mail: [email protected]
6. Stowarzyszenie Tolerado - Trójmiasto - wsparcie dla osób LGBT+ i ich rodziców, kontakt e-mail: [email protected]
7. Stowarzyszenie Miłość nie Wyklucza - organizacja zajmująca się promowaniem idei równości małżeńskiej osób homo- i heteroseksualnych, kontakt e-mail: [email protected]
8. Stowarzyszenie Pracownia Różnorodności - Toruń - stowarzyszenie organizujące spotkania, konferencje, panele dyskusyjne, wystawy, akcje edukacyjne, warsztaty, kontakt e-mail: [email protected]
9. Wiara i Tęcza - sieć nieformalnych grup chrześcijan LGBT+ obecna w miastach: Katowice, Kraków, Lublin, Olsztyn, Poznań, Rzeszów, Warszawa, Wrocław, a także na Kujawach (Bydgoszcz, Toruń, Grudziądz) i w Trójmieście, kontakt e-mail: [email protected]
Przypisy:
1. Coming out w zarówno w przypadku osób bi-, jak i transpłciowych może wyglądać inaczej niż u gejów i lesbijek - w tym tekście skupiamy się przede wszystkim na osobach homoseksualnych.
2. Dostęp do pełnej treści artykułu na stronie: http://strona.ppol.nazwa.pl/uploads/images/PP_5_2012/815Mijas_Psychiatr_Pol_5_2012.pdf
3. J. Dawson, "Tęczowa książeczka. Poradnik dla nastolatków", przeł. D. Dymińska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej. Warszawa 2016. W tekście posługujemy się męskim imieniem autorki książki, ponieważ w trakcie jej pisania nie przeszła jeszcze korekty płci - dziś znana jest jako Juno Dawson.
Polecany artykuł:
Porady eksperta
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
