Co sprawia, że człowiek czuje się szczęśliwy?

Bywa, że ten, kto nic nie ma, jest szczęśliwszy od tego, kto opływa w dostatki. Niektórzy ludzie pomimo niepowodzeń zachowują pogodę ducha, natomiast inni – łaskawie traktowani przez los – marnieją w poczuciu nieszczęścia. Jak to jest możliwe? Co sprawia, że mamy poczucie szczęścia?

Spis treści

1. Co wpływa na poczucie szczęścia?
2. Co czyni nas szczęśliwymi: zdrowie i życie w związku
3. O poziomie szczęścia decyduje osobowość człowieka
4. Bogacz i osoba nieuleczalnie chora mogą być tak samo szczęśliwi
5. Ciesz się z tego, co masz
6. Prosta recepta na szczęście

Co wpływa na poczucie szczęścia?

Przez ponad 70 lat badań nad pogodą ducha psycholodzy odkryli, że obiektywne warunki życia prawie zupełnie nie wpływają na to, czy czujemy się szczęśliwi. Większość ludzi, niezależnie od okoliczności, jest umiarkowanie szczęśliwa. Takie ustalenia zupełnie nie pasują do potocznych przekonań, na ogół bowiem mówi się, że np. ludzie bogaci, którzy w życiu nie muszą się zbytnio wysilać, powinni być szczęśliwsi, bardziej zadowoleni itp. Wcale jednak tak nie jest. Owszem, są czynniki zewnętrzne, od których nasze poczucie szczęścia w jakimś stopniu zależy, ale ten ich wpływ jest generalnie słaby. Jakie to czynniki?

Co czyni nas szczęśliwymi: zdrowie i życie w związku

Jednym z nich jest zdrowie. W grupie ludzi zdrowych jest nieco więcej osób szczęśliwych niż w grupie ludzi chorych. Jednak liczy się tu nie tyle obiektywny stan zdrowia (opisany np. w diagnozie lekarskiej, wynikający z przeprowadzonych badań), ale subiektywna ocena własnego zdrowia.

Drugi w kolejności czynnik, idący w parze z poczuciem szczęścia, to pozostawanie w związku małżeńskim. Małżonkowie są – statystycznie – szczęśliwsi niż ludzie żyjący samotnie. Ale i tutaj na dwoje babka wróżyła. Małżeństwo, co prawda, poprawia kondycję psychiczną, jeśli jest udane, ale też pogarsza ją, jeśli jest nieudane i np. kończy się rozwodem. Z obiektywnych uwarunkowań dobrostanu wewnętrznego istnieje jeszcze kilka pomniejszych, niemalże już nieistotnych, jak palenie papierosów, wiek, wykształcenie, poziom dochodów itp. Najważniejsze ustalenie jest jednak takie: czynniki zewnętrzne wpływają na nasz dobrostan wewnętrzny w znikomym stopniu.

Bogacz i osoba nieuleczalnie chora mogą być tak samo szczęśliwi

Czy to możliwe, że bez względu na warunki możemy być szczęśliwi lub nieszczęśliwi? Takie twierdzenie wydaje się niemal szalone. Czy naprawdę ludzie, którzy wygrali w totolotka, są tak samo szczęśliwi jak ci, którzy np. stracili nogi wskutek wypadku samochodowego? Jedne z najsłynniejszych badań dotyczących szczęścia przyjęły taki właśnie schemat rozumowania. Porównywano dobrostan wewnętrzny ludzi, którzy wygrali fortunę na loterii, z tymi, którzy ulegli częściowemu paraliżowi w wyniku wypadku samochodowego. I jedno, i drugie zdarzenie było nieoczekiwane i oba na pewno przewróciły do góry nogami całe życie owych ludzi. Co się okazało? Początkowo rzeczywiście różnice w samopoczuciu były olbrzymie. Jednak z czasem te różnice szybko się zmniejszały. W sześć miesięcy po tych wydarzeniach różne miary dobrostanu psychicznego w obu grupach były znowu podobne! Okazało się, że ci, których spotkało szczęście, wcale nie byli szczęśliwsi – i to w porównaniu zarówno z ludźmi, którzy nie wygrali nic, jak i z tymi, którym przydarzyło się kalectwo! Zaś ci, którzy zostali okaleczeni, po pół roku nie różnili się poziomem dobrostanu psychicznego od innych ludzi, także od szczęściarzy, wygrywających fortunę. Wystarczyło, że upłynęło 170 dni, a większość ludzi wróciła do swojego normalnego samopoczucia – czuli się umiarkowanie szczęśliwi.

Ciesz się z tego, co masz

To dziwne odkrycie w świetle wiedzy psychologicznej jest jednak zrozumiałe. Wydarzenia działają bowiem na ludzi tak jak kamień rzucony do jeziora – na chwilę maca gładką taflę wody, wydają się wiele zmieniać, ale wkrótce wszystko wraca do pierwotnego stanu. Tak się dzieje z kilku powodów. Ważna zmiana życiowa, niezależnie od swojej jakości, nawet jeśli odmienia życie, to zmienia też sposób myślenia o niej i o własnej osobie. Np. wzbogacenie się sprawia, że człowiek zaczyna żyć w lepszych warunkach, ale też zaczyna porównywać się z innymi ludźmi, zaczyna odczuwać potrzeby, które wcześniej były nieważne, przyzwyczaja się itp. To trochę tak jak z dzieckiem, które urosło 5 centymetrów, ale w tym samym czasie wszystkie inne dzieci urosły tyle samo – sytuacja wydaje się zatem bez zmian. Naturalnie, u poszczególnych ludzi konkretne zdarzenie może podziałać inaczej, jednak większość z nas szybko adaptuje się zarówno do tych dobrych, jak i tych złych wydarzeń. Dowodzi tego mnóstwo badań nad osobami, które straciły wzrok, zapadły na artretyzm, dowiedziały się, że są chore na raka, wygrały fortunę itp. Po pewnym czasie wszystko wraca do stanu sprzed, stanu pierwotnego.

Prosta recepta na szczęście

Gdyby stworzyć przepis na szczęście, wykorzystując dostępne dzisiaj badania psychologów, brzmiałby on mniej więcej tak: „Ciesz się życiem. Twoje poczucie dobrostanu nie musi być związane z żadnymi okolicznościami zewnętrznymi, zależy jedynie od tego, czy się cieszysz. Dbaj, by o sobie myśleć dobrze, nie myśl o sobie źle. Masz prawo do życia po swojemu, tak jak każda istota na tym świecie. W nieszczęściach, które cię spotykają, poszukaj nauki, a jeśli nie możesz nic na nie poradzić, to się z nimi pogódź. Stawiaj sobie długofalowe cele i trwaj w przekonaniu, że świat ma wyższe wartości niż tylko nasza przyziemna – dobra lub zła – egzystencja”.