Metadon - działanie, zastosowanie i skutki stosowania

Metadon wykorzystywany jest w leczeniu osób uzależnionych od opiatów, m.in. heroiny i morfiny. Substancja znosi objawy abstynencyjne, ale jednocześnie sama posiada duży potencjał uzależniający. W razie przedawkowania metadonu pacjent naraża się na kolejne uzależnienie, którego skutki mogą być dużo poważniejsze niż w przypadku zażywania heroiny czy kodeiny. Temat metadonu niedawno znów stał się głośny, w związku z sukcesem serialu "Wielka Woda".

Spis treści

1. Metadon – stosowanie w terapii substytucyjnej
2. Metadon – uzależnienie
3. Metadon – objawy abstynencyjne

Metadon to lek opioidowy stosowany w terapii odwykowej narkomanów. Substancja ta pełni rolę zamiennika (substytutu) narkotyku. Dzięki temu, że jej działanie jest dłuższe i mniej euforyczne, osobie uzależnionej łatwiej zerwać z nałogiem i wrócić do normalnego życia.

Metadon także może uzależniać. Dlatego tak ważne jest, by był przyjmowany pod ścisłym nadzorem lekarza. Nie brakuje też przeciwników leczenia metadonem. Ci zaznaczają, że taka terapia tylko maskuje skutki uzależnienia, ale nie eliminuje go całkowicie.

Pacjent w dalszym ciągu musi regularnie przyjmować opiaty, tyle że pod postacią metadonu, który w mniejszym stopniu oddziałuje na receptory opioidowe w mózgu. Co więcej, metadon wywołuje dużo silniejsze objawy abstynencyjne niż heroina, dlatego osobie uzależnionej jeszcze trudniej go odstawić.

Metadon – stosowanie w terapii substytucyjnej

Leczenie metadonem rozpoczęto w latach 60. XX wieku w USA. Środek ten z powodzeniem zastępował heroinę – miał dłuższy okres działania (od 24 do 36 godzin, w przypadku heroiny to 6-12 godzin), nie wywoływał tak silnych stanów euforycznych i można było zażywać go w takich samych dawkach przez dłuższy czas (brak rozwoju tolerancji). W Polsce pierwszą terapię substytucyjną z użyciem metadonu przeprowadził Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie w 1992 roku.

Metadon zażywany w kontrolowanych dawkach, pod opieką lekarską, znosi uczucie głodu narkotykowego. Dzięki temu pacjent zapomina o uzależnieniu i może skupić się na prowadzeniu normalnego życia. Lek podaje się codziennie w formie syropu, po każdą dawkę należy zgłaszać się osobiście do placówki terapeutycznej. Jeśli osoba uzależniona przez dłuższy czas sumiennie stosuje się do zaleceń lekarza i nie miesza metadonu z innymi narkotykami, może brać większe porcje leku do domu i dozować go samodzielnie. Oprócz tego musi obowiązkowo chodzić na terapię grupową i indywidualną.

Choć taki typ leczenia nie prowadzi do całkowitej abstynencji, wykazuje najlepsze efekty w przeciwdziałaniu negatywnym efektom narkomanii. Pacjenci korzystający z programów metadonowych nie popełniają przestępstw w celu zdobycia środków na zakup narkotyków, nie zapadają na choroby zakaźne takie jak HIV czy AIDS, pracują, uczą się budować zdrowe relacje z rodziną i otoczeniem.

Metadon – uzależnienie

Uzależnienie od metadonu pojawia się wtedy, gdy osoba uczęszczająca na terapię zaczyna mieszać metadon z innymi narkotykami lub alkoholem (tzw. dobieranie) albo w sposób niekontrolowany zwiększa zażywane dawki. Ponieważ substancję można nabyć drogą nielegalną, na przykład przez internet, zdarzają się przypadki uzależnienia od metadonu u osób nieobjętych terapią odwykową. Wówczas jedynym celem jego zażywania jest, tak jak w przypadku tradycyjnych narkotyków, wytworzenie uczucia „haju”.

Subiektywne odczucia towarzyszące zażywaniu metadonu w większych dawkach podobne są do stanu po zażyciu heroiny. Są to euforia, błogostan, rozluźnienie, wewnętrzny spokój, zadowolenie.

Objawy dające się zauważyć bezpośrednio po podaniu zwiększonej dawki to:

• obniżenie ciśnienia krwi,
• zwężenie źrenic,
• uczucie ciepła w całym ciele,
• zmniejszona reakcja na bodźce emocjonalne (apatia),
• zniesienie bólu,
• zmniejszenie łaknienia,
• obniżenie motywacji,
• spowolnienie ruchów i senność.

Nadużywanie metadonu prowadzi z czasem do całkowitego wyniszczenia i wycieńczenia organizmu, w tym do:

• uszkodzenia narządów wewnętrznych, zwłaszcza wątroby,
• znacznej utraty wagi,
• pojawiania się zmian zapalnych skóry,
• zaawansowanej próchnicy zębów,
• trudności w oddawaniu moczu i zaparć,
• zaniku miesiączki.

Metadon – objawy abstynencyjne

W przypadku braku dostępu do kolejnej dawki metadonu, u osoby uzależnionej po 24-48 godzinach pojawiają się objawy abstynencyjne. Są one podobne do objawów po odstawieniu heroiny, jednak ich nasilenie jest znacznie większe. Obejmują:

• niepokój i zwiększone napięcie nerwowe,
• bezsenność,
• powiększone źrenice,
• silne pocenie się,
• dreszcze,
• wymioty i biegunki,
• bóle stawów i mięśni,
• skurcze.

Proces usuwania toksyny z organizmu jest bardzo bolesny i wycieńczający, w związku z tym powinien być nadzorowany przez lekarza. Specjalista w takich przypadkach stopniowo zmniejsza dawki metadonu, aby zminimalizować objawy odstawienia, a także podaje leki uspokajające i przeciwbólowe. Samodzielnie przeprowadzony detoks jest niebezpieczny dla zdrowia i życia, szczególnie jeśli pacjent schodzi z bardzo dużych dawek narkotyku. W skrajnych przypadkach, po nagłym odstawieniu substancji mogą wystąpić drgawki, padaczka, a nawet śmierć.