Przyczyny agresji: co powoduje zachowania agresywne?

Przyczyny agresji - może być ich co najmniej kilka. Wśród przyczyn agresji znajdują się zarówno konflikty psychologiczne, zaburzenia psychiczne, jak i nawet choroby somatyczne. Agresja jest tak naprawdę ciekawym zagadnieniem, według niektórych skłonności do niej możemy bowiem mieć po prostu... wrodzone. Poznaj więc dokładnie przyczyny agresji!

Spis treści

1. Przyczyny agresji: agresja jako stan wrodzony czy nabyty?
2. Przyczyny agresji: problemy psychologiczne
3. Przyczyny agresji: schorzenia somatyczne
4. Przyczyny agresji: czynniki środowiskowe

Przyczyny agresji - aby je poznać, należy najpierw zdefiniować, czym jest sama agresja. Ogólnie można jednak powiedzieć, że jako agresywne traktowane są takie zachowania, których ostatecznym celem jest umyślne skrzywdzenie innego człowieka. Co jednak stanowi przyczyny agresji? Okazuje się, że koncepcji na ten temat jest dość dużo.

Przyczyny agresji: agresja jako stan wrodzony czy nabyty?

Znaczna ilość analiz dotyczących zachowań agresywnych poświęcona była temu, czy skłonności do agresji są w pewien sposób wrodzone, czy też nabywamy je – chociażby poprzez obserwację zachowań innych ludzi – już w trakcie życia. Zasadniczo obie z wymienionych koncepcji wydają się tak naprawdę słuszne.

Wrodzonymi uwarunkowaniami agresji zajmował się już ojciec terapii psychoanalitycznej – Zygmunt Freud. Według jego teorii, już od urodzenia w człowieku istnieją dwa popędy – jednym z nich jest popęd do zachowań agresywnych, drugim z kolei popęd ku odczuwaniu przyjemności.

Oba z wymienionych mają wpływać na to, jak się zachowujemy i jak rozwija się nasza osobowość. W trakcie życia cały czas miałoby dochodzić do dynamicznych interakcji pomiędzy dwoma popędami i w sytuacji, kiedy przeważałby popęd ku agresji (co może stanowić wrodzoną cechę psychiki danej osoby), takowe właśnie zachowania miałby prezentować człowiek.

Z drugiej jednak strony, przekonująca wydaje się również teoria, że przyczyny agresji tkwią w samym przebiegu naszego życia. Nierzadko spotykane jest przecież, że dzieci obserwujące agresję – głównie w przypadku, kiedy taka obserwacja dotyczy ich opiekunów – same w przyszłości wykazują zachowania agresywne.

Wytłumaczeń takiej możliwości jest co najmniej kilka, jako ich przykład można podać to, że mali ludzie, widząc zachowania agresywne najbliższych, niejako zaczynają je traktować jako takie, na które istnieje po prostu pewne przyzwolenie.

Czytaj też: Przyczyny, objawy i leczenie psychopatii

Przyczyny agresji: problemy psychologiczne

Przyczyną agresji może być również doświadczanie jakichś konfliktów psychologicznych. Można sobie nawet nie zdawać sprawy z ich doświadczania, a ich manifestacją mogą być właśnie zachowania agresywne.

Podłożem dla wspomnianych wyżej konfliktów mogą być rozmaite sytuacje, jako ich przykłady można podać przeżywanie silnego (zwłaszcza przewlekle) stresu, problemy rodzinne (np. ciągłe kłótnie z partnerem) czy też trudności związane z wykonywaną pracą.

W tej grupie przyczyn zachowań agresywnych warto wspomnieć o specyficznym dla dorastających ludzi podłożu tego problemu. Otóż w przypadku nastolatków agresja pojawiać się może u nich wtedy, kiedy zaczynają oni dojrzewać. Związane jest to z wieloma aspektami.

Jako pierwszy z nich można podać zauważalne dla młodzieży zmiany wyglądu ich ciał – mogą one prowadzić (szczególnie początkowo) do znacznego dyskomfortu i związanym z tym brakiem samoakceptacji, co może ostatecznie skutkować konfliktem psychologicznym, a w konsekwencji być także przyczyną agresji.

Warto również zwrócić uwagę na to, że w okresie dojrzewania w organizmach młodych ludzi dochodzi wręcz do "burzy" hormonalnej – zmiany gospodarki hormonalnej są w tym okresie tak znaczne, że mogą one prowadzić do drażliwego nastroju, jak i właśnie stanowić przyczynę zachowań agresywnych.

Czytaj też: Jak sobie radzić z szantażem emocjonalnym?

Zachowania agresywne obserwować można również u osób z różnymi chorobami i zaburzeniami psychicznymi. Pojawiać się mogą one w przebiegu licznych jednostek, takich jak chociażby zaburzenia osobowości, zaburzenia psychotyczne czy autyzm, ale i w chorobie afektywnej dwubiegunowej oraz w zaburzeniu stresowym pourazowym (PTSD).

Wyróżnia się także jedno zaburzenie psychiczne, którego to istotą są właśnie zachowania agresywne – mowa tutaj o zaburzeniach eksplozywnych przerywanych (IED).

Wymaga jednak wyraźnego podkreślenia to, że rzeczywiście – ryzyko wystąpienia agresji u osób cierpiących na wspomniane jednostki jest wyższe – jednakże nie jest to równoznaczne z tym, że każdy pacjent z chorobą psychiczną jest niebezpieczny dla swojego otoczenia.

O tym, czy takowe zagrożenie rzeczywiście występuje, decyduje bowiem zarówno ciężkość choroby pacjenta, jak i przebieg jej leczenia – właściwa terapia chorób psychicznych zdecydowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia zachowań agresywnych.

Przyczyny agresji: schorzenia somatyczne

Do przyczyn agresji należą też problemy psychiczne, ale i – jako, że ciało jest bezpośrednio połączone z psychiką – również i choroby somatyczne. Tak naprawdę wyróżnia się wiele różnych jednostek, które mogą być przyczyną zachowań agresywnych, jako ich przykłady można wymienić:

• nadczynność tarczycy,
• zespół Cushinga,
• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego,
• urazy głowy,
• udar mózgu,
• choroby infekcyjne ośrodkowego układu nerwowego (takie jak np. kiła OUN),
• otępienia (np. choroba Alzheimera).

Czytaj też: Hejt, czyli mowa nienawiści w internecie

Przyczyny agresji: czynniki środowiskowe

Przyczyną agresji bywa również i środowisko. W przypadku dzieci przyczyną zachowań agresywnych może być np. prześladowanie ze strony rówieśników, np. cyberprzemoc – doświadczanie tego rodzaju krzywdy może sprawiać, że ofiara sama zacznie przejawiać agresję.

Nie bez znaczenia są również zażywane przez ludzi substancje. Stosowanie różnorodnych substancji psychoaktywnych zdecydowanie może prowadzić do pojawiania się zachowań agresywnych.

Szczególnie dotyczy to nadużywania alkoholu czy zażywania narkotyków. Agresja może pojawiać się zarówno w przypadku stanów po zażyciu takich substancji, jak i w okresach pojawiania się głodu, np. głodu alkoholowego czy głodu narkotykowego.

Agresja – niezależnie od jej przyczyn – jest zjawiskiem po prostu złym. W razie doświadczania agresji ze strony kogokolwiek, pamiętajmy – nie można w tej sytuacji bezczynnie się jej podawać.

Nikt nie zasługuje na agresywne traktowanie, z tego względu, jeżeli widzimy, że nasz bliski ma problem z agresją – walczmy z nią. W tej walce nie używajmy jednak tej samej broni – czyli agresji – a zamiast tego poszukujmy pomocy u specjalistów od problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak psycholodzy czy psychoterapeuci.