Nostalgia i jej dobroczynny wpływ na psychikę

Nostalgia powiązana jest z tęsknotą za domem, ojczyzną, ludźmi lub wydarzeniami z przeszłości. Co prowadzi do tego, że zdarza nam się odczuwać nostalgię i jak wpływa ona na funkcjonowanie człowieka? Teoretycznie wydawałoby się przecież, że nostalgia może skutkować tylko przykrymi konsekwencjami, jednak doświadczanie nostalgii może być dla nas korzystne

Spis treści

1. Co to jest nostalgia i jak się objawia?
2. Kiedy odczuwamy nostalgię?
3. Nostalgia to nie choroba
4. Nostalgia może przynosić korzyści
5. Nostalgia a samotność

Co to jest nostalgia i jak się objawia?

Nostalgia - po raz pierwszy opisano ją w XVII wieku, a za twórcę samego pojęcia uznawany jest Johannes Hofer, który obserwował występowanie tego zjawiska u szwedzkich najemników, przebywających poza swoją ojczyzną.

Nazwa "nostalgia" wzięła się z połączenia dwóch greckich słów: "nostos", oznaczającego "powrót do domu" i "algos", tłumaczonego jako "cierpienie" lub "ból".

W pierwotnym ujęciu jako nostalgię traktowano tęsknotę za domem lub – w szerszym ujęciu – za swoją ojczyzną. Współcześnie jednak na nostalgię patrzy się zdecydowanie szerzej.

Tęsknota, traktowana właśnie jako nostalgia, może dotyczyć przeszłych czasów, związków czy różnych innych pozytywnych sytuacji. Zasadniczo nostalgiczny nastrój wystąpić może u każdego z nas: co jednak sprawia, że takowe zjawisko występuje i jaki jest wpływ nostalgii na funkcjonowanie człowieka?

Kiedy odczuwamy nostalgię?

Nostalgia może pojawiać się dosłownie znikąd – zdarza się, że nagle w naszej głowie pojawiają się wspomnienia dotyczące dawnych przyjaciół, partnerów czy przeszłości. Wyróżnia się jednak kilka czynników, które mogą w wyjątkowy sposób prowokować nostalgię.

Takowymi są chociażby bodźce węchowe oraz dotykowe – zdarza się, że np. jakiś zapach przypomni nam wyjątkowy wyjazd wakacyjny, który miał miejsce w bliższej czy dalszej przeszłości.

Zmysły zapachu i dotyku są z kolei ściśle związane z ciałem migdałowatym, czyli elementem układu nerwowego, który szczególnie wpływa na odczuwane przez ludzi emocje. To właśnie dlatego zapachy i dotyk mają mieć aż tak szczególny wpływ na występowanie nostalgii – nie one jednak jedyne mogą prowokować tego rodzaju uczucia.

Innymi czynnikami, przez które możemy wpadać w nostalgiczny nastrój, są również i pogoda czy muzyka. Tutaj jako przykład można podać jakiś utwór, który słyszeliśmy w trakcie wyjątkowo ważnego wydarzenia – np. pierwszego pocałunku – i w takiej sytuacji ponowne usłyszenie danej piosenki może przywoływać w nas pozytywne wspomnienia i prowadzić właśnie do nostalgii.

Nostalgia to nie choroba

Spojrzenie na nostalgię z biegiem czasu ulegało znacznym zmianom. Początkowo była ona uznawana zasadniczo za jednostkę chorobową. U osób, u których po raz pierwszy opisywano nostalgię – czyli u przebywających poza swoim krajem Szwedów – poza tęsknotą za domem odnotowywano bowiem występowanie również i innych problemów, takich jak m.in. obniżony nastrój, utrata apetytu, zaburzenia snu czy napady płaczu oraz kołatanie serca.

Uznawanie nostalgii za chorobę trwało dość długo – medycy rozprawiali o tym bowiem jeszcze i w XIX wieku, pod jego koniec zasadniczo jednak przestano brać ją za jednostkę chorobową.

Przy tych wszystkich zmianach zdarzało się, że nostalgię uznawano za objaw jakichś zaburzeń psychicznych lub za jeden z etapów w rozwoju różnych tego typu problemów. Powiązywano ją również i z melancholią.

Wraz z czasem jednak odstąpiono od traktowania nostalgii jako zjawiska negatywnego - stało się tak po wysunięciu przez uczonych kilku różnych intrygujących wniosków dotyczących wpływu tego zjawiska na funkcjonowanie ludzi.

Nostalgia może przynosić korzyści

Tęsknotę wielu z nas zwykło uznawać za coś, co korzystne nie jest. Okazuje się jednak, że ta tęsknota, która związana jest z nostalgią, może wyjątkowo dobrze wpływać na nasze emocje i samopoczucie – poprawiać nam nastrój, zwiększać samoocenę czy prowadzić do poczucia, że z różnymi ludźmi łączą (lub łączyły nas) wyjątkowo bliskie relacje.

To wszystko wydawać się może dość niezrozumiałe – w łatwy jednak sposób można wytłumaczyć, dlaczego nostalgia rzeczywiście może pozytywnie na nas wpływać. Nostalgię możemy odczuwać np. wtedy, kiedy jest nam ogólnie rzecz ujmując źle - czy to w życiu zawodowym, czy mamy jakieś problemy w związku czy kłopoty finansowe. W takich sytuacjach możemy odczuwać tęsknotę za dawnymi czasami – innym miejscem pracy czy za początkowymi etapami związku.

Wydawałoby się, że skontrastowanie takich pozytywnych aspektów z przeszłości z obecnymi, nieprzyjemnymi zdarzeniami, powinno prowadzić do jeszcze większego smutku. Jest jednak inaczej – u większości ludzi nostalgia doprowadza do tego, że ich nastrój się poprawia.

Jeżeli pamiętamy dobre zdarzenia i lepszą od teraźniejszości przeszłość, to oznacza to, że kiedyś było dobrze – a skoro już raz tak w naszym życiu było, to jeszcze kiedyś znowu może tak być. W takim ujęciu można nawet powiedzieć, że nostalgia może budzić w nas nadzieje na lepsze jutro.