Euforia: czym jest i czy może być groźna dla zdrowia psychicznego?

Euforia to stan znacząco podwyższonego nastroju, z którym związana jest znaczna wesołkowatość, poczucie beztroski i ogólne zadowolenie z życia. Doprowadzić do odczuwania euforii może np. osiągnięcie sukcesu w pracy, ale i za jej pojawieniem wiązać się mogą różne patologie, takie jak np. choroby psychiczne oraz neurologiczne. Kiedy więc euforię można uznawać za prawidłowo występujący stan emocjonalny, a w jakich przypadkach pojawienie się euforii powinno skłonić do odwiedzenia lekarza?

Spis treści

1. Czym jest euforia?
2. Kiedy ludzie odczuwają euforię?
3. Stany patologiczne prowadzące do euforii
4. Udział neuroprzekaźników w występowaniu euforii
5. Kiedy można mówić o euforii jako zaburzeniu?

Euforia to stan emocjonalny, którego stwierdzenie nie nastręcza trudności. Nazwa tego stanu emocjonalnego wywodzi się z greki, - termin "euforia" powstał z połączenia słów "eu" (rozumianego jako "dobrze") oraz "phero" (które można tłumaczyć jako "trzymać się"). Samo jednak pochodzenie nazwy tego stanu emocjonalnego nie do końca oddaje jego istotę – czym więc tak naprawdę jest euforia?

Czym jest euforia?

U człowieka, który doświadcza euforii, zazwyczaj łatwo jest to zauważyć. Charakterystycznymi cechami tego stanu emocjonalnego są bowiem:

• znacznego stopnia wesołkowatość
• wyjątkowo dobry (czasami określany jako podwyższony) nastrój
• tendencja do śmiechu
• poczucie beztroski i wolności
• szczególnego stopnia zadowolenie.

W euforię może tak naprawdę popaść każdy – zdarzają się nawet sytuacje, gdy euforia pojawia się u ludzi wyjątkowo schorowanych czy zmagających się z wieloma problemami. Związane jest to z tym, że tak naprawdę bardzo duża ilość różnorodnych sytuacji może być przyczyną wystąpienia euforii u człowieka.

Kiedy ludzie odczuwają euforię?

W euforię popaść można z wielu różnych powodów. Odczuwać ją można przede wszystkim wtedy, kiedy dzieją się jakieś szczególne dla nas sytuacje – takimi mogą być np. uzyskanie wyczekiwanego od lat awansu, dostanie się na wymarzony kierunek studiów, urodzenie dziecka czy wygrana na jakiejś loterii. Euforia może jednak rozwijać się również w pewnych specyficznych sytuacjach.

Istnieje termin euforia biegacza – jest on nieco mylący, bo tak naprawdę opisywany stan emocjonalny może rozwijać się po dowolnej aktywności fizycznej. Wyróżnia się również euforię wysokościową, do której doprowadza przebywanie na znacznych wysokościach nad poziomem morza. W pierwszym z wymienionych przypadków, w sytuacji, kiedy wysiłek trwa wystarczająco długo, organizm przechodzi z tlenowych przemian metabolicznych na procesy beztlenowe – skutkiem takiej sytuacji jest wydzielanie specyficznych substancji, które to wywołują właśnie euforię (o substancjach tych będzie mowa niżej). Podobnie dzieje się przy przebywaniu na znacznych wysokościach – zmiany zawartości tlenu w powietrzu i związane z tym zmniejszenie dostaw tlenu do organizmu również mogą prowadzić do wystąpienia u człowieka euforii.

Stany patologiczne prowadzące do euforii

Euforia pojawiająca się w związku z awansem czy narodzinami potomka nie stanowi absolutnie żadnego powodu do niepokoju. Do euforii mogą jednak doprowadzać również i rozmaite patologie – wśród głównych tego rodzaju przyczyn euforii wymienia się:

• różnorodne zaburzenia i choroby psychiczne (przede wszystkim euforia obserwowana bywa w przebiegu epizodów manii i hipomanii, a także w schizofrenii);
• stosowanie różnych substancji psychoaktywnych (euforię może wywołać alkohol, ale i zażywanie narkotyków takich jak np. kokaina, amfetamina oraz heroina);
• choroby neurologiczne (euforia spotykana bywa u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, ale i jej pojawianie się bywa związane z padaczką, migrenami, a nawet guzami ośrodkowego układu nerwowego);
• efekty uboczne zażywanych przez pacjentów leków (do euforii może doprowadzić stosowanie immunosupresyjnych glikokortykosteroidów, ale i opioidowych leków przeciwbólowych).

Udział neuroprzekaźników w występowaniu euforii

Dopamina

Zjawiska, które mogą stanowić przyczyny euforii, opisano już wyżej – nie zostały dotychczas umówione mechanizmy, które są bezpośrednio odpowiedzialne za pojawianie się tego wyjątkowego stanu emocjonalnego. Otóż za występowanie euforii odpowiedzialny jest jeden z neuroprzekaźników – dopamina. To właśnie ta substancja związana jest z odczuwaniem przez ludzi szczęścia i radości, uczucia te pojawiają się wtedy, kiedy dochodzi do zwiększonego uwalniania dopaminy w strukturach ośrodkowego układu nerwowego. O tym, że dopamina działa właśnie w "euforyzujący" sposób, przekonuje to, że osoby, u których istnieją jej niedobory, mogą po prostu nie być zdolne do odczuwania szczęścia i radości.

Endorfiny

Jeszcze innymi naturalnymi substancjami, które podobnie do dopaminy mają działanie euforyzujące, są endorfiny. Czasami określane one bywają mianem "hormonów szczęścia" i to właśnie one odpowiadają za występowanie euforii biegaczy. Pod wpływem wysiłku fizycznego uwalniane bywają różnorodne substancje - część z nich stanowią endorfiny - i właśnie dlatego aktywność fizyczna może prowadzić do popadania w euforię.