Może dopaść każdego niezależnie od wieku. „Głównym winowajcą jest długotrwały stres”

Wypalenie zawodowe może dotknąć każdego. Według różnych badań choruje na nie prawie połowa Polaków. Problem ten zauważyła Światowa Organizacja Zdrowia. O przyczynach, objawach, a także sposobach na zauważenie i radzenie sobie z tą chorobą rozmawiamy z Magdaleną Cieślą, trener, terapeuta oraz prezes Fundacji Life Balance.

Wszyscy jesteśmy narażeni na wypalenie zawodowe, bez względu na to, jaki zawód wykonujemy i na jakim etapie życia zawodowego jesteśmy. Jest to podstępny proces stopniowego wyczerpania psychicznego i fizycznego związanego z długotrwałym stresem w pracy. W 2019 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wpisała je do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) z datą wejścia w życie 1 stycznia 2022 roku.

Choć wypalenie zawodowe nie pojawia się z dnia na dzień, to trudno je zdiagnozować, bo może mieć różne nasilenie i przebieg u każdego z nas. Najczęściej objawia się niechęcią do pracy, obniżoną aktywnością, pesymizmem, drażliwością i utrzymującym się stałym napięciem psychofizycznym. Narażone są na nie osoby, które są pod wpływem długotrwałego stresu. Przytłoczone, wyczerpane emocjonalnie i niezdolne do sprostania wymaganiom, które kiedyś były "tylko" wyzwaniem.

Przyczyny i objawy wypalenia zawodowego

Wypalenie zawodowe według WHO to:

• uczucie braku energii lub wyczerpania,
• zwiększony dystans psychiczny do własnej pracy lub poczucie negatywizmu albo cynizmu związanego z pracą,
• poczucie braku skuteczności i osiągnięć.

Głównymi przyczynami, które wpływają na ten stan, są czynniki osobowościowe takie jak perfekcjonizm, introwertyzm, neurotyzm, a także niski poziom otwartości na nowe doświadczenia. Wysokie wymagania ze strony organizacji oraz wobec siebie połączone z wysokim poziomem stresu w miejscu pracy i lękiem przed niedopełnieniem obowiązków wpływają na wyczerpanie emocjonalne i fizyczne.

Najczęściej wymienianymi objawami wypalenia zawodowego są:

• chroniczne zmęczenie i brak energii,
• brak motywacji i zaangażowania w pracę,
• izolacja i unikanie kontaktów z innymi,
• poczucie bezsilności i braku kontroli nad sytuacją,
• zaburzenia snu i apetytu,
• niepokój i lęk,
• objawy psychosomatyczne jak ból głowy, brzucha.

Jak przeciwdziałać wypaleniu?

Życie w przewlekłym stresie może prowadzić do wielu chorób serca, zawału, otyłości i migreny, a także bezsenności oraz depresji. Dlatego nie można lekceważyć objawów wypalenia zawodowego. Warto zacząć od zwiększenia aktywności fizycznej, zmiana diety, a także zachowaniu równowagi między życiem zawodowym i prywatnym. W początkowych etapach wypalenia zawodowego pomocnym może okazać się dłuższy urlop lub zmiana zakresu obowiązków w pracy, a także ustalenie priorytetów i granic.

Jeśli czujemy, że problem nadal istnieje, warto poszukać wsparcia u lekarza rodzinnego, aby zrobić podstawowe badania i sprawdzić nasz stan fizyczny. Jednocześnie możemy wybrać się do psychologa, który pomoże określić zasoby (mocne strony), urealnić oczekiwania i przeformułować życiowe cele. W trakcie terapii można popracować nad poczuciem własnej wartości, asertywnością i zarządzaniem sobą, które wzmocnią funkcjonowanie w sferze zawodowej. W bardziej skomplikowanych przypadkach konieczna może okazać się terapia psychiatryczna.

O tym, dlaczego chęć i zapał do pracy może skończyć się wypaleniem zawodowym, a także o sposobach na poradzenie sobie z tym syndromem rozmawiamy w najnowszym odcinku Gadaj Zdrów. Zapraszamy!

Edyta Ciepieńka