Od nastolatki do seniorki. Zalecane badania ginekologiczne (kalendarz)

W zależności od tego, ile masz lat, wizyta lekarska i zalecenia wyglądają nieco inaczej. Oczywiście zdarza się, że w przypadku wykrytych nieprawidłowości, w każdym wieku, możesz dostać zalecenia szczególne. Profilaktycznie jednak nie zleca się mammografii nastolatce i nie pomija tych badań u kobiety 50+.

Sprawdź więc, po co spotykasz się z ginekologiem w każdym wieku i czego spodziewać się w jego gabinecie.

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje, by pierwsza rutynowa wizyta nastolatki w poradni ginekologicznej odbyła się między 12. a 15. rokiem życia, po pierwszej miesiączce.

Znana ginekolożka prof. Marzena Dębska wyjaśnia, że to taka wizyta zapoznawcza, która wcale nie musi wiązać się z klasycznym badaniem ginekologicznym, jeśli nie ma ku niemu wskazań.

Jeśli badana dziewczyna jest dziewicą, badanie ginekologiczne jest wykonywane przez odbyt.

Czasem, jeśli pacjentka zgłasza niepokojące objawy, wykonywane jest USG (zewnętrzne lub wewnętrzne).

Nastolatkę lekarz powinien też zapytać o szczepienie HPV - optymalnie, żeby było wykonane przed rozpoczęciem współżycia.

Ginekolog może też nauczyć pacjentkę samobadania piersi. Jeśli o tym nie pomyśli, warto go o to poprosić. Zwykle nie upomni się o to skrępowana debiutantka, dlatego dobrze, żeby przynajmniej w części badania uczestniczyła jej mama. oczywiście tylko wtedy, gdy dziewczyna sobie tego życzy.

Jeśli pierwsza wizyta u ginekologa ograniczyła się tylko do rozmowy, teraz będą przeprowadzone pierwszy raz badania:

• klasyczne badanie ginekologiczne (w razie potrzeby przez odbyt)
• badanie piersi - bywa, że ginekolog bada je potem palpacyjnie już za każdym razem, chociaż są kobiety, które badają się wyłącznie same, poza zlecanymi badaniami obrazowymi, raz w miesiącu. Nie zaszkodziłoby jednak zrobić tego u lekarza
• lekarz może zalecić test z krwi w kierunku zakażenia HPV, szczególnie jeśli kobieta nie była wcześniej szczepiona. Badanie pozwala je wykryć, gdy jest jeszcze bezobjawowe. W przypadku braku zakażenia wciąż jest sens przeprowadzenia szczepienia (w szczególnych przypadkach zleca się je nawet kobietom po czterdziestce).
• badanie cytologiczne.

To optymalny moment, żeby porozmawiać o antykoncepcji i zaplanować, jak ma wyglądać w przyszłości. Zwykle nie wymaga dodatkowych badań.

Pamiętaj, że zakresy wiekowe są dość umowne. Wiele zależy od tego, kiedy kobieta ma pierwszą miesiączkę i kiedy rozpoczęła współżycie. To ma kluczowy wpływ na moment zlecenia pierwszej cytologii i innych badań. 

Tak czy owak, spodziewaj się, że w tym wieku, poza niezwykle ważnym podstawowym badaniem ginekologicznym, lekarz może zalecić ci:

• cytologię, polecana jest tzw. "płynna". Wykonuje się ją co najmniej raz na 3 lata,
• USG piersi, raz w roku, nawet od 20 roku życia,
• badanie z krwi w kierunku HPV,
• inne badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową, w tym HIV,
• badanie USG ginekologiczne, raz w roku,
• badanie USG jamy brzusznej, co 1-2 lata.

Jeśli planujesz ciążę, pakiet badań i zaleceń może się jeszcze rozszerzyć.

To czas szczególny, gdy z ginekologiem spotykasz się bardzo często, zwykle co miesiąc. Lekarz odpowiada przecież nie tylko za ciebie i twój układ rozrodczy, ale też za zdrowie rozwijającego się płodu.

Czekają cię więc badania prenatalne, oceniające zdrowie nienarodzonego dziecka, ale też kontrola morfologii krwi, badania moczu itd.

Jesteś kobietą dojrzałą, która najpewniej ma jeszcze sporo czasu do menopauzy, ale różnie może być. Czasem pojawiają się już objawy związane z perimenopauzą. Zadaniem lekarz jest jednak nie tylko ulżyć twoim dolegliwościom, ale też upewnić się, że to faktycznie one odpowiadają za gorsze samopoczucie.

Niewykluczone, że poza badaniami, które przechodziłaś już wcześniej, zaleci kontrolę poziomu ważnych hormonów, czy skieruje cię do innego specjalisty.

Ok. 40 roku życia zwykle wykonuje się też pierwszą mammografię. Czasem wcześniej - to zależy choćby od budowy tkankowej twojego biustu, ale też obciążeń rodzinnych. Gdy występują, wskazane jest choćby badanie genetyczne wykrywające mutacje sprzyjające nowotworom BRCA1, BRCA2.

Ginekolog pomoże ci przejść przez okres menopauzy i często niełatwy okres po nim. Jeśli wcześniej nie przechodziłaś badania markera CA 125, to już najwyższy czas. 

Rak jajnika to podstępny zabójca, który rozwija się zdecydowanie szybciej niż rak szyjki macicy. Bez pogłębionej diagnostyki (rekomenduje się połączenie USG przezbrzusznego i przezpochwowego wraz z badaniem dopplerowskim), naprawdę trudno go wykryć, a atakuje coraz młodsze kobiety. Jeśli odwiedzasz regularnie ginekologa, podpowie, jak się chronić i zmniejszyć ryzyko wykrycia choroby zbyt późno.

Porozmawiajcie też o terapii HTZ. Pamiętaj, że twoje samopoczucie jest tak samo ważne, jak zdrowie. Nie ma powodu, żeby cierpieć.

Nie masz już po co chodzić do ginekologa? Masz, jeśli chcesz żyć, cieszyć się jesienią życia, patrzeć, jak rozkwitają twoje wnuki.

Badania obrazowe piersi, cytologia, czasem pogłębiona diagnostyka (np. kolposkopia), by upewnić się, że wszystko z tobą w porządku, to po prostu konieczność. Jeśli nawet lekarz wykryje jakieś nieprawidłowości, masz szansę na skuteczne leczenie i długie życie.

Oczywiście, zdrowie intymne to nie wszystko. Innych specjalistów też trzeba odwiedzać. Po prostu badaj się i żyj.