Zespół aspiracji smółki - przyczyny, objawy, leczenie

Zespół aspiracji smółki (MAS) spowodowany jest zachłyśnięciem się przez dziecko wodami płodowymi, zanieczyszczonymi smółką. Do zachłyśnięcia dochodzi często jeszcze wewnątrz macicy. Powoduje to niedrożność oddechową i zaburzenia oddychania u dziecka. Jakie są przyczyny i objawy MAS? Jak przebiega leczenie zespołu aspiracji smółki?

Spis treści

1. Zespół aspiracji smółki - czynniki ryzyka
2. Zespół aspiracji smółki - przyczyny
3. Zespół aspiracji smółki - objawy
4. Zespół aspiracji smółki - leczenie

Zespół aspiracji smółki (MAS czyli meconium aspiration syndrom) występuje u 2-10 procent noworodków, w przypadku których stwierdzono smółkę w wodach płodowych. Dotyka przede wszystkim noworodki urodzone w terminie porodu, sporadycznie wcześniaki urodzone pomiędzy 34.-37. tygodniu ciąży.

Zespół aspiracji smółki - czynniki ryzyka

Co zwiększa ryzyko wydalenia przez dziecko smółki do wód płodowych, a co za tym idzie, wystąpienie zespołu jej aspiracji?

• ciąża przenoszona
• stan przedrzucawkowy i rzucawka
• nadciśnienie u matki
• cukrzyca ciążowa
• nieprawidłowa czynność serca płodu
• zespół wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu
• nieprawidłowy profil biofizyczny płodu
• małowodzie
• znaczny nikotynizm matki
• przewlekłe choroby płuc i układu krążenia u matki

Zespół aspiracji smółki - przyczyny

Najczęstszą przyczyną oddania smółki do wód płodowych jest niedotlenienie płodu lub zakażenie wewnątrzmaciczne. Niedotlenienie też sprawia, że dziecko próbuje oddychać wewnątrz macicy i zachłystuje się zanieczyszczonymi wodami płodowymi. W efekcie u dziecka po urodzeniu może dojść do:

• zaburzenia drożności oskrzelików - powstawania ognisk niedodmy w płucach
• uszkodzenia pęcherzyków płucnych i chemicznego zapalenia płuc
• upośledzenia drożności drobnych oskrzeli, u 20-50 procent noworodków powikłaniem MAS jest odma opłucnowa
• rozwoju przetrwałego nadciśnienia płucnego noworodków na skutek zmian w łożysku naczyniowym płuc wynikających z niedotlenienia

Zespół aspiracji smółki - objawy

Objawy kliniczne MAS zależą od tego, jak bardzo dziecko jest niedotlenione oraz od ilości oraz lepkości i gęstości płynu owodniowego, którym dziecko się zachłysnęło:

• gęsty, zielony płyn owodniowy w drogach oddechowych noworodka
• zielone podbarwienie skóry, paznokci, pępowiny
• sinica
• zły stan ogólny noworodka po porodzie: bradykardia, obniżone napięcie mięśniowe, bladość powłok, zaburzenia oddychania lub brak czynności oddechowej, skutkujące niską punktacją w skali Apgar

Zespół aspiracji smółki - leczenie

Ogólną zasadą w przypadku dzieci z zespołem aspiracji smółki jest ograniczanie do minimum zabiegów, pielęgnacji i diagnostyki, bo niepokój dziecka, ból i pobudzenie mogą nasilać niedotlenienie, szczególnie u pacjentów ze współistniejącym przetrwałym nadciśnieniem płucnym noworodków.

W przypadku zespołu aspiracji smółki rokowania zależą od tego, jak ciężki był stan dziecka.

Przede wszystkim odsysa się smółkę z jamy ustnej, nosa, tchawicy oraz stosuje się tlenoterapię - około 30 procent małych pacjentów wymaga podłączenia do respiratora.

Dziecku podaje się antybiotyki, często podawane są również sulfaktanty lub albuminy, by wzmocnić odporność. W przypadku współistnienia przetrwałego nadciśnienia płucnego noworodków stosuje się wziewnie tlenek azotu (iNO). Gdy ciśnienie tętnicze jest niskie, podaje się kroplówki.

W niektórych przypadkach stosuje się też żywienie pozajelitowe (lub przez sondę jelitową),aby dziecka nie męczyć podawaniem pokarmu doustnie.

Agnieszka Paculanka