Jakie są przyczyny niepłodności kobiet?
Przyczyny niepłodności w około 40 procentach leżą po stronie kobiety, 40 procentach po stronie mężczyzny, a w pozostałych 20 procentach - u obojga partnerów lub w ogóle nie da się ich wykryć. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny niepłodności kobiety? Co powoduje kłopoty z zajściem w ciążę?
Spis treści
- Leczenie niepłodności: badania
- Niepłodność u kobiet: zespół policystycznych jajników
- Niepłodność u kobiet: endometrioza
- Niepłodność u kobiet: mięśniaki macicy
- Niepłodność u kobiet: polipy
- Niepłodność u kobiet: choroby zapalne miednicy mniejszej
- Niepłodność u kobiet: niewydolność jajników
- Niepłodność u kobiet: hiperprolaktynemia
- Niepłodność u kobiet: przebyte operacje
Niepłodność kobiet w około 1/3 przypadków jest wynikiem zaburzeń hormonalnych i zaburzeniami jajeczkowania. Może to być brak owulacji (również menopauza), niezdolność jajeczka do pęknięcia, wzrastanie pustego pęcherzyka, nieprawidłowe uwalnianie komórki jajowej z pęcherzyka podczas owulacji.
Inne przyczyny niepłodności u kobiet to:
- stany zapalne w miednicy mniejszej i zmiany bliznowate w jajowodach
- endometrioza
- mięśniaki macicy
- wady macicy i jej szyjki
- "wrogość" śluzu szyjkowego (wówczas niszczy on spermę)
- zespół Turnera (zaburzenie genetyczne spowodowane obecnością u kobiety jednego zamiast dwóch chromosomów X).
- choroby przysadki
- choroby nadnerczy
- choroby tarczycy
- rzeżączka, chlamydioza lub inne choroby przenoszone drogą płciową
- otyłość lub nadmierna chudość
- alkoholizm
- zaburzenia układu immunologicznego
- choroby dziedziczne.
Kobiety z nieregularnymi cyklami miesiączkowymi lub brakiem miesiączki, wywołanym nadwagą lub niedowagą, mogą mieć przejściowe problemy z płodnością, lecz kiedy ciężar ciała wraca do normy, cykl miesiączkowy zazwyczaj również się stabilizuje.
Leczenie niepłodności: badania
Badanie płodności kobiety zaczyna się zazwyczaj od tzw. testów owulacyjnych, które mają wykazać, czy kobieta prawidłowo produkuje komórki jajowe. W tym celu bada się poziom hormonów płciowych we krwi, w odpowiednich okresach cyklu miesiączkowego. Wykonuje się także szereg innych badań hormonalnych, badanie usg narządów rodnych (może ono wykazać pewne nieprawidłowości w obrębie miednicy mniejszej, np. mięśniaki lub polipy w macicy).
Z kolei histerosalpingografia to badanie radiologiczne macicy i jajowodów, po podaniu środka kontrastującego, pozwala określić m.in. stan drożności jajowodów. Podczas tego badania lekarz może pobrać wycinek z wyściółki jamy macicy, aby wykryć ewentualne nieprawidłowości, uniemożliwiające zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej.
Inną metodą diagnostyczna jest laparoskopia, umożliwiająca obejrzenie macicy, jajowodów i jajników.
Niepłodność u kobiet: zespół policystycznych jajników
Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest coraz częstszym zaburzeniem hormonalnym u kobiet w okresie rozrodczym jest zespół. Zespół ten charakteryzuje się hiperandrogenizmem (nadmierną ilością męskich hormonów płciowych we krwi) i w związku z tym zaburzeniami miesiączkowania, brakiem jajeczkowania i w rezultacie niepłodnością.
Nadmiar męskich hormonów płciowych, androgenów, powoduje obumieranie pęcherzyka i powstawanie torbieli, co po wielu latach doprowadza do utworzenia się licznych torbielek w jajniku. I, jeśli jest ich bardzo dużo, pojawiają się trudności z zajściem w ciążę.
Do PCOS dochodzi prawdopodobnie na skutek zaburzeń pewnego enzymu, odpowiedzialnego za powstawanie męskich hormonów płciowych w jajnikach i nadnerczach.
Niepłodność u kobiet: endometrioza
Endometrioza jest coraz częstszą przyczyną kobiecej niepłodności jest endometrioza (endometrium – śluzówka macicy). U kobiet z tym schorzeniem dochodzi do migracji fragmentów enodmetrium poza jamę macicy. Fragmenty te zagnieżdżają się w innych narządach i tkankach i tam rozrastają.
Najczęściej w jajnikach, jajowodach, ale też w tak odległych narządach jak płuca czy jelita. Ponieważ komórki endometrialne przeniesione w inne miejsca podlegają tym samym wpływom hormonalnym, co endometrium w macicy, złuszczają się i pojawia się krwawienie.
Jednak krew ta nie ma możliwości znalezienia drogi odpływu z organizmu, tworzą się więc torbiele, zrosty, co może doprowadzić do zlepiania się wszystkich elementów narządu rodnego (macicy, jajników, jajowodów). Rezultatem może być nie tylko niepłodność, ale i wiele innych schorzeń.
Niepłodność u kobiet: mięśniaki macicy
Mięśniaki macicy to kolejne dość częste przyczyny kobiecej niepłodności. To łagodne guzy , nazywane również włókniakami. Lekarze oceniają, że u około 20-25 procent kobiet między 30. a 50. rokiem życia występuje jeden lub więcej włókniaków. Mięśniaki powodują długotrwałe miesiączki, trudności w zajściu w ciążę, poronienia. Sprzyjają im zaburzenia hormonalne i skłonności genetyczne.
Niepłodność u kobiet: polipy
Polipy (w trzonie lub w szyjce macicy) – to płaskie podłużne twory z błony śluzowej, które mogą pojawić się w każdej części ciała. Te, które pojawiają się w trzonie macicy, mogą powodować niepłodność i obfite krwawienia miesiączkowe.
Niepłodność u kobiet: choroby zapalne miednicy mniejszej
Choroby zapalne miednicy mniejszej są przyczyną niepłodności u około 20 procent kobiet z chorobami zapalnymi tego miejsca. W około 75 procentach takich stanów przyczyna jest zakażenie Chlamydia trachomatis, przenoszonej drogą płciową.
Ostre lub przewlekłe zapalenia po jakimś czasie mogą prowadzić do bliznowacenia, powstawania ropni, zniszczenia jajowodów, a tym samym do niepłodności tzw. mechanicznej. Tego typu niepłodność może się pojawić również po sztucznym poronieniu.
Niepłodność u kobiet: niewydolność jajników
W przypadku przedwczesnej niewydolności jajników dochodzi do przedwczesnego wyczerpania zasobu pierwotnych pęcherzyków w jajnikach (może to być spowodowane np. terapią przeciwnowotworową, czynnikami immunologicznymi). Co prawda naukowcy ostatnio zaczęli dowodzić, że ilość pęcherzyków w jajnikach nie jest dana raz na zawsze, ale mogą się one tworzyć na nowo, jednak ta teoria wymaga dalszych badań.
Niepłodność u kobiet: hiperprolaktynemia
Hiperprolaktynemia – czyli wysokie stężenie prolaktyny w organizmie kobiety może spowodować zaburzenia jajeczkowania, brak miesiączki i trudności z zajściem w ciążę. Prolaktyna oddziałuje również bezpośrednio na gonady, powodując zmniejszenie wydzielania u kobiet progesteronu (niewydolność ciałka żółtego).
Niepłodność u kobiet: przebyte operacje
Operacje chirurgiczne przeprowadzane w obrębie jamy brzusznej (zrosty) także mogą być przyczyną niepłodności, chorób nowotworowych i chorób ogólnoustrojowych (przewlekłe zapalenie nerek, gruźlica, choroby tarczycy, choroby wątroby, nadciśnienie). Czynnikiem ryzyka może być nawet depresja, przewlekły stres, prowadzące do zaburzeń hormonalnych.
W diagnostyce niepłodności kobiecej zawsze należy wziąć pod uwagę czynnik genetyczny. Podstawowym badaniem, które pozwoli go wykluczyć - lub też potwierdzić – jest badanie kariotypu. Daje ono możliwość dokładnego przyjrzenia się wszystkim chromosomom u danej pacjentki, określenia ich liczby, struktury oraz wykrycia ewentualnych zmian w ich obrębie, czyli tzw. aberracji chromosomowych.
Kolejnym niemniej ważnym badaniem genetycznym w diagnostyce niepłodności u kobiet jest badanie w kierunku trombofilii. Mutacje odpowiedzialne za zwiększoną skłonność do zakrzepów, takie jak np. mutacja genu protrombiny czy V czynnika krzepnięcia krwi, nie tylko źle wpływają na cały układ krwionośny, ale też doprowadzają do samoistnych poronień i innych patologii ciąży.
Badań genetycznych zalecanych w diagnostyce niepłodności można wymienić znacznie więcej. Ich wybór powinien zawsze odbywać się w konsultacji z lekarzem genetykiem. Podczas wizyty w poradni genetycznej specjalista oceni też fenotypy obojga partnerów i zapozna się z wynikami wcześniejszych badań. Może się bowiem okazać, że za niepłodność pacjentki będą odpowiadać zupełnie inne zespoły genetyczne, które trzeba będzie wykluczyć wykonując kolejne badania.
Porady eksperta
