Żółtaczka fizjologiczna u noworodków – czy powinnaś się jej bać

Żółtaczka u noworodków nie jest chorobą. Nie niepokój się, gdy skóra dziecka tuż po urodzeniu zżółknie. To tak zwana żółtaczka fizjologiczna, która pojawia się u 60-70 proc. donoszonych noworodków i 90 procent wcześniaków po około 24 godzinach życia.

Spis treści

1. Żółtaczka fizjologiczna: leczenie
2. Groźna żółtaczka patologiczna

Żółtaczka fizjologiczna (żółtaczka noworodków) jest częścią naturalnych procesów, jakie zachodzą w organizmie dziecka tuż po porodzie. Noworodek ma we krwi ponad 6 mln czerwonych krwinek – tyle potrzeba, by zapewnić dziecku w pęcherzu płodowym odpowiednią ilość tlenu. Jednak gdy zaczyna samodzielnie oddychać, taka ilość czerwonych ciałek jest zbędna. Pod wpływem zwiększonego ciśnienia tlenu, docierającego do krwi podczas oddychania, erytrocyty szybciej się starzeją i rozpadają, uwalniając duże ilości hemoglobiny. Ta gromadzi się w wątrobie i stopniowo zmienia w bilirubinę. Niedojrzała wątroba noworodka jest w stanie przerobić tylko część zgromadzonej bilirubiny: reszta trafia z powrotem do krwiobiegu, zabarwiając skórę i błony śluzowe. Im wyższe jest jej stężenie, tym skóra dziecka staje się bardziej żółta.

Żółtaczka fizjologiczna: leczenie

W większości przypadków nie ma się czym przejmować – żółtaczka minie sama najpóźniej w 10. dobie życia dziecka (u wcześniaków trwa dłużej, nawet do miesiąca). U 50 procent dzieci karmionych piersią zażółcenie skóry przedłuża się nawet do 12. tygodnia życia. To dlatego, że w mleku matki są substancje hamujące dojrzewanie enzymów trawiennych, wskutek czego bilirubina, zamiast trafić do moczu i kału dziecka, z powrotem wędruje do krwiobiegu. Zwykle nie ma powodu do niepokoju, dziecko musi być jednak pod obserwacją lekarza.

Jeśli żółtaczka jest mocno nasilona i przedłuża się, lekarze stosują fototerapię, czyli naświetlanie lampą o niebieskim albo białym świetle, które stopniowo zmniejsza poziom bilirubiny.

Uwaga: podczas naświetlania dziecko musi mieć zakryte oczy, a chłopcom trzeba zasłonić jądra. Niektórzy lekarze zalecają czasem także odstawienie dziecka na 2 dni od piersi i podawanie mu mieszanki hipoalergicznej.

Wcześnie rozpoznana i prawidłowo leczona żółtaczka patologiczna nie daje żadnych powikłań.

Groźna żółtaczka patologiczna

Czasem u dziecka pojawia się żółtaczka patologiczna. Rozpoznaje ją lekarz podczas rutynowego badania dziecka – zwykle dziecko z żółtaczką patologiczną rodzi się mocno żółte.

Często towarzyszą jej inne, niepokojące objawy: gorsze łaknienie, nieprawidłowy przyrost masy ciała i nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych. Jej przyczyną może być:

• konflikt serologiczny, gdy przeciwciała wytworzone przez organizm mamy atakują i niszczą czerwone krwinki dziecka
• wrodzona wada czerwonych krwinek
• zakażenie bakteriami albo wirusami (najczęściej różyczka, opryszczka i cytomegalia) i pierwotniakiem toksoplazmozy albo poważny stan zapalny, np. sepsa, zapalenie płuc.

W każdym z tych przypadków konieczne są badania i specjalistyczne leczenie, gdyż żółtaczka patologiczna jest groźna dla dziecka. Krążące we krwi olbrzymie ilości bilirubiny mogą bowiem trafić do podkorowej części mózgu i trwale uszkodzić ośrodkowy układ nerwowy. Dziecko musi być leczone w szpitalu, a sposób leczenia zależy od wieku malca i stopnia nasilenia żółtaczki. W ekstremalnych przypadkach (gdy zagrożone jest życie dziecka, np. z powodu silnego konfliktu serologicznego albo bardzo wysokiej ilości bilirubiny) konieczna jest transfuzja, dzięki której z organizmu dziecka usuwany jest nie tylko nadmiar bilirubiny, ale także przeciwciała niszczące czerwone krwinki.

miesięcznik "M jak mama"

Katarzyna Hubicz

Konsultacja: Hanna Sokołowska