Zabieg Credego - na czym polega i kiedy jest wykonywany?

Zabieg Credego jest jedną z pierwszych czynności rutynowo wykonywanych u noworodków urodzonych zarówno siłami natury, jak i w wyniku cięcia cesarskiego. Przeprowadzany jest od 1880 roku, spektakularnie poprawiając statystyki w  rzeżączkowym , chlamydiowym, wirusowym zapaleniu spojówek oraz rogówki  i zapobieganiu  ich konsekwencjom u najmłodszych dzieci.

Spis treści

1. Zabieg Credego - czym jest i na czym polega?
2. Zabieg Credego - efekty uboczne 
3. Zabieg Credego a rzeżączkowe zapalenie spojówek 
4. Zabieg Credego a zapalenie spojówek wywołane przez wirusa opryszczki
5. Zabieg Credego a chlamydiowe zapalenie spojówek 

Zabieg Credego - czym jest i na czym polega?

Zabieg Credego polega na profilaktycznym podaniu 1 kropli 1% azotanu srebra do worka spojówkowego noworodka. Wykonywany jest w celu zapobiegania zapaleniu spojówek spowodowanemu przez rzeżączkę, chlamydie czy wirusy.

U noworodków rodzonych siłami natury może dojść do zakażenia poprzez kontakt z drogami rodnymi kobiety. Noworodki rodzone poprzez cięcie cesarskie są w mniejszym stopniu, aczkolwiek niezupełnie wolne od niebezpieczeństwa zakażenia chorobą. Może się to zdarzyć na skutek przedwczesnego odejścia wód płodowych czy drogą wstępującą.

Żyjemy w dobie dostępności do badań diagnostycznych i możliwości leczenia zakażeń, więc można się zastanawiać po co profilaktyka? Zakażenia intymne są trudne do leczenia, mogą nawracać, dawać niezbyt swoiste i oczywiste objawy, o niewielkim nasileniu, przez co kobiety mogą nie być świadome zakażenia.

Zabieg Credego - efekty uboczne 

Efektem ubocznym dospojówkowego podania azotanu srebra może być chemiczne zapalenie spojówki. Spojówka noworodka jest strukturą bardzo wrażliwą i delikatną, dlatego takie powikłanie zdarza się dość często. Objawia się niewielkim przekrwieniem i wydzielaniem surowiczej wydzieliny, co utrzymuje się ok. 2-3 dni. Diagnoza jest stawiana przez lekarza po zaobserwowaniu charakterystycznych objawów i zbadaniu przedniego odcinka oka. Chemiczne zapalenie spojówki nie wymaga leczenia, ponieważ jest to powikłanie łagodne, ulegające samoistnej regresji.

Zabieg Credego a rzeżączkowe zapalenie spojówek 

Przed wprowadzeniem zabiegu Credego 1 na 100 noworodków w wyniku infekcji traciło wzrok. Obecnie odnotowuje się 1 przypadek rocznie. Warto wiedzieć, że objawy rzeżączkowego zapalenia spojówek pojawiają się pomiędzy 2. a 4. dniem życia i są to:

• duży obrzęk powiek, który uniemożliwia otwarcie oczu
• obfita zielonkawa wydzielina ropna
• rozległe owrzodzenia w rogówce
• przekrwienie spojówek
• bardzo szybki rozwój zmian

W rezultacie nieleczonej infekcji może dojść do perforacji rogówki, zapalenia gałki ocznej i trwałej ślepoty. W sporadycznych przypadkach choroba może wywołać objawy uogólnione, takie jak: posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie stawów.

Diagnozę stawia lekarz poprzez zbadanie dziecka, stwierdzenie objawów charakterystycznych oraz wykonanie badań bakteriologicznych z pobranych wymazów.

Infekcja wymaga leczenia szpitalnego z podaniem antybiotyków dożylnie oraz dospojówkowo. Ważna jest częsta higiena oczu – przemywanie, zbieranie wydzieliny. Należy przebadać oraz leczyć także osoby, które mogły być źródłem zakażenia.

W efekcie prawidłowo przeprowadzonego leczenia dochodzi do usunięcia bakterii z organizmu, jednakże bardzo nasilone zmiany w rogówce mogą prowadzić do jej bliznowacenia i upośledzenia widzenia. W niektórych przypadkach w celu odzyskania prawidłowej ostrości wzroku może być konieczny zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu zmian bliznowatych.

Zabieg Credego a zapalenie spojówek wywołane przez wirusa opryszczki

Zabieg Credego chroni noworodki również przez zapaleniem spojówek wywołanym wirusem opryszczki. Do zapalenia spojówek tej etiologii dochodzi poprzez zakażenie noworodka wirusem opryszczki zwykłej typu 2. Objawy pojawiają się nieco później niż w przypadku rzeżączki, bo ok. 5-12 dnia od porodu i są to:

• obfita wydzielina surowicza
• pęcherzyki na powiekach
• obrzęk powiek
• przekrwienie spojówek
• zapalenie rogówki z charakterystycznym owrzodzeniem o drzewkowatym wyglądzie

Zmiany wewnątrzgałkowe i ogólnoustrojowe występują bardzo rzadko i należą do nich: zaćma, zapalenie naczyniówki, zmiany skórne, zapalenie mózgu.

Do postawienia diagnozy wystarczy zwykle stwierdzenie zmian charakterystycznych – pęcherzyków na powiekach i owrzodzeń o drzewkowatym kształcie. Leczenie polega na podawaniu dospojówkowym kropli lub maści antywirusowych. W przypadku zmian uogólnionych lub zapalenia w gałce ocznej może być konieczne podanie ogólnoustrojowe leków antywirusowych– acyklowiru.

Zabieg Credego a chlamydiowe zapalenie spojówek 

Zabieg Credego to również ochrona noworodków przed chlamydiowym zapaleniem spojówek. W Polsce chlamydiowe zakażenie spojówek rozpoznaje się dość rzadko. Do zakażenia dochodzi również na drodze kontaktu z zakażeniem w drogach rodnych kobiety ciężarnej, podczas porodu. Objawy pojawiają się ok. 5-7 dnia życia i należą do nich:

• obfita śluzowo-ropna wydzielina
• obrzęk powiek
• przekrwienie spojówek
• zmiany w rogówce w postaci tzw. łuszczki (stwierdzane w badaniu okulistycznym)

Zakażenie Chlamydią ma przebieg przewlekły, trwa ok. 3 tygodni (lub więcej) i często nawraca. Zapaleniu spojówki może towarzyszyć zapalenie rogówki, zapalenie gardła, zapalenie krtani, zapalenie uszu, zapalenie płuc.

Diagnoza stawiana jest po badaniu okulistycznym, na podstawie charakterystycznych objawów oraz po wyniku badania cytologicznego materiału pobranego ze spojówki. Leczenie polega na połączeniu antybiotykoterapii ogólnoustrojowej (ze względu na częste występowanie objawów z innych narządów) oraz antybiotyków podawanych dospojówkowo w postaci kropli. Ze względu na nawracajmy charakter zakażenia, konieczne jest przeprowadzanie kontrolnych badań okulistycznych u dziecka.