Niezstępowanie jąder, czyli wnętrostwo – wszystko co warto o nim wiedzieć

Niezstępowanie jąder, wnętrostwo, to stan, kiedy jądra nie zeszły do moszny. Jeszcze podczas życia płodowego jądra chłopca zstępują z jamy brzusznej do moszny czyli tam, gdzie powinny być na stałe. Bardzo często jądra zajmują swoją pozycję dopiero po urodzeniu i to też jest normalne. Jeśli jednak nie pojawią się w mosznie po skończeniu 3. miesiąca życia, konieczne jest rozpoczęcie leczenia.

Spis treści

1. Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - jak zdiagnozować?
2. Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - przyczyny
3. Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - możliwa przyczyna bezpłodności
4. Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - leczenie
5. Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - kiedy niezbędna jest operacja
6. Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - kiedy leczyć?

Wnętrostwo to inaczej niezstąpienie jąder. Terminy te stosowane są wymiennie. Rocznie niezstąpienie jąder diagnozuje się u kilku tysięcy chłopców. Dane te dotyczą dzieci pomiędzy 1. a 3. rokiem życia, bo do tego czasu może jeszcze dojść do samoistnego zstąpienia jąder do moszny, bez  żadnej interwencji.

Ze zrozumiałych przyczyn sytuacja wygląda zupełnie inaczej w przypadku wcześniaków. Powikłania po nieleczonym wnętrostwie, czyli niezstąpieniu jąder są dosyć poważne. Mogą prowadzić między innymi do nowotworu jądra. Nieprawidłowo ulokowane jądra także bardzo często powodują bezpłodność.

Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - jak zdiagnozować?

Powstaje pytanie w jaki sposób sprawdzić u dziecka czy jądra znajdują się tam, gdzie być powinny. Wbrew pozorom nie jest to łatwe i całkowicie jednoznaczne, gdyż czasami mamy do czynienia z tzw. jądrami wędrującymi.

Warto takie domowe badanie przeprowadzić w najbardziej sprzyjających okolicznościach, w odpowiedniej temperaturze, kiedy dziecko jest zrelaksowane – najlepiej tuż po kąpieli (pod warunkiem, że znacząco nie zmieni się temperatura – jej obniżenie może zafałszować nasze badanie). 

Jeśli coś cię zaniepokoi – nie tylko brak jądra, ale np.  jego dziwne położenie, koniecznie powinnaś zgłosić to pediatrze. Zresztą sam lekarz prowadzący powinien obejrzeć dziecko pod tym kątem, podczas rutynowego badania w przychodni. Jest to stały element badań bilansowych.

Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - przyczyny

Najprościej mówiąc, niezstąpienie jąder jest spowodowane zaburzeniem hormonalnym u matki podczas ciąży lub niedojrzałością jądra. Niezstępowanie jąder może być także związane z nieprawidłową budową ciała np. niewłaściwym przyczepieniem jądrowodu (droga, którą zstępuje jądro) do jądra, z jednej lub do moszny, z drugiej strony.

Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - możliwa przyczyna bezpłodności

Proces wytwarzania plemników tzw. spermatogeneza, musi odbywać się w odpowiednich warunkach. Chodzi tu głównie o właściwą temperaturę. Dlatego między innymi mężczyźni, chcący zachować płodność, nie powinni nosić obcisłych ubrań, bo działają one jak kompres. 

Podobnie wygląda sytuacja, kiedy jądra nie znajdują się na swoim miejscu. Temperatura w ciele jest bowiem o około 2 stopni Celsjusza wyższa niż w mosznie. Fakt ten uniemożliwia wytwarzanie plemników. Co prawda organizm chłopca zaczyna produkować plemniki dopiero w czasie dojrzewania, ale przygotowuje się do tego już od 3. miesiąca życia. To proces wielopoziomowy. Jeśli jądra nie zstąpią, proces spermatogenezy zostaje zaburzony. Przyczynia się to do powstania bezpłodności.

Czytaj też: Jądra: budowa i funkcje. Choroby jąder

Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - leczenie

Istnieje przekonanie, że jedynym sposobem wyleczenia z tej dolegliwości jest zabieg operacyjny. Tymczasem w wielu przypadkach można się obyć bez interwencji chirurgicznej, stosując terapię hormonalną.

Leczenie polega na podaniu pacjentowi hormonu (bezpośrednio gonadotropiny kosmówkowej lub hormonu uwalniającego ją z organizmu). Obydwie metody są skuteczne, a o ich wyborze decyduje lekarz. Warto jednak pamiętać, że konsekwencją (bardzo odległą w czasie) nieudanego zabiegu chirurgicznego może być bezpłodność. 

Hormony podaje się w kilku dawkach, w postaci zastrzyków.  Ich ilość i skład uzależnione są od wieku i wagi dziecka. Taka terapia trwa zwykle kilka tygodni. Czasem konieczne jest jej powtórne zastosowanie po kilku miesiącach.

Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - kiedy niezbędna jest operacja

Operację przeprowadza się wtedy, kiedy zastosowanie innego leczenia jest wykluczone. O jego przeprowadzeniu decyduje lekarz urolog. Zanim zdecydujemy się na zabieg, mając alternatywę leczenia hormonalnego, warto także pamiętać, że zawsze jest to interwencja mechaniczna. Operację przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Jej przebieg uzależniony jest od dokładnego położenia jądra. Zabieg polega ona na fizycznym umiejscowieniu jądra na swoim miejscu. 

Zbyt długie odwlekanie leczenia  może mieć nieodwracalne skutki dla zdrowia i komfortu życia chłopca. Im wcześniej się je rozpocznie, tym mniejsza szansa na wystąpienie  powikłań w przyszłości.

Polecamy: Samobadanie jąder - powinien je robić każdy mężczyzna

Aż  80 proc. przypadków bezpłodności powstałej na skutek powikłań po niezstąpieniu jąder, obserwuje się u pacjentów, u których leczenie zostało zastosowane dopiero po okresie dojrzewania. Odsetek ten spada do kilkunastu procent, gdy leczenie niezastąpionych jąder zostało skutecznie przeprowadzone właśnie przed ukończeniem przez chłopca drugiego roku życia.

Niezstąpienie jąder (wnętrostwo) - kiedy leczyć?

Oprócz wspomnianej poprawy płodności, podjęcie właściwego leczenia jest konieczne dla zachowania komfortu psychicznego młodego chłopca i mężczyzny. Poza czysto medycznymi przesłankami, brak jądra w mosznie wpływa bowiem destrukcyjnie na psychikę i może być źródłem wielu kompleksów. Ponadto niezstąpione jądro jest także obarczone większym ryzykiem wystąpienia nowotworu - aż 25-krotnie.