Niektóre WADY POSTAWY u dzieci - profilaktyka

Niektóre wady postawy - na przykład dysplazja stawu biodrowego - są wrodzone, ale duża część jest efektem zaniedbań rodziców. Czy wiesz, co musisz robić, żeby zapobiec powstawaniu wad postawy, takich jak: płaskostopie, krzywica albo zwichnięcie biodra u dziecka?

Spis treści

1. Wady postawy - zwichnięcie i dysplazja stawu biodrowego
2. Płaskostopie - wada kończyn dolnych
3. Konieczne są ćwiczenia
4. Krzywica wpływa na rozwój wad postawy - nie dopuść do niej!

Gdy dziecko dorośnie, zniekształcone kości i stawy mogą być przyczyną szybko rozwijającej się choroby zwyrodnieniowej. Będą uciskać na różne narządy, co może prowadzić do niewydolności układu krążenia i oddechowego, a u kobiet - do problemów z zajściem w ciążę i urodzeniem zdrowego dziecka. Niektóre wady postawy są wrodzone. Ale wiele z nich to efekt zaniedbań rodziców. Nie róbmy tego dzieciom.

Wady postawy - zwichnięcie i dysplazja stawu biodrowego

Nowo narodzone dziecko jest badane przez neonatologa pod kątem sprawności stawów biodrowych. Niestety, taka rutynowa kontrola nie zawsze wystarczy. Najbardziej miarodajnym sposobem wykrycia zwichnięcia stawu lub jego niedorozwoju (czyli dysplazji) jest USG.

• Zwichnięcie. To wypadnięcie główki kości udowej z panewki stawu biodrowego. Może być wrodzone, ale też dochodzi do niej, gdy np. lekarz źle odbierze dziecko w czasie porodu albo mama będzie je źle przewijała. Leczenie polega na nastawieniu stawu, regularnych ćwiczeniach zaleconych przez pediatrę i tzw. szerokim pieluchowaniu (zakładaniu pieluch w taki sposób, by nóżki były szeroko rozstawione).

• Dysplazja. Oznacza wadę wrodzoną, która polega na niedorozwoju stawu biodrowego i często jest przyczyną zwichnięć. Jeśli nie pomaga rehabilitacja, lekarze decydują się na operację dziecka. Dysplazja może dotyczyć obu stawów lub jednego.

Co trzeba robić?

• Niemowlę ze zwichnięciem lub dysplazją musi mieć szeroko rozstawione nóżki, stosuj więc tzw. szerokie pieluchowanie. Gdy lekarz zleci, zakładaj dziecku na nogi specjalny sprzęt ortopedyczny - rozwórkę Koszli, poduszkę Frejki lub uprzęż Pawlika (z przepisu lekarza kupisz je w sklepie zaopatrzenia ortopedycznego).
• Podczas przewijania i ubierania unoś dziecko wsuwając dłoń pod jego pośladki (nie chwytaj za nóżki!).
• Ubieraj malca w luźne śpiochy czy pajacyki.
• Nosząc dziecko na rękach, rozkładaj jego nóżki tak, by obejmowało nimi twój brzuch lub biodro.
• Codziennie gimnastykuj malca. Jak to robić, nauczy cię ortopeda.

Czego nie wolno robić?

• Nie krępuj nóżek dziecka np. ciasno owijając je pieluchą czy kocykiem.
• Podczas ubierania czy przewijania nie chwytaj malca za nóżki i nie prostuj ich.
• Nie noś dziecka zbyt często na rękach. Jeśli chcesz, połóż się obok niego na tapczanie i przytul.
• Nie przekarmiaj dziecka zbędne dekagramy (a nawet kilogramy!) dodatkowo obciążą wiotki kościec.

Płaskostopie - wada kończyn dolnych

Gdy dziecko ukończy 4 latka i odcisk jego stópki - np. mokry ślad na betonie - nadal przypomina płaski placek, a nie rogalik, powinno dać nam to do myślenia. Jeśli zauważymy, że ma ono tzw. ciężki chód, stopy nadmiernie mu się pocą, pięty uciekają na boki, a kolana ocierają coraz bardziej o siebie, zelówki butów są mocniej zdarte z jednej strony, a dodatkowo dziecko skarży się na ból w podbiciu - musimy wybrać się do ortopedy. U małych dzieci raczej nie stosuje się wkładek ortopedycznych w korekcji płaskostopia, ale zleca ćwiczenia i noszenie dobrych butów.

Co trzeba robić?

• Zadbaj o to, by dziecko jak najczęściej chodziło boso po miękkim podłożu, np. latem po piasku na plaży lub po trawie. To świetna gimnastyka, a miękkie podłoże nie naraża kości na mikrourazy.
• Zachęcaj je do biegania, a z czasem i jazdy na rowerze.
• Kupuj dobre buty (np. firm Bartek, Befado). Powinny być wykonane z miękkiej skóry, ze sztywnym napiętkiem stabilizującym staw skokowy, cholewką sięgającą nad kostkę (ale najwyżej na dwa palce) i podeszwą w miarę grubą, a jednocześnie elastyczną, amortyzującą wstrząsy przy bieganiu, skokach. Noski powinny być szerokie, a pogrubienie pod piętą profilowane – to tzw. obcas Thomasa: część podeszwy po wewnętrznej strony stopy jest nieco dłuższa. Najlepiej, żeby trzewiki były sznurowane.
• Po domu niech dziecko chodzi w klapkach z wyprofilowaną podeszwą (ma zagłębienie na piętę) lub tzw. fakirkach. Klapki wymuszają pracę mięśni stóp podczas chodzenia, a to wzmacnia nogi.
• Pilnuj, żeby dziecko codziennie wykonywało ćwiczenia stóp. Zestaw ćwiczeń poniżej.

Czego nie wolno robić?

• Nie zachęcaj malucha do zbyt wczesnego chodzenia, np. pokazując mu z daleka ulubionego misia.
• Nie kupuj wkładek ortopedycznych bez zalecenia lekarza.
• Nie każ dziecku chodzić w butach odziedziczonych po starszym rodzeństwie - są zdeformowane i mogą zniekształcać rozwijającą się stopę.
• Nie narażaj dziecka na długie stanie w bezruchu (zwłaszcza w rozkroku), np. plotkując z kimś znajomym na ulicy. Taka pozycja zniekształca kolana i pogłębia płaskostopie (sklepienia stóp są zbyt obciążone).
• Nie pozwalaj, by dziecko skakało na betonie lub asfalcie. Uderzenia nóg o twarde podłoże mogą powodować mikrouszkodzenia stawów, które w późniejszym wieku przyczyniają się do zmian zwyrodnieniowych w stawach skokowych i drobnych stawach stóp.

Konieczne są ćwiczenia

Gimnastyka wzmacnia mięśnie i więzadła nóg. Bez niej się nie obejdzie. Codziennie gimnastykujcie się razem. Żeby ćwiczenia nie były zbyt nudne, wymyślaj zabawy, na przykład:

• Chodźcie na zewnętrznych krawędziach stóp. Zaproponuj wyścig: 10 razy dookoła pokoju.
• Włącz ulubiony utwór dziecka i powiedz, że cały musicie przetańczyć na palcach. Kto stanie na całej stopie - płaci karę lub daje fant.
• Siedząc, połóżcie na stopie jakiś mały przedmiot. Prostujcie w kolanie najpierw jedną, a potem drugą nogę. Komu przedmiot spadnie - ten daje fant.
• Nadal siedząc, kręćcie raz jedną, raz drugą nogą w kostce tak, by palcami zataczać małe kółka. Liczcie obroty i mierzcie czas. Wygrywa ten, kto zatoczy więcej kółek w ciągu np. 2 minut.
• Palcami stóp podnoście do góry i przenoście na bok jakieś małe przedmioty, np. szmatki, klocki. Kto w ciągu 3 minut przeniesie wszystkie drobiazgi z kupki na kupkę - wygrywa.
• Siedząc, postawcie bose stopy na końcach swoich ściereczek. Zbierajcie palcami materiał w ten sposób, by ze ściereczki powstała harmonijka. Kto pierwszy zbierze palcami cały swój materiał – ten wygrywa.

Krzywica wpływa na rozwój wad postawy - nie dopuść do niej!

Odpowiednia dieta, codzienne spacery i regularne podawanie dziecku witaminy D₃ uchronią je przed krzywicą. Choroba ta pojawia się w okresie szybkiego wzrastania - najczęściej do 18. miesiąca życia. Jeśli organizm ma za mało witaminy D₃, wówczas zaburzona zostaje przemiana fosforu oraz wapnia i kości są za słabo zmineralizowane (zbyt miękkie). Wtedy dochodzi do deformacji kości czaszki, klatki piersiowej, nóg, kręgosłupa.

Witaminę D₃ dziecko w łonie matki dostaje poprzez łożysko, dlatego tak ważne jest, by przyszła mama miała jej pod dostatkiem. Jeśli dieta i spacery w słoneczne dni nie wystarczą, lekarz przepisuje odpowiednie preparaty.

Witamina D₃ powstaje w skórze pod wpływem promieni słonecznych, dlatego kobieta w ciąży, a potem jej dziecko muszą jak najwięcej czasu spędzać na świeżym powietrzu (skóra musi być odsłonięta). Sporo witaminy D zawierają żółtka jaj, tłuste ryby i świeże masło. Powinna je jadać kobieta w ciąży, a potem - w odpowiednim czasie - jej dziecko

Lekarze zalecają, by już od ok. 3. tygodnia życia podawać niemowlętom witaminę D₃ w kropelkach. Dawkę ustala pediatra, ale zwykle są to 1-2 krople dziennie. Ponieważ ta witamina jest rozpuszczalna w tłuszczach, podaje się ją bezpośrednio przed karmieniem piersią lub butelką, wprost do buzi malca lub na łyżeczce z mlekiem albo pokarmem.

miesięcznik "Zdrowie"