Logopeda: czym się zajmuje? Jak znaleźć dobrego logopedę dla dziecka?

Logopeda to nie tylko terapeuta od wad wymowy. Pomaga namierzyć i usunąć bariery w komunikacji językowej, które mogą zaburzać rozwój intelektualny, emocjonalny i społeczny dziecka. Logopeda musi mieć gruntowną wiedzę z zakresu różnych dziedzin wiedzy. Przeczytaj, czym się zajmuje logopeda i jak znaleźć dobrego logopedę dla dziecka!

Spis treści

1. Kiedy potrzebna jest konsultacja logopedy
2. Rozwój mowy u przedszkolaka
3. Logopeda najpierw poznaje przyczyny zaburzeń mowy
4. Terapia u logopedy: jak przebiega?
5. Jak znaleźć dobrego logopedę?

Logopeda diagnozuje, a następnie leczy wady mowy. Analizuje mowę rozumianą jako przekazywanie i odbiór informacji, czyli porozumiewanie się. Zaburzenia mowy powstają na różnym tle, dlatego terapeuta – by je zdiagnozować, a potem leczyć – musi mieć rzetelną wiedzę z zakresu medycyny, psychologii, pedagogiki.

Warto dodać, że poza leczeniem wad wymowy logopeda pracuje również z dziećmi dwujęzycznymi, zespołem Aspergera i autyzmem. Pomocy u logopedy szukają także rodzice dzieci jąkających się i niedosłyszących. Co więcej, logopedę odwiedzają dyslektycy.

Logopeda pracuje w poradniach specjalistycznych, ale również w szkołach, przedszkolach, ośrodkach szkolno-wychowawczych, a nawet na szpitalnych oddziałach, m. in. laryngologicznych i neurologicznych.

Kiedy potrzebna jest konsultacja logopedy

Na pewno nie należy czekać, aż dziecko wyrośnie z wady wymowy. Warto skorzystać z konsultacji logopedy, gdy zaobserwujemy u swojej pociechy:

• zmiany anatomiczne w obrębie aparatu artykulacyjnego: nieprawidłową budowę języka (zbyt krótkie wędzidełko językowe), wady zgryzu, anomalie zębowe, podejrzewamy upośledzenie słuchu fizycznego;
• zauważymy, że jego rozwój psychomotoryczny i emocjonalny dziecka przebiega wolniej niż u rówieśników;
• wymowa dziecka nie spełnia standardów rozwoju mowy właściwych danemu wiekowi.
• z noworodkiem, aby się dowiedzieć, czy maluch prawidłowo oddycha, połyka, ssie - rozwój tych funkcji ma wpływ na wymowę dziecka w przyszłości.

Logopeda najpierw poznaje przyczyny zaburzeń mowy

Zdecydowanie najczęściej do logopedy trafiają dzieci z wadami wymowy i zaburzeniami artykulacji. Aby ustalić skuteczną terapię, specjalista musi dobrze poznać pacjenta. Ogląda narządy mowne i sprawdza ich motorykę. Nieprawidłowa budowa może dotyczyć języka (za mały, za duży, ze zbyt krótkim wędzidełkiem językowym), podniebienia miękkiego i twardego (różnego typu rozszczepy), rzadziej warg (niedokształcenie wargi górnej, wędzidełko, które ogranicza jej ruchomość), uzębienia (wadliwy zgryz, brak zębów), żuchwy (ruchomość). Jeśli dziecko myli głoski, logopeda sprawdzi słuch fonematyczny, wykona badanie słuchu fizycznego oraz tzw. autokontrolę słuchową. Niejednokrotnie bowiem dziecko jest przekonane, że mówi dobrze. Dopiero nagranie jego wypowiedzi i odtworzenie pozwala uświadomić mu konieczność pracy nad wymową. Jeżeli dziecko chodzi do szkoły, logopeda, chcąc sprawdzić, czy wada ma odbicie w piśmie, poprosi o zeszyty ucznia. Jeśli tak, to terapia będzie również obejmowała pisanie. Ważnym źródłem informacji jest wywiad z rodzicami. Logopeda będzie pytał, kiedy dziecko zaczęło mówić, jak mowa się rozwijała, czy ktoś w otoczeniu malca ma wady wymowy (starsze rodzeństwo, rodzice lub opiekunowie), czy dziecko przechodziło jakieś ciężkie choroby. Zapyta też, jak rozwijała się mowa u rodziców. W razie potrzeby skieruje dziecko na badanie audiologiczne (przy niedosłuchu), do laryngologa, by potwierdził lub wykluczył powiększenie trzeciego migdałka, polipy, skrzywienie przegrody nosowej. W niektórych przypadkach przydatne bywa także badanie psychologiczne czy neurologiczne.

Terapia u logopedy: jak przebiega?

Po zdiagnozowaniu dziecka logopeda ustala plan działania i rozpoczyna się terapia. Standardowe spotkanie (30–40-minutowe) obejmuje: sprawdzenie opanowania zadanych ćwiczeń, wprowadzenie nowego materiału, krótkie zajęcia relaksacyjne, zapisanie w zeszycie dziecka nowego materiału do utrwalenia w domu i ponowne przećwiczenie tego z malcem, przekazanie opiekunowi dziecka instrukcji ćwiczeń domowych. Rezultaty terapii logopedycznej zależą m.in. od rodzaju wady, czasu rozpoczęcia leczenia oraz zaangażowania i wytrwałości pacjenta. Dziecko powinno czuć potrzebę ćwiczeń i rozumieć konieczność udziału w zajęciach. Ważna jest także ścisła współpraca rodziców, ponieważ terapia musi być kontynuowana w domu. Rodzice powinni wykonywać z dzieckiem zalecone każdorazowo ćwiczenia. Najlepsze efekty dają codzienne 15–20-minutowe zajęcia, obowiązkowo odbywające się w atmosferze spokoju. Dziecko należy chwalić nawet za minimalne osiągnięcia. Nie wolno ćwiczyć, gdy boli je gardło, ma podwyższoną temperaturę lub katar.

Wizyta u logopedy w ramach NFZ wymaga skierowania np. od pediatry, lekarza rodzinnego bądź laryngologa.

Jak znaleźć dobrego logopedę?

Wybór dobrego logopedy to klucz do sukcesu w pracy z dzieckiem nad jego wadą wymowy. A praca ta, jak każda, którą wykonuje się z najmłodszymi, jest szczególnie wymagająca. Dobry logopeda powinien więc mieć nie tylko odpowiednie przygotowanie merytoryczne, ale potrafić dostosować zajęcia do psychiki i wieku dziecka - tak, by były dla niego atrakcyjne. Dzieci szybko się męczą, zazwyczaj bez entuzjazmu podchodzą do wykonywania zadań, więc logopedzie nie powinno zabraknąć kreatywności i cierpliwości, a także elastyczności, by dostosować program spotkań do konkretnego dziecka, potrafić go zmienić już w trakcie współpracy.

Ważna jest również komunikacja na linii logopeda-rodzic. Mama czy tata odpowiedzialni są zarówno za wykonywanie przez dziecko właściwych ćwiczeń w domu, jak i aktywny udział w zajęciach z dzieckiem. Bez tej współpracy dziecku będzie trudniej osiągnąć wyznaczony przez logopedę cel.

W XXI wieku, czasach internetu i swobodnej wymiany opinii, znalezienie dobrego logopedy nie powinno sprawić problemu - warto poprosić o wskazówki rodziców dzieci, które borykały się z tym samym problemem, poczytać opinie dostępne on-line, a przede wszystkim - wyrobić sobie swoje zdanie o pracy danego logopedy po kilu spotkaniach. Pamiętajmy, że jeśli ten nie okaże się szukanym przez nas specjalistą, zawsze można rozpocząć terapię u kogoś innego.

miesięcznik "Zdrowie"