Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - przyczyny, objawy i leczenie

Krwawienia śródczaszkowe często występują u wcześniaków, zwłaszcza tych urodzonych przed 32. tygodniem ciąży. Jednak nierzadko pojawiają się także u noworodków urodzonych o czasie, zwłaszcza jeśli poród nie przebiegał prawidłowo. Jakie są przyczyny i objawy krwawienia śródczaszkowego? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - rodzaje
2. Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - przyczyny
3. Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - objawy
4. Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - diagnoza
5. Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - leczenie
6. Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - rokowania

Krwawienia śródczaszkowe u noworodków to bardzo częste powikłanie wcześniactwa - występują u około połowy noworodków urodzonych przed czasem. Mogą pojawić się także u dzieci urodzonych o czasie, zwłaszcza jeśli poród nie przebiegał prawidłowo.

Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - rodzaje

• dokomorowe/okołokomorowe - są najczęstszą przyczyną uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego u dzieci przedwcześnie urodzonych. U dzieci urodzonych przed 32. tygodniem ciąży i/lub z urodzeniową masą ciała poniżej 1500 g częstość występowania tego typu krwawień wynosi 35-45 proc. Bardzo rzadko występują u dzieci urodzonych blisko terminu lub w terminie. Do większości krwotoków (90 proc.) dochodzi w ciągu pierwszych 3 dni życia noworodka. Wyróżnia się IV stopnie krwawienia dokomorowego - od łagodnego, które może nie dać żadnych powikłań, do bardzo ciężkiego, które może zakończyć się śmiercią;
• podpajęczynówkowe - towarzyszy zwykle innym rodzajom krwawienia, najczęściej występującym u noworodków przedwcześnie urodzonych. Częstość jego występowania szacowana jest na 14-16 proc. wszystkich krwawień do ośrodkowego układu nerwowego u noworodków;
• podtwardówkowe (pomiędzy oponą twardą a pajęczynówką) - w większości przypadków pojawia się u noworodków donoszonych;
• nadtwardówkowe (pomiędzy oponą twardą a czaszką) - występują najrzadziej;

Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - przyczyny

Krwawienia śródczaszkowe u wcześniaków mogą być wynikiem niedorozwoju naczyń mózgu (a co za tym idzie - zaburzenia krążenia mózgowego), niedoboru witaminy K lub zespołu zaburzeń oddychania. Czynnikiem ryzyka jest mechaniczna wentylacja (podłączenie do respiratora) wcześniaka, zwłaszcza jeśli jej parametry są wysokie.

Inną przyczyną krwawień śródczaszkowych (nie tylko u wcześniaków, lecz także u dzieci rodzonych o czasie) są okołoporodowe urazy głowy. Inne przyczyny krwawienia śródczaszkowego u noworodków to niedotlenienie mózgu, różnego typu wady wrodzone, malformacje naczyniowe, zwiększone ciśnienie śródczaszkowe, zakażenia i zaburzenia krzepnięcia.

Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - objawy

• wzmożone ciśnienie śródczaszkowe (napięte, tętniące ciemię przednie, rozchodzenie się szwów czaszkowych);
• wymioty;
• zaburzenia napięcia mięśniowego (np. pod postacią ułożenia dziecka w tzw. pozycji żaby);
• drgawki (najczęściej w krwawieniach podpajęczynówkowych);
• głośny krzyk, określany jako „krzyk mózgowy”;
• inne ciężkie objawy neurologiczne (zaburzenia oddychania, odrzucanie głowy ku tyłowi, sztywność źrenic, zwrot gałek ocznych „w stronę wylewu”, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego - przy krwotoku podtwardówkowym);
• napady bezdechu;
• sinica;
• objawy wodogłowia;

Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - diagnoza

Wykonuje się badania ultrasonograficzne przezciemiączkowe (ultrasonografia przezciemiączkowa) oraz badania płynu mózgowo-rdzeniowego.

Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - leczenie

Krwawienia I i II stopnia zwykle wchłaniają się samoistnie, w związku z tym nie potrzebna jest interwencja lekarza. W pozostałych przypadkach stosuje się leczenie, którego celem jest złagodzenie objawów krwawienia.

Krwawienia śródczaszkowe u noworodków - rokowania

Rokowanie zależy od stopnia krwawienia oraz uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku niewielkich krwawień rokowania są porównywalne do rokowań noworodków urodzonych w tym samym okresie ciąży bez krwawienia. Krwawienia III stopnia niosą za sobą ryzyko powstania wodogłowia, mózgowego porażenia dziecięcego, uszkodzenia słuchu i wzroku lub zaburzeń rozwoju psychomotorycznego dziecka. Krwawienia IV stopnia mogą nawet doprowadzić do śmierci (ryzyko wynosi 80-90 proc.).

Monika Majewska