Jakie są skutki nieprzeżytej żałoby? [Porada eksperta]

Proszę o podanie jakie skutki ma nieprzeżyta żałoba i jakie ma skutki w przypadku następnej żałoby? Według psycholog Wiesławy Stefan nieprzeżyta żałoba potęguje się przy następnych. A o tym ludzie nie wiedzą, zwłaszcza młodzi najczęściej uciekający od żałoby, grobów - bo potem za bardzo rozpaczają. Nie wiedząc, że jednak lepiej... Nie mówi się młodym, że jest też żałoba poaborcyjna, którą też należy przeżyć, a nie oddalać się, czy zapominać - choćby w używkach.

Temat nieprzeżytej żałoby jest bardzo indywidualnym tematem. Generalnie rodzice najchętniej zaoszczędziliby dziecku nieprzyjemnych odczuć związanych ze śmiercią kogoś bliskiego np. babci czy dziadka. Śmierć tak samo jak i jej przeżywanie jest nieodłączną częścią naszego życia. Ochrona dziecka przed konfrontacją z odejściem bliskiej mu osoby pociąga za sobą lawinę nieprzyjemnych skutków.

Dziecięcy smutek jest bardzo trudny do przejścia tym bardziej, jeżeli dziecko widzi, że osoby dla niego ważne również w nim są pogrążone i cierpią. Rodzice bardzo często aby ochronić dziecko przed bólem, cierpieniem i żalem, nie poruszają tematu umierania. Rodzice separują się wtedy od nieprzyjemnych emocji poprzez różnego rodzaju używki np. leki, alkohol czy gry hazardowe. Próbują w ten najłatwiejszy sposób zagłuszyć gniew, złość, smutek czy rozpacz, twierdząc tym samym, że jak dziecko nie będzie widziało ich łez to nie będzie cierpieć.

Dzieci w swej niezwykłej mądrości nie muszą wiedzieć, bo one to wszystko czują. Trzeba wiedzieć, że zgoda na przeżycie uczuć związanych ze śmiercią dodaje prawdziwą siłę. Musimy wiedzieć, że dzieci inaczej przeżywają żałobę niż dorośli. Jest to związane z wieloma czynnikami np. psychologicznym, społecznymi czy środowiskowymi. Przeżywanie śmierci jest też różne na poszczególnych etapach ich rozwoju. Dzieci przeżywają takie same uczucia jak ich rodzice. Dzieci nawet te najmłodsze doświadczają smutku, tęsknią czy czują się osamotnione.

Różnica polega na przeżywaniu tych uczuć. Proces ten można przyrównać do wyobraźni. Każdy z nas ją ma, każdy ją wykorzystuje w różny sposób, często nawet nie uświadamiając sobie tego. Dorośli, którzy w swoim dzieciństwie nie dopuścili do siebie uczuć związanych ze śmiercią, latami borykają się ze smutkiem, który im ciągle towarzyszy.

Jak dzieci reagują na śmierć bliskiej osoby?

Po ukończeniu 4 roku życia dziecko ma pewne wyobrażenie śmierci, wie że coś złego się wydarzyło. Ono wie, że ktoś zmarł, wierzy jednak, że ta osoba może wracać nocą. Bezsenność, koszmary nocne, bóle brzucha, nocne moczenie czy krnąbrność to najczęstsze objawy u dziecka w tym wieku, które przeżyło niedawno czyjąś śmierć.

Natomiast 5 latek, wie już, że śmierć jest procesem nieodwracalnym. Zadaje mnóstwo trudnych pytań i często kojarzą śmierć ze snem, co powoduje u nich lęk przed zasypianiem.

Sześciolatki i siedmiolatki, bardzo żywo interesują się śmiercią, ale i bardzo mocno boją się o życie swoich rodziców. Interesuje ich co się dzieje z ciałem po śmierci oraz to jak wygląda pochówek. Choć jest to trudne dla dorosłego, prawda w tej kwestii jest bardzo ważna.

Dziecko 10 letnie potrafi urządzić swemu zmarłemu zwierzątku pogrzeb, taki rytuał pożegnania daje mu poczucie bezpieczeństwa, przy odpowiednim wsparciu.

Nastolatek , który traci osobę mu bliską, już nie jest nastolatkiem tylko małym chłopcem, który potrzebuje, przytulenia, ciepła i ogromnego wsparcia. Gdy nastolatek traci jednego z rodziców traci tym samym 50% ze swoich najintymniejszych relacji, jeżeli traci rodzeństwo to traci 100%, bo cała uwaga rodziców skupiona jest na zmarłym bracie czy siostrze. W tym czasie w nastolatku szaleje burza uczuć, targają nim liczne emocje, z którymi musi się uporać. Potrzeba podzielenia się tymi uczuciami jest ogromna. Często jest tak, że młody człowiek przejmuje po śmierci ojca lub matki jego rolę i obowiązki co w aspekcie psychologicznym jest ogromnym obciążeniem.

Jak rodzic może pomóc dziecku?

Dorośli bardzo często unikają słów takich jak: śmierć, żałoba, zmarł, umarł nie tylko przed dziećmi, ale i przed sobą. Informacja na zadane przez dziecko pytanie powinna być przekazana w atmosferze bezpieczeństwa. Brak prawdy powoduje, że dziecko samo poszukuje odpowiedzi na pytania, często dopełniając braki wyobraźnią, co jest bardzo niebezpieczne.

Jak radzić sobie ze śmiercią?

Śmierć bliskiej osoby to proces, to przechodzenie przez 5 faz smutku, które są płynne, ale się zazębiają. To zaprzeczenie, gniew i złość, pertraktacje, akceptacja. Bywa i tak, że człowiek zatrzymuje się na jednym z ww. etapów i wtedy potrzebuje pomocy psychoterapeuty. Pomoc terapeuty nie będzie polegała na pocieszaniu pacjenta, ale nad bolesnym przeżyciem tego co zostało przez lata spychane i przemilczane. Rozmowy o przeżywaniu straty są bardzo trudne i bolesne, jednak powodują to, że możemy zmierzyć się z naszym lękiem. Powodują również to, że nie sięgamy po alkohol czy leki, tylko konstruktywnie próbujemy sobie pomóc.