Jak rodzic może pomóc dziecku przed stresującymi EGZAMINAMI

Podczas matur i egzaminów do szkół rodzicom udzielają się szkolne emocje i lęki dzieci. Ba, niekiedy oni sami je prowokują. Na uczniów nakładana jest zbyt duża presja, której nie zawsze mogą sprostać. A do egzaminów należy podchodzić rozsądnie - przekonuje psycholog, Monika Werwicka.

Spis treści

1. Do egzaminów należy podchodzić rozsądnie
2. Egzamin to nie wszystko
3. Ćwiczenia, które pomogą przygotować się do egzaminów

Pani Bożena odwiedza kolejne szkoły we Wrocławiu. Potem rodzina usiądzie i wspólnie zdecyduje, do których trzech szkół Karolina będzie zdawała. Dlaczego do tylu? - Bo na to pozwalają przepisy. A dziecku trzeba dać szansę - tłumaczy pani Bożena, urzędniczka. Atmosfera wyścigu udzieliła się wszystkim dobrym uczniom w klasie Karoliny i ich rodzicom. Ci nawet ją podsycają, bo to oni biegają na dni otwarte i relacjonują w domach, co zobaczyli i usłyszeli. Kto „obstawiałby" tylko jedną szkołę, traktowany byłby jak odmieniec. Trwa więc szkolna giełda: gdzie najlepiej jest zdawać i dlaczego. A to jeszcze pogłębia stresy związane ze zmianą szkoły i z testami na koniec gimnazjum.

Do egzaminów należy podchodzić rozsądnie

- Ten problem dotyczy ludzi z wielkich miast - twierdzi Monika Werwicka, szefowa poradni pedagogiczno-psychologicznej w Warszawie. - Gdzie indziej nie ma takiego wyboru, szum informacyjny wokół szkół średnich jest więc mniejszy. Jej zdaniem, nawet jeśli dziecko zdaje do trzech szkół, należy do egzaminów podchodzić rozsądnie. - Dziecko musi wiedzieć, że rodzice są z niego dumni, gdy ma ambicje. Ale powinni tak się zachowywać, by ono czuło się bezpiecznie, nawet ponosząc porażkę.

- Młody człowiek przejmuje widzenie świata od rodziców, a komunikat jest jasny: trzeba być super - mówi Sławomir Murawiec, psychiatra ze stołecznego Centrum Zdrowia Psychicznego. - Ale sposób, w jaki się dochodzi do pozycji najlepszego, bywa różny. Często zapracowani, zmęczeni rodzice pokazują, że świat to wielkie zmaganie się i ciągła walka. Młodzież, dzieci zewsząd słyszą o „wyścigu szczurów". Jeśli ich rodzice sami nie czują się zmuszani do udowadniania swojej zawodowej przydatności, to i tak media podsycają mit nieustającej konkurencji. Trzeba być najlepszym i to już od najmłodszych lat. Młodzi ludzie podążają za tym wyobrażeniem i odnoszą sukces lub nie dają sobie rady.

- Rodzice przychodzą niekiedy i mówią „napraw go", tak jakby dziecko było lodówką czy pralką - opowiada doktor Murawiec. - Nie widzą swojego dziecka, tylko własne wyobrażenie o nim. I wymagania stawiają nie dziecku, a tym wyobrażeniom. Egzaminy, w sytuacji, gdy życie traktowane jest jak nieustający pojedynek, jeszcze bardziej stresują. - Na dodatek traktowane są jak wyzwanie, od którego zależy cała przyszłość ucznia - dodaje psychiatra. Ale zaznacza, że na szczęście nie wszyscy rodzice tak się zachowują: wielu ma czas, by uważnie wsłuchiwać się w swoje dzieci.

Egzamin to nie wszystko

- Dzieciom i młodzieży trzeba pozwalać dokonywać wyboru szkoły - twierdzi Agata Rusak, psycholog w Zespole Szkół im. Rejtana w Warszawie. - Ilu uczniów słyszy od rodziców, że nie liczą się ich zainteresowania. Tu młody człowiek może się jeszcze bronić i obstawać przy swoim. Gorzej, gdy usłyszy: zainwestowaliśmy w ciebie, miałeś korki z biologii i chemii. Wszystko po to, byś dostał się na medycynę. A ty nawet nie próbujesz. Dziecko staje się bezradne wobec takiej perswazji, a i w rodzicach rośnie frustracja. Maturzysta, zamiast mobilizować siły do matury, myśli, czy się sprawdzi, czy nie.

- Rodzice powinni jednak zadbać o to, by dziecko nie ulegało przy wyborze tylko emocjom i impulsom - mówi Monika Werwicka. - Jeżeli piętnastolatek uwielbia jazdę konną, w przyszłości chce hodować konie i uparł się na naukę w technikum hodowli koni, to nie sprzeciwiajmy się kategorycznie. Poprośmy dziecko, by zebrało na temat wymarzonej szkoły jak najwięcej informacji. Niech porozmawia z pięcioma uczniami (najlepszymi i najgorszymi), sprawdzi kariery zawodowe absolwentów, dowie się, jak wyglądają praktyki zawodowe. Dopiero wiedząc to wszystko, może podjąć decyzję.

- Rodzice i uczniowie za bardzo skupiają się na samym egzaminie, a za mało na celu, do jakiego prowadzi - twierdzi Jolanta Kaźmierczak, pedagog w gimnazjum i Liceum im. Żmichowskiej w Warszawie. - A egzamin to nie wszystko. Przecież potem z tych najlepszych, którzy się dostali, w klasach są uczniowie piątkowi, ale są też słabsi. To dlatego rodzice, pomagając dziecku w wyborze szkoły, powinni dowiedzieć się, jak funkcjonuje tam opieka nad najsłabszymi uczniami. Bo ta informacja też pokazuje wartość rzemiosła pedagogicznego.

Ćwiczenia, które pomogą przygotować się do egzaminów

Jak zapamiętać opowiadanie

• Zapytaj, o czym jest to opowiadanie, jaka jest główna myśl.
• Zapamiętaj ważne szczegóły oraz porządek głównych wydarzeń, czyli ich kolejność.
• Zastanów się, jak czują się bohaterowie i dlaczego.
• Czytając, zatrzymuj się to tu, to tam. Myśl o tym, co czytasz. Jeżeli czytasz głośno, słuchaj siebie.
• Nie martw się, jeżeli ci się nie uda zapamiętać szczegółów opowiadania. Zachowaj spokój i odpręż się. Po godzinie spróbuj jeszcze raz.

Łatwiejsze rozumienie tekstu

Ćwiczenia dla tych, którzy uczą się tylko przez powtarzanie (wiele razy czytają tekst, przepisują notatki):

• Zmieniaj tempo czytania: szybciej łatwiejsze partie tekstu, aby prędko zorientować się w głównym założeniu, natomiast nieco wolniej trudniejsze partie.
• Powstrzymuj się z oceną. Jeżeli coś wydaje ci się niejasne, czytaj dalej. Prawdopodobnie autor wypełni luki, doda więcej informacji lub wyjaśni te punkty w innym miejscu.
• Przeczytaj kilkakrotnie trudne fragmenty.  Ta prosta strategia bywa skuteczna, szczególnie gdy dane wydają się na pierwszy rzut oka sprzeczne lub dwuznaczne.

Notatki na marginesach

Nie bój się podkreśleń w podręcznikach. Zakreślaj nieznane słowa, zaznaczaj definicje, numeruj kolejno myśli, przyczyny, wydarzenia. Umieszczaj gwiazdki obok ważnych fragmentów, znaki zapytania obok niejasnych. Rysuj strzałki, by pokazać związki, pisz komentarze, zaznaczaj streszczenia, podsumowania. Weź do tego kilka kolorowych flamastrów. Ale uważaj: podkreślenie niewłaściwych informacji przeszkadza w odtworzeniu istotnych.