DYSPLAZJA STAWÓW BIODROWYCH u dziecka - rozpoznanie i leczenie

Każde niemowlę powinno po upływie 6. tygodnia życia trafić do ortopedy, aby ocenił jego stawy biodrowe. Niektóre dzieci rodzą się bowiem z nie w pełni wykształconymi stawami, średnio co 20. ma dysplazję stawów biodrowych. Choć dziecko przez kilka miesięcy będzie leżało, już teraz możliwe jest wykrycie i skuteczne leczenie nieprawidłowości, które w przyszłości mogą utrudniać prawidłowe poruszanie się.

Spis treści

1. Dysplazja stawów biodrowych: przyczyny
2. Pierwsze badanie stawów dziecka
3. Badanie stawów biodrowych u ortopedy
4. Badanie USG stawów biodrowych
5. Badania bioderek u dzieci [wideo]
6. Niewielkie nieprawidłowości w budowie stawów biodrowych
7. Leczenie dysplazji stawów biodrowych
8. Dysplazja stawu biodrowego [wideo]

Aby łatwiej zrozumieć, na czym polega dysplazja stawów biodrowych u dziecka, wyobraź sobie, jak są zbudowane. Jedną dłoń zaciśnij w pięść, drugą ją obejmij. Następnie poruszaj pięścią tak, aby przez cały czas otulała ją ręka. Pięść to koniec kości udowej, tzw. główka, a dłoń to panewka stawu, czyli wklęśnięcie w kościach miednicy. Choć główka porusza się w różne strony, jej powierzchnia wciąż ma kontakt z powierzchnią panewki. Kiedy panewka stawu jest za płytka lub zbyt stroma, a główka kości udowej źle do niej dopasowana, zachodzi dysplazja stawów biodrowych. Wada może dotyczyć jednego lub obu stawów. Staw nie może wówczas rozwijać się prawidłowo, w dodatku jest zagrożony zwichnięciem, czyli utratą połączenia między panewką a główką kości.

Dysplazja stawów biodrowych: przyczyny

Dysplazja stawów biodrowych częściej dotyczy dziewczynek, dzieci z ciąż mnogich i porodów pośladkowych. Dzieci z tą wadą rodzą się częściej w rodzinach, w których już występowała, np. u rodziców lub rodzeństwa. Przyczyną może być także nieprawidłowe ułożenie malca w brzuchu u mamy, np. z powodu małowodzia, położenia poprzecznego lub dużej wagi. Ważne jest, by nieprawidłowości w budowie stawów biodrowych wykryć jak najwcześniej. Dzięki temu leczenie będzie krótsze i mniej dotkliwe.

Pierwsze badanie stawów dziecka

Jeszcze w szpitalu, po porodzie, lekarz neonatolog (specjalista zajmujący się noworodkami) powinien zbadać stawy maluszka. To pierwsze badanie stawów w życiu dziecka (przed wypisem ze szpitala zapytaj lekarza, czy zostało wykonane). O kolejne musisz już zadbać sama. Powinno odbyć się po 6. tygodniu życia dziecka, nie później niż w 12. tygodniu (ale oczywiście lepiej późno niż wcale). Aby wybrać się do poradni preluksacyjnej (zajmuje się diagnostyką wad wrodzonych i rozwojowych stawów) lub po prostu do ortopedy dziecięcego, niezbędne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu.

Badanie stawów biodrowych u ortopedy

Ze względu na okres oczekiwania na wizytę u ortopedy, warto zgłosić się po skierowanie w pierwszym miesiącu życia dziecka (niekoniecznie z dzieckiem) i zawczasu umówić się na wizytę u ortopedy. Do badania u ortopedy dziecko musi zostać rozebrane całkowicie, także z pampersa. Lekarz musi przecież ocenić układ ruchowy dziecka. Najpierw obejrzy nogi malca, porówna długość ud i symetryczność fałdów pośladkowych. Sprawdzi także odwodzenie obu nóżek na boki (przypomina to nieco układanie nóg „na żabkę”). Badanie nie jest dla dziecka przykre, nie sprawia mu bólu. Jeśli malec płacze podczas badania, to z innego powodu, np. z głodu albo dlatego, że jest mu zimno.

Badanie USG stawów biodrowych

Lekarz zleci wykonanie USG stawów biodrowych. Powinno zostać zrobione u każdego dziecka, ponieważ umożliwia wykrycie nieprawidłowości, których nie ujawnia zwykłe badanie lekarskie. Skierowanie na badanie może wystawić ortopeda (lekarz rodzinny i pediatra w przychodni nie mają takich uprawnień). USG jest całkowicie bezpieczne dla malca. Nie jest także bolesne. Dziecka nie trzeba przygotowywać do tego badania. Maluszek musi leżeć na boku, a lekarz przesuwa małą głowicę aparatu po skórze w okolicy bioderek. Badanie trwa kilka lub kilkanaście minut. W większości przychodni jest ono wykonywane w ramach wizyty u ortopedy, nieodpłatnie. Jeśli lekarz nie zleci USG twojemu dziecku, spytaj go o przyczynę. Jeśli z jakichś powodów nie może ono zostać wykonane, lepiej zainwestować i wykonać je na własny koszt. Umawiając się na USG, zapytaj, czy lekarz wykonujący je posiada ważny certyfikat Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, a aparat przebył kontrolę jakości w ciągu ostatnich 5 lat. Nie wolno bać się ani wstydzić o to pytać. Spełnienie tych wymogów gwarantuje dobrą jakość badania, a od tego zależy przecież zdrowie dziecka.

Badania bioderek u dzieci [wideo]

Niewielkie nieprawidłowości w budowie stawów biodrowych

Wówczas lekarz może zalecić jedynie częste kładzenie dziecka na brzuszku i szerokie pieluchowanie. Świetnie sprawdzają się pieluchy flanelowe, które w przeciwieństwie do tetrowych, nie zwijają się między nóżkami dziecka (pieluchy flanelowe są dostępne w sklepach z artykułami dziecięcymi, można także kupić flanelę w sklepie z tkaninami, a potem ją pociąć). Ponieważ taka pielucha nieźle grzeje (to solidna warstwa izolacyjna), lepiej nie zakładać dziecku dodatkowych warstw ubrania, np. podwójnych śpioszków, aby zapobiec odparzeniom pupy i nie przegrzewać jąder u chłopców. Bardzo ważne, aby zakładane na pieluchę body lub śpiochy nie były za luźne (pielucha będzie się wysuwała), ani zbyt obcisłe (może to być szkodliwe i prowadzić do otarć oraz odparzeń). Jeśli musisz z jakiegoś powodu używać tetry do szerokiego pieluchowania, zakładaj dwie złożone w prostokąt, a trzecią w trójkąt.

Leczenie dysplazji stawów biodrowych

Jeśli ortopeda stwierdzi dysplazję, zaleci dziecku zakładanie specjalnego aparatu, tzw. ortezy (np. poduszka Frejki, rozwórka Koszli, szelki Pavlika lub szyna). Aparat utrzymuje nóżki niemowlęcia w odwiedzeniu i zgięciu, dzięki czemu główka kości udowej znajduje się centralnie w panewce, a staw prawidłowo się kształtuje. Lekarz powinien wystawić wniosek na taki aparat. Niestety, jest on refundowany tylko częściowo. Najpierw trzeba wyłożyć własne pieniądze, a NFZ zwróci później część kosztów. Pielęgnacja dziecka z aparatem jest trochę utrudniona. Zwykle można go zdejmować tylko do zabiegów pielęgnacyjnych, np. kąpieli, przewijania. Malec nie może się też w nim swobodnie poruszać. Orteza ogranicza nieco swobodę ruchów dziecka i poznawanie świata. Warto jednak zacisnąć zęby, stosować konsekwentnie zalecenia lekarza i nie zakładać aparatu „tylko na trochę”. Przetrwanie tego trudnego okresu zostanie wynagrodzone: zwykle po 2–3 miesiącach po dysplazji nie ma śladu i można pożegnać się z aparatem. Jeśli wada zostanie szybko wykryta, a rodzice stosują się do zaleceń, dziecko zacznie siadać i chodzić nie później od swoich rówieśników. Zlekceważenie zaleceń lekarza i unikanie leczenia może sprawić, że konieczne będzie leczenie w szpitalu na specjalnym wyciągu.

Dysplazja stawu biodrowego [wideo]