CIEMIĄCZKA u niemowląt: cała prawda o spojeniach łączących kości czaszki

Przyglądasz się uważnie swemu maleństwu i zapewne zauważyłaś, że noworodek ma na główce coś w rodzaju zagłębień. To ciemiączka, czyli miejsca, w których krawędzie kilku kości sąsiadują ze sobą. Ciemiączka okryte są twardą, wytrzymałą i jednocześnie elastyczną błoną, doskonale ochraniającą mózg.

Obwód głowy dziecka po przygięciu bródki do klatki piersiowej jest duży. Dlatego podczas porodu siłami natury główka toruje drogę na świat reszcie ciała dziecka. Ale podczas tej wędrówki główka jest mocno ściskana. To nie szkodzi dziecku, bo kości czaszki dopasowują się do kształtu kanału rodnego, czasem nawet zachodzą na siebie. Jest to możliwe między innymi właśnie dzięki ciemiączkom. Można więc śmiało uznać, że to sprytny sposób matki natury na bezpieczny poród. Nie martw się, jeśli po wysiłku porodowym główka noworodka nie wygląda idealnie jak u dzieci z okładek poradników. Jeśli lekarz nic niepokojącego nie stwierdza, możesz być spokojna. Wkrótce główka dziecka nabierze ładnego kształtu.

Ciemiączka trzeba kontrolować

Ciemiączek jest kilka. Ale naprawdę ważne są dwa z nich: przednie i tylne. Podczas każdej wizyty w przychodni lekarz bada główkę dziecka, dotykając ciemiączek. Sprawdza ich wielkość, a także to, czy nie tętnią lub nie są zapadnięte. Częste badanie dotykiem ciemiączek jest ważne, bo zmiany w ich wyglądzie mogą być objawem problemów zdrowotnych. Bardzo ważne jest także, czy ciemiączka nie zarastają zbyt wcześnie.

Ciemiączko umożliwia diagnozę

Rodzice czasem nazywają ciemiączka „okienkami w głowie”. I jest w tym sporo prawdy. W razie potrzeby, np. po trudnym porodzie, u wcześniaków lub przy podejrzeniu jakichś nieprawidłowości w układzie nerwowym, neurolog może zlecić wykonanie USG przezciemiączkowego. Dzięki temu badaniu lekarz może zajrzeć do wnętrza główki niemowlęcia, aby ocenić jego mózg. USG przezciemiączkowe jest całkowicie bezpieczne, nie boli i trwa nie dłużej niż kilkanaście minut.

Niepokojące zmiany w wyglądzie ciemiączek

Zwykle ciemiączko nie wyróżnia się w żaden szczególny sposób, jego powierzchnia znajduje się na poziomie kości czaszki. Jednak podczas płaczu malca może się napinać i pulsować. Nie ma w tym nic nadzwyczajnego, pod warunkiem że ustępuje to po uspokojeniu dziecka. Jednak pewne zmiany w wyglądzie ciemiączek powinny wzbudzić niepokój. Zgłoś się do lekarza, gdy ciemiączko:

• pulsuje i uwypukla się w czasie gorączki lub gdy dziecko ma drgawki, bardzo płacze albo jest nienaturalnie spokojne i senne – takie objawy mogą wskazywać na poważną infekcję
• jest zapadnięte, zwłaszcza w czasie upałów, gorączki, wymiotów, biegunki – taki stan może świadczyć o odwodnieniu, zwłaszcza jeśli jednocześnie malec ma suche śluzówki w buzi i mało siusia.

Ważna wielkość ciemiączek

Lekarz sprawdza wielkość i tempo zarastania ciemiączek, ponieważ dzięki ciemiączkom i szwom czaszki możliwy jest ciągły wzrost główki, co stwarza przestrzeń dla rosnącego mózgu. Zarówno zbyt wczesne, jak i zbyt późne zarastanie ciemiączek powinno budzić pewien niepokój. Jeśli ciemiączka, zwłaszcza przednie, które jest najdłużej wyczuwalne, zamyka się zbyt szybko, może dojść do ograniczenia miejsca dla rosnącego mózgu, a w konsekwencji do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. To poważny stan. Na szczęście, zdarza się to rzadko, a nawet jeśli ciemiączko zarasta zbyt wcześnie, zwykle nic niepokojącego się nie dzieje. Ale zawsze w takim przypadku niezbędna jest wizyta u neurologa (do tego specjalisty potrzebne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu). Warto także wykonać badania gospodarki wapniowo-fosforanowej (najlepiej w poradni chorób metabolicznych – niezbędne jest skierowanie).Uwaga! Czasem przyczyną przedwczesnego zarastania ciemiączek jest zbyt duża dawka witaminy D. Dlatego jeśli karmisz dziecko mlekiem modyfikowanym (zawiera ono witaminę D), zapytaj lekarza, czy niezbędne jest podawanie dodatkowo tej witaminy. Jeśli dziecko wypija około 800 ml mleka na dobę, a jednocześnie dostaje witaminę D, to prawdopodobnie otrzymuje zbyt dużą jej dawkę. A to sprzyja przedwczesnemu zarastaniu ciemiączek.

Jeśli ciemiączko nie zarasta

Także zbyt wolne tempo zarastania ciemiączek powinno skłonić lekarza do poszukania przyczyny. Czasem jednak tak się po prostu dzieje u całkowicie zdrowego malca. W nielicznych przypadkach powodem bywa choroba, np. krzywica (ale wtedy maluszek ma też inne niepokojące objawy). Na szczęście, takie sytuacje zdarzają się bardzo rzadko. Uwaga! Nie można skupiać się wyłącznie na ciemiączku. Nawet jeśli ciemiączko zarasta trochę wcześniej lub później, ale obwód główki maluszka jest cały czas w normie, a dziecko rozwija się prawidłowo, nie ma powodu do niepokoju.

Dotykaj ciemiączek bez obaw

Nie bój się dotykać ciemiączek. Nie omijaj ich podczas mycia, głaskania główki dziecka, smarowania kremem czy czesania – nie ma do tego powodu. Dziecku nic się nie stanie. Ciemiączka są mocne i nie uszkodzą ich zabiegi pielęgnacyjne.

miesięcznik "M jak mama"